Мазамбік
Мазамбі́к (па-партугальску: Moçambique, Рэспубліка Мазамбік — República de Moçambique) — краіна ў паўднёвай Афрыцы. Мяжуе з ПАР, Свазілэндам, Танзаніяй, Малаві, Зімбабвэ і Замбіяй. Некалькі стагодзьдзяў была партугальскай калёніяй, атрымала незалежнасьць у 1975 годзе. Мае выхад да Індыйскага акіяна.
| Мазамбік República de Moçambique | |||||
| |||||
| Дзяржаўны гімн: «Pátria Amada» | |||||
 | |||||
| Афіцыйная мова | партугальская | ||||
| Сталіца | Мапуту | ||||
| Найбуйнейшы горад | Мапуту | ||||
| Форма кіраваньня | рэспубліка Арманда Гебуза Alberto Vaquina | ||||
| Плошча • агульная • адсотак вады | 35-е месца ў сьвеце 801 590 км² 2,2 | ||||
| Насельніцтва • агульнае (2011) • шчыльнасьць | 50-е месца ў сьвеце 23 929 708 28,7/км² | ||||
| СУП • агульны (2012) • на душу насельніцтва | 100 месца ў сьвеце $26,257 млрд $1169 | ||||
| Валюта | Мецікал (MZN) | ||||
| Часавы пас | СAT (UTC+2) | ||||
| Незалежнасьць — ад Партугаліі | 25 чэрвеня 1975 | ||||
| Аўтамабільны знак | MOZ | ||||
| Дамэн верхняга ўзроўню | .mz | ||||
| Тэлефонны код | +258 | ||||
 | |||||
Гісторыя
На тэрыторыю сёньняшняга Мазамбіку ў 1498 годзе трапіў партугальскі вандроўнік Васка да Гама. У 1505 годзе партугальцы збудавалі свае першыя паселішчы недалёка ад сучаснага гораду Бэйра. У ХVІ стагодзьдзі на ўзьбярэжжы ўзьніклі новыя партугальскія паселішчы. У 1609 годзе была створана калёнія, якая стала галоўнам партугальскім цэнтрам гандлю рабамі.
Паўстаньне супраць каланіяльных ўладаў, якое ўзьнікла ў канцы ХІХ стагодзьдзя было падаўлена. З 1964 году барацьбу з уладамі Партугаліі ўзначаліла камуністычная партызанская партыя ФРЭЛІМО. Пасьля перавароту ў Партугаліі ў 1974 годзе было ўсталявана перамір’е. З 1975 году Мазамбік атрымаў незалежнасьць. З гэтага часу ў краіне бесьперапынна цягнуцца ўнутраныя збройныя канфлікты. У 1990-х гадах канфлікты атрымалася супакоіць і ў 1994 годзе былі праведзены першыя шматпартыйныя выбары. Да нашага часу Мазамбік застаецца адной з самых бедных краінаў сьвету.
Палітыка
Заканадаўчая ўлада ў краіне належыць аднапалатнаму парлямэнту з 250 дэпутатаў (Сход Рэспублікі). Тэрмін дзеяньня Сходу 5 гадоў. Выканаўчая ўлада належыць прэзыдэнту, які таксама выбіраецца на пяцігадовы тэрмін. У наш час кіруючай партыяй Мазамбіку зьяўляецца партыя ФРЭЛІМО, да якой належыць і прэзыдэнт і 60% парлямэнтарыяў.
Адміністрацыйны падзел
Мазамбік падзяляецца на 11 правінцыяў:
| № | Правінцыя | Цэнтар | Плошча, км² | Насельніцтва (1997), тыс. чал. |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Кабу-Дэлгаду | Пемба | 82 625 | 1284 |
| 2 | Газа | Шаі-Шаі | 75 709 | 1034 |
| 3 | Іньямбанэ | Іньямбанэ | 68 615 | 1112 |
| 4 | Маніка | Шымаё | 61 661 | 975 |
| 5 | Мапуту | Мапуту | 602 | 1098 |
| 6 | Мапуту (правінцыя) | Мапуту | 25 756 | 809 |
| 7 | Нампула | Нампула | 81 606 | 3065 |
| 8 | Ньяса | Лішынга | 129 056 | 764 |
| 9 | Сафала | Бэйра | 68 018 | 1380 |
| 10 | Тэтэ | Тэтэ | 100 724 | 1149 |
| 11 | Замбэзія | Келіманэ | 105 008 | 3202 |
Сталіца краіны — Мапуту (1200 тыс. чалавек). Буйныя гарады: Бэйра (412 588 чал), Нампула (230 тыс. чалавек), Іньямбанэ (150 тыс. чалавек).
Геаграфія
Агульная працягласьць межаў краіны складае 4571 км, зь якіх:
Берагавая лінія складае 2470 км. Самая высокая кропка краіны — гара Бінга (2436 м).
Эканоміка
Мазамбік — сельскагаспадарчая краіна, 75% насельніцтва працуе ў сельскай гаспадарцы. Пры гэтым 88% урадлівых земляў застаюцца неапрацаванымі.
Дэмаграфія
Значны ўплыў на колькасьць насельніцтва аказвае эпідэмія СНІДу, якія выклікае зьніжэньне сярэдняй працягласьці жыцьця, павялічвае сьмяротнасьць немаўлятаў, зьніжае натуральны прырост насельніцтва.
Узроставая будова гармацтва:
- 0—14 гадоў — 42,1%
- 15—64 гады — 55,3%
- 65+ гады — 2,6%
Натуральны прырост насельніцтва — 0,82%, нараджальнасьць — 38,2 немаўлятаў на 1000 чалавек, сьмяротнасьць немаўлятаў — 199 на 1000 немаўлятаў.
- агульная — 31,3 году;
- мужчыны — 30,98 году;
- жанчыны — 31,63 году.
Культура
Рэлігія
Згодна зь перапісам 1997 году мазамбікцы адносяць сябе да наступных рэлігійных групаў:
- нерэлігійныя — 24,25%
- хрысьціяне — 35,65%
- мусульмане — 17,8%
- сіяністы (рэлігія якая сумяшчае элемэнты хрысьціянства і традыцыйных афрыканскіх веравызнаньняў) — 18,7%
- астатнія — 3,6%.
Спорт
Вонкавыя спасылкі
Мазамбік — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў