Аазай

Аатытхан (да XVII стагоддзя)

Паходжанне аазая да канца не высветлена. Мяркуючы па малюнках, выразаных на бронзавых барабанах Нгоклу дзясяткі стагоддзяў таму назад, першы аазай быў зроблены са звярыных шкур і птушыных пёраў яшчэ да дынастыі сясцёр Чынг  (руск.) (бел. (38-42 гг.). З пачуцця павагі да сваіх бацькоў і бацькоў мужа в’етнамскія жанчыны ў тагачасны час насілі не аазай з двума крысамі, а аатытхан з чатырма крысамі, якія сімвалізуюць бацькоў шлюбнай пары^[1].

Аангутхан (XVII—XIX стагоддзя)

Лічыцца, што адзін з князёў Нгуен  (руск.) (бел. — князь Ву Выонг (Нгуен Фук Кхаат  (укр.) (бел., або князь Ву, 1738—1765) стварыў аазай^[2].

Пры імператары Зя Лонгу (1802—1819) у фасоне аазай з чатырма крысамі было зроблена змяненне, замяніўшы 4 крысы на 5. Аангутхан насілі дваране і гараджане. Чатыры асноўныя крысы аазая сімвалізуюць бацькоў шлюбнай пары, а пятая — самага чалавека, які яго носіць. Пяць гузікаў сімвалізуюць пяць элементаў выхавання чалавечнасці па канфуцыянскай філасофіі: дабрыня, ветлівасць, высакароднасць, розум і адданасць. Яны таксама служаць сімвалам пяці вядомых у той час планет Сонечнай сістэмы: Меркурый, Венера, Марс, Юпітэр і Сатурн. Карычневы або чорны аазай ў тыя гады падпяразвалі рознакаляровым поясам. На святах жанчыны насілі аазай у камплекце з шырокім плоскаім капелюшом з маленькімі палямі (нонкуайтхаа  (фр.) (бел.) і з чорнай галаўной хусткай макуа (у той час канічнага капялюша нонла  (англ.) (бел. яшчэ не было).

Аазай мадэляў Ле Мура і Ле Фо (1932—1935)

У пачатку XX стагоддзя разам з эканамічнымі новаўвядзеннямі змяніўся і падыход да выбару тканіны і фасону жаночай адзення. У В’етнаме сталі выкарыстоўвацца рознакаляровыя тканіны многіх гатункаў. Найбольш сур’ёзнымі сталі змены, унесеныя 1934 годзе пад уплывам заходняй культуры мастаком Ле Мурам (сапраўднае імя — Нгуен Кат Тыонг  (в’етн.) (бел.). Выданнем часопіса «Прыгажосць-1934», арганізацыяй публічных паказаў новых мадэляў аазая, а таксама правядзеннем мерапрыемстваў па папулярызацыі аксесуараў Ле Мур унёс істотны ўклад у развіццё аазая.

У гэты перыяд іншы мастак, Ле Фо  (англ.) (бел., таксама асучасніў аазай, дзякуючы чаму той набыў новы выгляд, не выходзячы за межы традыцыйнага сілуэту.

Аазай з адкрытым каўняром (з 1958 года)

У канцы 1958 года моладзевы аазай з адкрытым каўняром ўпершыню з’явіўся на поўдні В’етнама, у Сайгоне (Сучасны Хашымін). Колер такіх аазаеў вар’іруецца ад чорнага, карычневага да чырвонага, блакітнага і белага, выкарыстоўваюцца ўзорыстыя тканіны.

Бакавы разрэз на сукенцы аазай залежыць ад рэгіёну, узросту, а таксама мяняўся на працягу гісторыі краіны. У жанчын цэнтральнага рэгіёну В’етнама разрэз нізкі, звычайна на некалькі сантыметраў ніжэй пояса, а ў паўднёвых рэгіёнах — на такую ж адлегласць вышэй пояса.

Акрамя таго, з-за мноства адпаведных уласнай постаці параметраў, вытворчасць аазаеў нельга паставіць на паток у прамысловым маштабе. Кожная сукенка шыецца індывідуальна для канкрэтнага кліента, а пры невялікай змене фігуры трэба замаўляць іншую, паколькі аазай вельмі складана перашыць.

Аазай з высокім каўняром, двума крысамі, падшыты шоўкам і сеткай, звычайна ўпрыгожваецца кветкавай, арнаментальнай або сюжэтнай вышыўкай  (англ.) (бел.. Аозай разам з нагавіцамі з шырокімі калашынамі і нацыянальным капелюшом нонла  (англ.) (бел. з’яўляецца адным з сімвалаў сучаснага В’етнама.

В’етнамскія жанчыны носяць аазай на ўрачыстых мерапрыемствах, на Новы год  (руск.) (бел. і вяселльныя ўрачыстасці. Для такіх выпадкаў звычайна выбіраюць сукенкі чырвонага колеру, які сімвалізуе шчасце і поспех, а фасон залежыць ад прафесіі і ўзросту носьбіта, а таксама значнасці самога свята. У многіх кампаніях аазай з’яўляецца форменнай вопраткай для прыёму гасцей або кліентаў. У навучальных установах формай школьніц і студэнтак з’яўляецца аазай белага колеру. Яго носяць і ў паўсядзённым жыцці.

Існуе мужчынскі варыянт аазая, які адрозніваецца як больш шырокім кроем, так і павялічанай шчыльнасцю тканіны. На ўрачыстых прыёмах в’етнамскія мужчыны носяць аазай як парадны касцюм. У 2006 годзе на арганізаваным у В’етнаме саміце АТЭС кіраўнікі розных краін надзелі в’етнамскі аазай.

Вобраз в’етнамскай дзяўчыны ў аазаі шырока прадстаўлены ў мастацтве. Многія в’етнамскія паэты апісвалі аазай ў сваіх творах, яму прысвечаны сачыненні папулярных кампазітараў, такіх як Фам Зуй  (англ.) (бел. і Чынь Конг Шон  (англ.) (бел..

За 8 кіламетраў на паўднёвы захад ад Ханою, паблізу мястэчка Хадонг  (руск.) (бел. (з 2000 года ўвайшоў у склад Ханоя) знаходзіцца «шаўковая вёска Ванфук  (англ.) (бел.»^[3], мясцовыя ткачы якой спрадвеку захоўваюць і ўдасканальваюць старажытныя спосабы ручнога вырабу шаўковых тканін^[4]. Нго Тхюі Мьен напісаў для фільма «Белая шаўковая сукенка  (руск.) (бел.»(2006) песню на вершы Нгуен Ша «Сукенка з шоўку „хадонг“» (Áo lụa Hà Đông), у загаловак фільма вынесены радкі

У сайгонской спякоце мне раптам стала халаднавата
Таму, што ў цябе сукенка з шоўку «хадонг»

Карціна «Дзяўчына ля лілеі», напісаная ў 1943 годзе мастаком То Нгок Ванам  (руск.) (бел., атрымала шырокую вядомасць.

• История вьетнамского платья аозай — Lịch sử áo dài Việt Nam (на вьетнамском языке)
• Аозай с 4 полами, Большая Энциклопедия Вьетнама (Áo tứ thân trên BKTT VN) (нявызн.) (28 красавіка 1998). Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2012.
• Дмитрий Чан. Вьетнам в русской Википедии, nuocnga.net (нявызн.) (28 красавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2012.
• Динь Тхи Фыонг, Нгуен Тхи Ле.. Доклад на конференции, Томск РФ (нявызн.) (28 красавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2012.
• Показ мод «Вьетнамское платье аозай на протяжении веков» (нявызн.) (28 красавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 25 мая 2012.