Інтэл

Робэрт Нойс і Гордан Мур былі ў ліку 8 ​​сузаснавальнікаў Fairchild Semiconductor, заснаванай у 1957 годзе. У гэтай кампаніі яны распрацавалі інтэгральную схему і вырашылі заснаваць уласную кампанію. 18 ліпеня 1968 году яна была зарэгістраваная пад назвай NM Electronics, але неўзабаве пераназваная ў «Інтэл» (скарачэньне ад інтэгральная электроніка). Неўзабаве да іх далучыўся Эндру Стывен Гроўв, яшчэ адзін супрацоўнік Fairchild, які распрацаваў і ўкараніў мэтад карпаратыўнага кіраваньня OKR, які эфэктыўна выкарыстоўваецца ў мэнэджмэнце. Бізнэс-плян кампаніі, раздрукаваны Робэртам Нойсам на друкаванай машынцы, займаў адну старонку. Прадставіўшы яго вэнчурнаму фінансісту Артуру Року, дапамагаўшаму стварыць Fairchild, «Інтэл» атрымаў стартавы крэдыт у 2,5 мільёны даляраў ЗША^[6][7].

Свае намаганьні кампанія накіравала на распрацоўку паўправадніковай памяці, першым прадуктам была мікрасхема 3101 Schottky bipolar memory, высакахуткасная памяць з адвольным доступам на транзыстарах Шоткі, у 1969 годзе была прадстаўлена мікрасхема 1101 на аснове мэтал-аксіднага паўправадніка. У 1970 годзе кампанія пачала выпуск чыпа 1103, дынамічнай памяці аб’ёмам 1 кілябайт, першай рэальнай альтэрнатывы распаўсюджанай у той час памяці на магнітных сардэчніках^[6][7].

У 1971 «Інтэл» атрымаў заказ на дванаццаць адмысловых мікрасхем для калькулятараў ад японскай кампаніяй Busicom, але па прапанове інжынэра Тэда Хофэ было вырашана сабраць усе элемэнты ў адзін чып; так кампанія распрацавала першы ў сьвеце камэрцыйна пасьпяховы мікрапрацэсар «Інтэл 4004». Ён уключаў 2300 транзыстараў і амаль не саступаў па прадукцыйнасьці ЭВМ ENIAC з 38 тысячамі электронных лямпаў. Неўзабаве быў распрацаваны «Інтэл 8008». Ён быў 8-разрадны, таму мог апрацоўваць ня толькі лічбы, але і літары і іншыя сымбалі. У 1974 годзе быў прадстаўлены першы па-сапраўднаму ўнівэрсальны мікрапрацэсар «Інтэл 8008». Пры кошце ў $ 360 ён мог замяніць ЭВМ, якія каштавалі некалькі тысячаў даляраў. У 1971 годзе акцыі «Інтэла» былі разьмешчаныя на Нью-Ёрскай фондавай біржы. Таксама ў гэтым годзе кампаніяй былі распрацаваны праграмуемыя мікрасхемы (erasable programmable read-only memory, EPROM)^[6].

У канцы 1970-х гадоў кампанія пачала губляць пазыцыі на рынку мікрасхем памяці, з 82,9% ў 1974 годзе да 1,3% у 1984 годзе, што, аднак, кампэнсавалася замацаваньнем лідзіруючых пазыцыяў на рынку працэсараў^[7]. У 1978 годзе быў прадстаўлены 16-разрадны працэсар Intel 8086, але яго продажы спачатку саступалі канкуруючаму працэсару Motorola 68000. Сытуацыя зьмянілася, калі ў 1980 годзе IBM абрала працэсары «Інтэл 8088» для свайго першага пэрсанальнага кампутара. У сьнежні 1982 году IBM за $ 250 млн купіла 12-адсоткавую долю «Інтэла», такім чынам замацаваўшы партнэрства; гэтая доля была прададзеная ў 1987 годзе, значна больш трывалым аказалася іншае партнэрства, з карпарацыяй «Майкрасофт», празванае «Ўінтэл» (ад «Ўіндоўз» і «Інтэл»). У 1983 годзе абарачэньне кампаніі ўпершыню дасягнула мільярда даляраў, да гэтага часу колькасьць супрацоўнікаў перавысіла 15 тысячаў (з 12 ў 1968 годзе). У 1985 годзе пачалося прасоўваньне на рынак працэсара 80386, які дазваляў апрацоўваць некалькі праграм адначасова, меў 32-бітную архітэктуру і ўмяшчаў 275 тысячаў транзыстараў. Наступная мадэль, 80486, прадстаўленая ў 1989 годзе, мясьціла за 1,2 млн транзыстараў і мела ўбудаваны матэматычны супрацэсар. Другая палова 1980-х гадоў была адзначаная зацяжнымі судовым разглядамі паміж «Інтэлам» і «Электрычнай кампаніяй Японіі». «Інтэл» сьцьвярджаў, што «Электрычная кампанія Японіі» парушыла аўтарскія правы на мікракод чыпаў 8086 і 8088 пры вытворчасьці сваіх мікрасхем; суд адхіліў пазоў^[6].

