Max Born

Nació nel senu d'una familia d'orixe xudíu de Breslau (anguaño Wrocław, Polonia), llugar que al nacer formaba parte del Reinu de Prusia (provincia de Silesia). Foi unu de los dos fíos del anatomista y embriólogu Gustav Jacob Born (nacíu'l 22 d'abril de 1850, Kempen, fináu'l 6 de xunetu de 1900, Breslau) y de Margarete Kauffmann (nacida'l 22 de xineru de 1856, Tannhausen, finada'l 29 d'agostu de 1886, Breslau), d'una familia d'industriales de Silesia. Gustav y Margarethe casáronse'l 7 de mayu de 1881. Max Born tenía una hermana llamada Käthe (nacida'l 5 de marzu de 1884) y un mediohermanu llamáu Wolfgang (nacíu'l 21 d'ochobre de 1892), de la segunda esposa del so padre (matrimoniu celebráu'l 13 setiembre de 1891) con Bertha Lipstein. La so madre morrió cuando Max Born tenía cuatro años d'edá.

Primeramente educáu nel König-Wilhelm Gymnasium (escuela), Born foi estudiase a la Universidá de Breslau, a la Universidá de Heidelberg y a la Universidá de Zurich. Mientres los estudios pal so doctoráu, el so tesis doctoral de matemátiques, titulada Estudios sobre la estabilidá de la llinia elástica nel planu y l'espaciu, baxu distintos condiciones de contorna, foi defendida na Universidá de Gotinga el 13 de xunu de 1906^[15] El 23 d'ochobre de 1909, con «Un modelu atómicu de Thomson Highest», llogró'l grau de doctoráu un día antes (FAM, 1909). Na Universidá de Gotinga, entró en contautu con munchos destacaos científicos y matemáticos, ente ellos Felix Klein, David Hilbert, Hermann Minkowski, David Carle Runge Tolm, Karl Schwarzschild y Woldemar Voigt. En 1908-1909 estudió na Gonville and Caius College, Cambridge.

Cuando llegó a Gotinga en 1904, Klein, Hilbert y Minkowski fueron colegues na Universidá de Königsberg. Klein traxo a Hilbert a Gotinga. Depués, Hilbert traxo a Minkowski. Fueron los «sumos sacerdotes» de la matemática, y conocíase-yos como los «mandarinos». Bien llueu dempués de la so llegada, Born estrechó llazos con estos dos homes. Dende la primer clase que tomó con Hilbert, Hilbert vio que Born tenía habilidaes escepcionales y escoyer como la escriba de conferencies, que la so función yera la de redactar les notes de clase pa l'habitación de los estudiantes de matemátiques de llectura na Universidá de Gotinga. Ser escritor na clase poner en contautu regular, de valor incalculable, con Hilbert, tiempu mientres el cual Born beneficiar de l'arrogancia intelectual de Hilbert. Hilbert convertir en mentor de Born y finalmente escoyer pa ser el primeru n'ocupar el puestu semioficial d'aidar de Hilbert, non remunerado.

Toi convencíu de que la física teórica ye realmente filosofía.

Max Born^[16]

Matrimoniu y fíos

Born casóse con Hedwig Ehrenberg, quien yera tamién d'orixe xudíu (anque de relixón cristiana), el 2 d'agostu de 1913. Max Born convertir a la fe luterana pocu dempués. El matrimoniu tuvo trés fíos: Irene, Gritli y Gustav. La so fía Irene (1914-2003) yera la madre de la cantante y actriz Olivia Newton-John.^[17]

• Foi gallardoniáu en 1950 cola medaya Hughes, concedida pola Royal Society «poles sos contribuciones a la física teórica, polo xeneral, y al desenvolvimientu de la mecánica cuánticasobremanera».^[18]
• Premiu Nobel de Física en 1954.^[13]
• El cráter llunar Born lleva esti nome nel so honor.^[19]
• El asteroide (13954) Born tamién conmemora'l so nome.^[20]

• Ciclu de Born-Haber

• Born, Max, My Life: Recollections of a Nobel Laureate. Taylor & Francis, London, 1978.
• Albert Einstein; Max y Hedwig Born (1999). Correspondencia. Sieglu XXI. ISBN 9789682309205.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Max Born .
• Biografía de Max Born
• Biografía (n'inglés)