Armenya

45°E / 40°N 45°E / 40; 45An Republika kan Armenia (sa tataramon na Armenio: Հայաստան Hayastan) sarong nasyon na dai nin baybayon na namumugtak sa pag-ultanan kan Europa asin Asya o Eurasya sa katahawan nin Caucasus. Katakod kaini sa sulnopan an Turkiya, an Georgia sa norte an Aserbaiyan sa subangan, asin an Iran sa sur. Igwa ining 3,009,800 populasyon asin an kapitolyo kaini iyo an pinakadakulang syuudad kan nasyon, an Yereban.

Republika kan Armenya
Հայաստանի Հանրապետություն
Hayastani Hanrapetut’yun  (tataramon?)
Bandera kan Armenya
Bandera
Coat of arms of Armenya
Coat of arms
Kanta: 
Մեր Հայրենիք
Mer Hayrenik
"Our Fatherland"
Location of Armenya
KapitolyoYerevan
40°11′N 44°31′E / 40.183°N 44.517°E / 40.183; 44.517
Pinakadakulangsyudadkabisera
Opisyal na  mga tataramonArmenian[1]
Mga etnikong grupo (2011)
  • 98.1% Armenians
  •   1.2% Yazidis
  •   0.4% Russians
  •   0.3% other[2][3]
RelihiyonKristyanismo[4]
DemonymArmenian
GobyernoUnitary parliamentary republic
• Presidente
Vahagn Khachaturyan Վահագն Խաչատուրյան)
• Prime Minister
Nikol Pashinyan (Նիկոլ Փաշինյան)
• President of the National Assembly
Alen Simonyan (Ալեն Սիմոնյան)
LehistraturaNational Assembly
Establishment history
• Orontid dynasty
6th century BC
• Kingdom of Greater
Armenia united under
the Artaxiad Dynasty[5]
190 BC[6]
• Arsacid dynasty
52–428
• Bagratid Armenia
885–1045
• Kingdom of Cilicia
1198–1375
• Inot na Republika kan Armenia declared

28 Mayo 1918
• Independence from the Soviet Union
21 Setyembre 1991
Area
• Total
29,743 km2 (11,484 sq mi) (138th)
• Tubig (%)
4.71[7]
Populasyon
• 2016 tantya
2,924,816[8]
• 2011 Sensus
Decrease 3,018,854[9][10] (ika-134)
• Densidad
101.5/km2 (262.9/sq mi) (99th)
GDP (PPP)2019 tantya
• Kabuuhan
$32.893 billion[11]
• Per capita
$10,995[11]
GDP (nominal)2019 tantya
• Kabuuhan
$13.302 billion[11] (132nd)
• Per capita
$4,446[11] (116th)
Gini (2017)Plantilya:IncreaseNegative 33.6[12]
medium
HDI (2017)Steady 0.755
high · 83rd
CurrencyDram (֏) (AMD)
Sona nin OrasAMT (UTC+4)
Nagmamaneho saright
Kodang pan-apod+374
Pinapatron na santoSt. Gregory
Internet TLD

An Armenia dating myembro kan Republika nin Union Sobietika asin sarong nasyon-estadong demokratiko kan sistemang multi-partido na may gurang na pamanang historika asin kultura. An Kahadean nin Armenya iyo an pinakanaenot na banwa na nagsusog kan Kristianismo bilang na relihiyon na opisyal sa mga primerong taon kan siglo na IV (na petsang tradisional iyo an 301). An modernong Republika nin Armenia sarong estado na sekular, manunungod sa konstitusion kaini.

Heograpiya

An Armenya namumugtak sa tahaw kan Transcaucasia asin mayo ining baybayon.

Mga administratibong dibisyon

Geghard monastery, Kotayk Province

Nababganga an Armenya sa sampulong probinsya (marzer, singular marz), kun sain an syudad (kaghak) kan Yerevan (Երևան) igwa nin espesyal na adminitratibong estado bilang kabisera kan nasyon.

ProbinsyaKabiseraSakop (km²)Populasyon †
AragatsotnԱրագածոտնAshtarakԱշտարակ2,756132,925
AraratԱրարատArtashatԱրտաշատ2,090260,367
ArmavirԱրմավիրArmavirԱրմավիր1,242265,770
Gegharkunik  Գեղարքունիք  GavarԳավառ5,349235,075
KotaykԿոտայքHrazdanՀրազդան2,086254,397
LoriԼոռիVanadzorՎանաձոր3,799235,537
ShirakՇիրակGyumriԳյումրի2,680251,941
SyunikՍյունիքKapanԿապան4,506141,771
TavushՏավուշIjevanԻջևան2,704128,609
Vayots DzorՎայոց ՁորYeghegnadzor  Եղեգնաձոր  2,30852,324
YerevanԵրևան2231,060,138

† 2011 census
Sources: Area and population of provinces.[13]

Topograpia

An sukol kan Republika nin Armenia naabot sa 30,000 na kilometrong kuadrado, asin nakabugtak ini sa Kahalankawan nin Armenya, na pigaapod man na Armeniang historika huli ta pigkokonsiderar ini na dating harong nin mga tawong Armenyo. An kadagaan nin nasyon pano nin mga bukid asin mga salog na makaskas asin kadikit sana an mga kadlagan digdi. An kahalankawan kan teritoryo minaabot sa 4,095 metros sa itaas nin kadagatan sa Bukid Ararat asin mayong parte kan teritoryo an mas mababa sa 400 na metro.

An Bukid Ararat an dating pinakahalankaw sa Armenia, alagad, ini sakop na ngunyan kan Turkia. Huli ta pigkokonsiderar pa man kan mga Armenio an Ararat na simbolo kan saidang kadagaan, nakakaag pa ini sa eskudo kan nasyon.

Toltolan