Спіс франтоў узброеных сіл РСЧА (1941—1945)

У гэтым артыкуле прыведзены спіс франтоў узброеных сіл РСЧА, якія былі сфарміраваны ў Рабоча-сялянскай Чырвонай Арміі (РСЧА) Узброеных Сіл СССР падчас Другой сусветнай вайны (1941—1945).

Паводле слоўніка вайсковых тэрмінаў, фронт — аператыўна-стратэгічнае аб'яднанне ўзброеных сіл, якое ствараецца звычайна з пачаткам вайны. Фронт прызначаецца для рашэння аператыўна-стратэгічных задач на адным стратэгічным або некалькіх аперацыйных кірунках кантынентальнага тэатра ваенных дзеянняў^[1].

У гады Другой сусветнай вайны ў сістэме кіравання савецкімі узброенымі сіламі найважнейшым звяном быў фронт. Як правіла, у яго ўваходзілі некалькі армій, а таксама, у залежнасці ад перыяду вайны, розныя механізаваныя, танкавыя, авіяцыйныя, артылерыйскія і іншыя злучэнні. Звычайна, стратэгічныя аперацыі праводзіліся сіламі некалькіх (дзвюх-трох і нават чатырох) франтоў, і падчас вайны да 90 % наступальных і абарончых стратэгічных аперацый праведзена з удзелам менавіта такіх груповак войскаў. Франтавыя аперацыі праводзіліся сіламі аднаго фронту, часам з прыцягненнем часткі сіл іншага фронту.

Фронт з'яўляўся вышэйшай па ўзроўню аператыўна-стратэгічным згуртаваннем, выключаючы 5 упраўленняў напрамкаў, створаных у 1941 годзе і якія не апраўдалі сябе.

У пачатку вайны на савецка-германскім фронце было разгорнута 5 франтоў, у снежні 1941 года іх налічвалася 8, да канца 1942 года — 12, а ў 1943 годзе іх колькасць дасягнула 13. Гэтыя змены звязаныя з пашырэннем тэрыторыі вайны і неабходнасцю разузбуйнення груповак войскаў у інтарэсах паляпшэння кіравання імі.

У залежнасці ад існуючай стратэгічнай абстаноўкі асобныя франтавыя аб'яднання расфарміроўываліся, іншыя ствараліся зноў, некаторыя пераназываліся. Напрыклад, 12 ліпеня 1942 года было расфарміравана ўпраўленне Паўднёва-Заходняга фронту, а яго войскі ўвайшлі ў склад створанага Сталінградскага фронту. 7 жніўня 1942 года Сталінградскі фронт быў падзелены на два: уласна Сталінградскі і Паўднёва-Усходні, але ўжо 10 жніўня 1942 года Сталінградскі фронт, застаючыся пад сваім найменнем, быў падпарадкаваны Паўднёва-Усходняму фронту. 28 верасня 1942 года Сталінградскі фронт быў перайменаваны ў Данскі, а Паўночна-Усходні стаў Сталінградскім. Усяго за час вайны, не лічачы упраўленняў франтоў СПА, было створана 24 франтавых упраўлення.

У другой палове 1943 года колькасць франтоў стала памяншацца і да канца Вялікай Айчыннай вайны склала 8 фронтов (Ленінградскі, 1-ы, 2-і і 3-і Беларускія, 1-ы, 2-і, 3-і і 4-ы Украінскія). Гэта было абумоўлена і скарачэннем працягласці лініі фронту, і набыццём военачальнікамі вопыту кіраўніцтва больш буйнымі па сваім складзе франтавымі аб'яднаннямі.

Фронт, з пункту гледжання падначаленых войскаў, ніколі не меў пастаяннага складу на працягу больш ці менш працяглага часу, чаго нельга сказаць аб франтавым упраўленні, што ўтрымліваліся па зацверджанаму штату. Упраўленні франтоў у пачатку вайны ў асноўным разгортваліся з упраўленняў ваенных акругаў, а ў далейшым маглі фарміравацца на базе расфармаваных упраўленняў, на аснове палявых упраўленняў армій або нанова. Войскі, падначаленыя фронту, у залежнасці ад абстаноўкі на тэатры ваенных дзеянняў маглі быць адабраны і перададзеныя на іншы фронт або адпраўленыя ў рэзерв ВГК.

У табліцы пералічаныя ўсе ўпраўленні франтоў, якія існавалі ў час вайны, выключаючы ўпраўленні франтоў СПА.