Armenia

	Republica d'Armenia; Հայաստանի Հանրապետություն; Hayastani Hanrapetut’yun
(En detalle)	(En detalle)
	Lema nacional: Մեկ Ազգ, Մեկ Մշակույթ (Armenio); Mek Azg, Mek Mshakuyt’; Transcripción: "Una nación, una cultura"
	Himno nacional: Mer Hayrenik
	Situación d'Armenia
Capital; • Población; • Coordenatas	Erevan; 1.103.488 ; 40°16'N, 44°34'E
Mayor ciudat	Erevan
Idiomas oficials	Armenio
Forma de gubierno President d'Armenia; Primer ministro	Republica presidencialista ; Vahagn Khachaturyan; Nikol Pashinyan
Independencia	d'a URSS; 23 de setiembre de 1991
Superficie; • Total ; • % augua ; Mugas	Posición 138º; 29.800 km² ; 4,7% ; 5.529 km
Población; • Total (2021); • Densidat	Posición 137º; 2,963,900; 101,5 hab/km²
PIB (PPA); • Total (2021); • PIB per capita	Posición 127º; US$ 13.612 millons; US$ 4.595
Moneda	Dram (AMD) = 100 Iouma
Chentilicio	Armenio/a
Zona horaria ; • en Verano	UTC+4 ; UTC+5
Dominio d'Internet	.am
Codigo telefonico	++374
Prefixo radiofonico	EKA-EKZ
Codigo ISO	AM / ARM / 051
	Miembro de: ONU, OSCE, COE.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Armenia (en armenio Հայաստան, Hayastan, o Հայք Hayq), oficialment Republica d'Armenia, ye un país sin de salita a o mar situato en Eurasia entre a mar Negra y a mar Caspia, en o Caucaso meridional. Muga con Turquía a l'ueste, Cheorchia a lo norte, Azerbaichán a l'este, y Irán. Actualment fa parti d'a Comunidat d'Estatos Independients.

Historia

O 23 de setiembre de 1991 Armenia proclamó a suya independencia d'a URSS, estando a sola republica socialista sovietica que siguió o cauz legal, con un referendum. A lo mes vinient Ter Petrossian fue esleito president d'a Republica.

En ixos primers anyos d'independencia y de descomposición d'a URSS i habió tropas sovieticas que colaboraban en a muga d'Armenia y Azerbaichán en a deportación d'armenios, mientres os armenios de Karabakh yeran en rebelión ubierta y encomenzoron a vencer a los chenocidas azerins a servicio d'a republica d'Azerbaichán, y dimpués a forachitar a los azerins de l'Alto Karabakh, (y a los meskhetas asentatos por os azerins). Os armenios de Karabakh y os armenios d'Azerbaichán refuchiatos en Karabakh consiguioron controlar o 10 % d'Azerbaichán, y creyar un corredor con Armenia. Plegoron a controlar dica a ribera ezquierda de l'Araxes, en a muga con Irán, dica que l'exercito iraní intervinió creyando una zona de seguridat de 10 km.

Organización territorial

Armenia ye dividita en 11 provincias. Istas se claman marzer (մարզէր) u en a forma singular marz (մարզ) en armenio.

Aragatsotn (Արագածոտնի)
Ararat (Արարատի)
Armavir (Արմավիրի)
Geghark'unik' (Գեղարքունիքի)
Kotayk' (Կոտայքի)
Lorri (Լոռու)
Shirak (Շիրակի)
Syunik (Սյունիքի)
Tavush (Տավուշի)
Vayots' Dzor (Վայոց Ձորի)
Erevan (Երևան)

Esporte

Os esportes mes populars son a luita, l'halterofilia, o judo, o fútbol, o boxeyo y os esportes d'hibierno, anque l'esporte nacional ye l'aixedrez. En iste esporte Tigran Petrosian estió campión d'o mundo dende 1963 dica 1969, l'equipe d'Armenia tamién estió campión en a Olimpiada d'Ajedrez de 2006.

Se veiga tamién

Historia d'Armenia.
Republica Socialista Sovietica d'Armenia.

Referencias

Estaus d'Asia

¹ Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. ² Territorios controlaus por Israel y gubernaus por l'Autoridat Palestina.

Estaus d'Europa

Abkhasia³ | Albania | Alemanya | Andorra | Armenia² | Artsakh³ | Austria | Azerbaichán¹ | Belarrusia | Belchica | Bosnia y Herzegovina | Bulgaria | Cazaquistán¹ | Croacia | Cheorchia¹ | Chipre² | Chipre d'o Norte^{2, 3} | Chequia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | Espanya¹ | Estonia | Finlandia | Francia¹ | Grecia | Hongría | Islandia | Irlanda | Italia¹ | Kosovo³ | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Macedonya d'o Norte | Malta | Moldavia | Mónegue | Montenegro | Noruega | Osetia d'o Sud³ | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Uniu | Rumanía | Rusia¹ | San Marino | Serbia | Suecia | Suiza | Transnistria³ | Turquía¹ | Ucraína | Vaticano

¹ Parti d'o suyo territorio ye difuera d'Europa. ² Se troba en Asia, pero tien relacions historico-culturals con Europa. ³ Parcialment reconoixiu. ⁴ No reconoixito

	Ex Unión de Republicas Socialistas Sovieticas (URSS)
	Armenia \| Azerbaichán \| Belarrusia \| Cazaquistán \| Cheorchia \| Estonia \| Letonia \| Lituania \| Moldavia \| Kirguizistán \| Rusia \| Tachiquistán \| Turkmenistán \| Ucraína \| Uzbekistán

	Comunidat d'Estatos Independients (CEI)
	Armenia \| Azerbaichán \| Belarrusia \| Cazaquistán \| Kirguizistán \| Moldavia \| Rusia \| Tachiquistán \| Turkmenistán (asociau) \| Uzbekistán

[1]

[2]

[3]

Search