Вангари Маатаи

Вангари Маатаи (ингл. Wangari Maathai; 1 апрель 1940 йыл, Британия империяһы, Кения колонияһы һәм протектораты, Үҙәк провинция — 25 сентябрь 2011 йыл, Кения, Найроби) — Кенияның йәмәғәт эшмәкәре, «тотороҡло үҫешкә, демократия һәм тыныслыҡҡа индергән өлөшө өсөн» 2004 йылғы Нобель премияһы лауреаты^[6].

Вангари Маатаи
ингл. Wangari Maathai
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	Британская Кения[d]  Кения
Тыуған ваҡыттағы исеме	Gikuyu: Wangarĩ Muta
Тыуған көнө	1 апрель 1940({{padleft:1940|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:1|2|0}})[1][2][3][…]
Тыуған урыны	Ньери[d], Британская Кения[d], Британия империяһы
Вафат булған көнө	25 сентябрь 2011({{padleft:2011|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:25|2|0}})[1][2][3][…] (71 йәш)
Вафат булған урыны	Найроби, Кения
Үлем төрө	тәбиғи үлем[d]
Үлем сәбәбе	рак яичника[d]
Хәләл ефете	Mwangi Maathai[d]
Балалары	Ванджира Матай[d]
Һөнәр төрө	биолог, уҡытыусы, ветеринар, сәйәсмән, защитник окружающей среды, активист
Эш урыны	Йель университеты[d]
Биләгән вазифаһы	Minister of Environment of Kenya[d] һәм член Национальной ассамблеи Кении[d]
Уҡыу йорто	Loreto High School, Limuru[d] Benedictine College[d] Питтсбургский университет[d] Гисенский университет[d] Мюнхендың Людвиг-Максимилиан университеты Университет Найроби[d]
Ғилми дәрәжә	фән бакалавры[d] (1964), магистр естественных наук[d] (ғинуар 1966) һәм фәлсәфә докторы[d][4] (1971)
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Mazingira Green Party of Kenya[d]
Күҙ төҫө	чёрный[d]
Сәс төҫө	чёрные волосы[d]
Ойошма ағзаһы	Alpha Kappa Alpha[d] һәм Нобелевская женская инициатива[d][5]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	Джавахарлал Неру исемендәге премия[d] (2005) премия «За правильный образ жизни»[d] (1984) Премия Петры Келли[d] (2004) премия Софии[d] (2004) премия Голдманов в области охраны окружающей среды[d] (1991) премия Индиры Ганди[d] (2006) Медаль канцлера Вандербильдского университета имени Николса[d] NAACP Image Award - Награда от председателя[d] World Citizenship Award[d] (2007) премия Элизабет Блэквелл[d] (2008) Dorothy McCluskey Visiting Fellowship in Conservation[d] (2000) почётный доктор Университета Васэда[d] (2006) Edinburgh Medal[d] (1993)
Вангари Маатаи Викимилектә

Кенияла демократия урынлаштырыу өсөн әүҙем көрәшә, экология өлкәһендәге эшмәкәрлеген сәйәсәт менән бергә алып бара.

Маатаи 1977 йылда «Йәшел билбау» тигән ижтимағи хәрәкәтте ойоштороу инициаторы һәм төп илһамландырыусыһы була. Ойошма Африкалағы юҡ ителгән урмандарҙы тергеҙеү менән шөғөлләнә. Уның эшмәкәрлеге һөҙөмтәһендә Африка урмандарының ҡырылыуы туҡтатыла. «Йәшел билбау» хәрәкәтенең 25 йыллыҡ йәшәү осоронда Африка континентында 30 миллиондан ашыу төп ағас ултыртыла.

Идара итеүсе Кения Африка милли союзы менән оппозицияның берләшеүе өсөн көрәшә. 2002 йылғы һайлауҙа ниһайәт быға өлгәшә. 2003 йылдан 2005 йылға тиклем Кенияның тирә-яҡ мөхит һәм тәбиғәт ресурстары министры урынбаҫары. «Мазингира» тигән Кения йәшелдәре партияһын ойоштора.

2009 йылдың 14 декабрендә БМО-ның генераль секретары Пан Ги Мун Вангари Маатаиҙы БМО-ның тыныслыҡ илсеһе итеп билдәләй. Уға климат үҙгәреү мәсьәләләре менән шөғөлләнеү йөкмәтелә^[7].

Күкәйлек яман шешенән вафат була.