У пачатку 1990-х гадоў пачалася рэклямная кампанія «Інтэл унутры» (налепка з такім надпісам зьявілася на ўсіх пэрсанальных кампутарах з працэсарам «Інтэл»), акрамя гэтага кампанія пачала пашыраць сфэру дзейнасьці ў сеткавае і тэлекамунікацыйнае абсталяваньне, пачала выпускаць мацярынскія платы, дзякуючы чаму чысты прыбытак ў 1992 годзе перавысіў мільярд даляраў. У 1993 годзе быў прадстаўлены працэсар пятага пакаленьня Pentium з 3,1 млн транзыстараў і хуткадзейнасьцю больш за 100 млн апэрацыяў у секунду (ў 1500 разоў хутчэй за «Інтэл 4004»). Неўзабаве пасьля яго прэзэнтацыі быў выяўлены дэфэкт, водгук абыйшоўся кампаніі $ 450 млн, але, нягледзячы на ​​гэта, у гэтым годзе выручка кампаніі склала $ 8,78 млрд, а чысты прыбытак — $ 2,3 млрд. З пачаткам продажаў ў 1995 годзе працэсара Pentium Pro абарачэньне ў 1996 годзе перасягнула $ 20 млрд, кампанія выйшла на першае месца ў сьвеце па вытворчасьці мацырынскіх платаў (10 млн або 40% рынку), якое захоўвала да пачатку 2000-х гадоў. У 1999 годзе «Інтэл» быў уключаны ў Прамысловы індэкс Доў-Джонза. У 2000 годзе на рынак былі выпушчаныя працэсары Pentium III з частасьцю 1 Ггц і Itanium, першы 64-разрадны працэсар кампаніі^[6]. Да гэтага часу ва ўсіх кампутарах, за выключэньнем Apple, былі працэсары «Інтэл» або сумяшчальныя зь імі працэсары вытворчасьці AMD. Apple з 1984 году выкарыстоўвала працэсары Motorola, але ў 2005 годзе абвясьціла аб пераходзе на «Інтэл»^[7].

У 2010 годзе за $ 7,68 млрд была набытая кампанія ў сфэры кампутарнай бясьпекі McAfee, на яе аснове было створанае падразьдзяленьне Група бясьпекі «Інтэл». Акцыянэры палічылі суму недастатковай і падалі пазоў супраць «Інтэла» і былога кіраўніцтва McAfee. У 2017 годзе падразьдзяленьне было вылучана ў самастойную кампанію, якой была вернута назва McAfee^[1][8].

У 2015 годзе за $ 16,7 млрд была набытая кампанія Altera^[9]. У жніўні 2017 г. была набытая ізраільская кампанія Mobileye, якая займаецца распрацоўкамі ў галіне машыннага назіраньня і самакіраваньня аўтамабіля; кошт зьдзелкі склаў $ 14,9 млрд^[1][10].

У ліпені 2019 году было дасягнута пагадненьне аб продажы актываў, зьвязаных з распрацоўкай і вытворчасьцю мадэмаў для смартфонаў кампаніі Apple. Сума ўгоды склала $ 1 млрд, што стала другім найбуйнейшым набыцьцём у гісторыі Apple; актывы ўключаюць вытворчыя магутнасьці, 2200 супрацоўнікаў і шэраг важных патэнтаў. Доўгі час мікрасхемы мадэмаў для сваіх iPhone Apple купляла ў Qualcomm, але ў 2018 годзе з-за рознагалосьсяў у дачыненьні ліцэнзаваньня патэнтаў перайшла на мадэмы «Інтэл»^[11].

«Інтэл» — найбуйнейшы ў сьвеце вытворца мікрапрацэсараў, які займае на 2008 год 75% гэтага рынку. Акрамя мікрапрацэсараў, «Інтэл» выпускае паўправадніковыя кампаненты для прамысловага і сеткавага абсталяваньня. Прадукцыя ў асноўным прадаецца оптам вытворцам пэрсанальных кампутараў, у 2018 годзе на тройку найбуйнейшых пакупнікоў прыходзілася 39% прыбытку: Dell — 16%, Lenovo — 12% і HP Inc. — 11%. Геаграфічна асноўная частка прыбытку прыпадае на 4 краіны: КНР (уключаючы Ганконг) — $ 18,8 млрд, Сынгапур — $ 15,4 млрд, ЗША — $ Br14,3 млрд, Тайвань — $ за 10,6 млрд^[1].

Асноўныя магутнасьці па вытворчасьці паўправадніковых элемэнтаў знаходзяцца ў ЗША (штаты Арэгон, Арызона і Нью-Мэксыка), Ізраілі, Ірляндыі і КНР (10-нанамэтровы тэхпрацэс наладжаны ў Арэгоне і Ізраілі), тэставаньне і зборка ажыцьцяўляюцца ў КНР, Віетнаме і Малайзіі. На канец 2018 гадоў ў кампаніі працавала 107 400 супрацоўнікаў, зь іх 48% у ЗША, 29% у Азіяцка-Ціхаакіянскім рэгіёне, 20% у Эўропе, Блізкім Усходзе і Афрыцы, 3% у Канадзе і Лацінскай Амэрыцы^[1].

Асноўныя падразьдзяленьні^[1]:

• група спажывецкай электронікі (Client Computing Group) — вытворчасьць камплектуючых для пэрсанальных кампутараў і ноўтбукаў, у першую чаргу цэнтральных працэсараў і чыпсэтаў на іх аснове, а таксама цэлых мацярынскіх платаў, мадэмаў і WiFi-модуляў. Гэта асноўнае падразьдзяленьне, але з 2014 «Інтэл» узяў курс на зьніжэньне яго долі ў прыбытку на карысьць абсталяваньня для дата-цэнтраў (у 2014 годзе на яго даводзілася 62% прыбытку, а ў 2018 годзе — 52%).
• Група дата-цэнтраў (Data Center Group) — другое па значнасьці падразьдзяленьне, якое дало ў 2018 годзе 32% прыбытку; займаецца вытворчасьцю абсталяваньня для дата-цэнтраў; прадукцыя рэалізуецца правайдэры паслуг воблачных вылічэньняў, тэлекамунікацыйныя кампаніі, карпарацыі і ўрадавыя арганізацыі. Рынак такой прадукцыі ацэньваецца ў $ 70 млрд (зь іх на «Інтэл» прыходзіцца $ 23 млрд), прагназуецца, што да 2022 году ён вырасьце да $ 90 млрд.
• Група Інтэрнэт рэчаў (Internet of Things Group) — збор, захоўваньне і апрацоўка вялікіх аб’ёмаў інфармацыі для розных кампаніящ і арганізацыящ. На гэта падразьдзяленьне прыпадае 5% прыбытку кампаніі.
• Група энэрганезалежнай памяці (Non-Volatile Memory Solutions Group) — вытворчасьць цьвёрдацельных назапашвальнікаў (энэрганезалежнай памяці) па тэхналёгіях Intel Optane і Intel 3D NAND. Гэта падразьдзяленьне прыносіць 6% прыбытку.
• Група праграмуемых рашэньняў (Programmable Solutions Group) — вытворчасьць праграмуемых паўправадніковых прыладаў; на яго прыходзіцца 3% прыбытку.

Паказчыкі дзейнасьці

На канец 2018 году карпарацыя «Інтэл» выпусьціла $ 4,43 млрд акцыяў, іх агульны кошт (рынкавая капіталізацыя) на ліпень 2019 году складала $ 186 млрд. З агульнай колькасьці акцыяў 67,62% належаць інстытуцыянальным інвэстарам. Найбуйнейшыя зь іх^[15]:

Асноўныя даччыныя кампаніі на канец 2018 году і іх юрысдыкцыя^[16]:

• Intel International, Inc. (Каліфорнія)
• Intel Commodities Limited (Кайманавы астравы)
• Intel European Finance Corporation (Кайманавы астравы)
• Intel Capital Corporation (Дэлаўэр)
• Intel Overseas Funding Corporation (Кайманавы астравы)
• Cyclops Holdings, LLC (Дэлаўэр)
• Intel Americas, Inc. (Дэлаўэр)
• Intel Technology (US), LLC (Каліфорнія)
• Altera Corporation (Делавэр)
• Intel Benelux B.V. (Нідэрлянды)
• Intel Holdings B.V. (Нідэрлянды)
• Intel Finance B.V. (Нідэрлянды)
• Intel Corporation (UK) Ltd. (Вялікабрытанія)
• Intel Technologies, Inc. (Дэлаўэр)
• Intel Ireland Limited (Кайманавы астравы)
• Intel Electronics Ltd. (Ізраіль)
• Mobileye Vision Technologies Ltd. (Ізраіль)
• Intel Semi Conductors Ltd. (Ізраіль)
• Intel Semiconductor (Dalian) Ltd. (КНР)
• Intel Semiconductor (US) LLC (Дэлаўэр)