Сутыкненні ў Трыпалі (2022)

23 кастрычніка 2020 года ў Лівіі скончылася грамадзянская вайна паміж Урадам нацыянальнай згоды, які базаваўся ў Трыпалі, і Палатай прадстаўнікоў, якая знаходзілася ў Табруку.

5 лютага 2021 года бакі канфлікту дамовіліся аб стварэнні часовага ўрада на Форуме лівійскага палітычнага дыялогу, які прайшоў у Жэневе пад эгідай ААН. Абдэль Хамід Дбэйбе быў абраны прэм’ер-міністрам урада нацыянальнага адзінства, а прэзідэнцкі савет узначаліў Мухамед аль-Манфі^[1]. Умовай фармавання ўрада нацыянальнага адзінства было ўключэнне ў яго асоб, якія раней не займалі пасады ў папярэдніх кабінетах міністраў краіны. Планавалася, што гэта пераходны ўрад будзе кіраваць Лівіяй да выбараў^[2].

Кіраўнік Урада нацыянальнай згоды Фаіз Сарадж афіцыйна перадаў уладныя паўнамоцтвы прэзідэнцкага савету і новаму ўраду 16 сакавіка 2021 года. Такім чынам, фармальна ў Лівіі ўпершыню за сем гадоў аб’яднаўся ўрад^[3].

21 верасня 2021 года Палата прадстаўнікоў вынесла вотум недаверу ўраду нацыянальнага адзінства, а 10 лютага 2022 года прызначыла Фатхі Башагу прэм’ер-міністрам. Дбэйбе і УНА адхілілі гэтае прызначэнне^[4].

Урад Дбэйбы арыентаваны на Турцыю, а непасрэдна ў Лівіі абапіраецца на частку груповак Трыпалі і Місураты. Ён актыўна спрабуе падкупіць моладзь, выкарыстоўваючы дзяржаўныя фінансы для прасоўвання спецыяльнай грашовай дапамогі для маладых. У Дбэйбы ёсць план стаць будучым прэзідэнтам, нягледзячы на тое што закон, прыняты раней Палатай прадстаўнікоў, гэта забараняе^[5].

У сваю чаргу Башага заручыўся падтрымкай усходу краіны, у прыватнасці, Табрука, дзе размяшчаецца Палата прадстаўнікоў. Яна падтрымліваецца Лівійскай нацыянальнай арміяй пад камандаваннем Халіфа Хафтара^[5]. Характэрна, што ў ходзе грамадзянскай вайны 2010-х гадоў Башага знаходзіўся на баку праціўнікаў Табрука.

Асноўным патрабаваннем яго прыхільнікаў з’яўляецца адстаўка ўрада пад кіраўніцтвам Дбэйбы, бо той не выканаў галоўнай сваёй задачы — не былі арганізаваны выбары прэзідэнта і парламента краіны. Выбары павінны былі адбыцца яшчэ 24 снежня 2021 года, але ў апошні момант усе мерапрыемствы былі перанесены на студзень, затым на лета, а пазней яшчэ на нявызначаны тэрмін^[5].

З боку прыхільнікаў Башагі да канфлікту далучыліся фарміраванні ЛНА Хафтара, як, напрыклад, 28-я пяхотная дывізія (брыгада ан-Навасі), 777-я брыгада, 55-ы пяхотны батальён. Яго таксама падтрымалі брыгады апалчэнцаў Зінтана, рэвалюцыянераў Трыпалі, Аль-Халбус, Аль-Марса і Абу Зрэбы. Дбэйбе аб’яднаў вакол сваёй фракцыі Упраўленне падтрымкі стабільнасці, Спецыяльныя сілы стрымлівання (RADA), атрады Эмада аль-Трабілісі, 444-ю брыгаду, 610-ю брыгаду, 301-ы батальён і 52-ю пяхотную брыгаду (апошнія чатыры — былыя часці ЛА). Ёсць інфармацыя, што яго непасрэдна падтрымалі туркі і баевікі групоўкі «Сірыйская нацыянальная армія»^[6][7].

Раніцай 17 мая Башага распачаў спробу ўвайсці ў сталіцу, што прывяло да першага ўзброенага інцыдэнту. Палітык заехаў без узброенага суправаджэння, але падвергнуўся нападу баевікоў, саюзнікаў Дбэйбы. Аднак апошні заявіў, што менавіта Башага быў з баевікамі^[8].

22 ліпеня адбыліся новыя сутычкі. Адначасна паміж бакамі канфлікту пачаліся перамовы аб эвакуацыі 60 студэнтаў, якія знаходзіліся ў зоне баявых дзеянняў у адным з універсітэцкіх будынкаў раёна Фарнадж^[9].

У канцы жніўня два прэм’ера абмяняліся завочнымі пасланнямі адзін да аднаго. Спачатку Дбэйба заявіў, што ў Лівіі «няма іншага шляху, акрамя выбараў». Затым Фатхі Башага накіраваў ліст да суперніка, запатрабаваўшы неадкладна перадаць уладу. Пры гэтым ён назваў Дбэйбу былым прэм’ер-міністрам. У адказ яго апанент напісаў у Twitter^[10]:

Былы міністр унутраных спраў [Башага займаў гэтую пасаду да 2021 года], пазбаўце сябе ад паўторных паведамленняў і пагроз распаліць вайну. Калі вы зацікаўлены ў жыцці лівійцаў, ідзіце на выбары і адмоўцеся ад ілюзій ваенных пераваротаў, іх час прайшоў.

Хутка, 27 жніўня, успыхнулі сутыкненні ў лівійскай сталіцы Трыпалі. Атрады Башагі вылучылі ў сталіцу дадатковыя сілы з Місураты. На некаторы час яго прыхільнікі занялі тэрыторыю міжнароднага аэрапорта Трыпалі^[11]. Хутка яны былі вымушаны пакінуць свае пазіцыі ў цэнтры горада, а падмацаванне разгарнуць назад^[10]. Да вечара на вуліцах наступіла адноснае зацішша^[12].

Прыхільнікі Дбэйбы заяўлялі, што баявыя дзеянні пачаліся пасля правалу перамоваў аб прадухіленні кровапраліцця. У сваю чаргу Башага запэўніваў пра адсутнасць якіх-небудзь падобных мерапрыемстваў. Найбольш уплывовы з саюзных яму палявых камандзіраў Усама Джувейлі ў інтэрв’ю лівійскім СМІ заявіў, што баі былі выкліканы трэннямі паміж групоўкамі і няма злачынства ў тым, каб спрабаваць прывесці да ўлады кіраўніка ўрада, абранага парламентам^[10].

2 і 3 верасня сутыкненні аднавіліся. Баі зафіксаваны ў раёне Варшафала на заходняй ускраіне Трыпалі^[13].

Падчас інцыдэнту 17 мая быў забіты адзін чалавек^[14].

Падчас баёў 22 ліпеня, паводле звестак прадстаўніка сталічнага аддзялення хуткай дапамогі Усама Алі, трое чалавек загінулі. Яшчэ двое параненых мірных жыхароў даставілі ў шпіталь^[9].

27 жніўня, паводле першапачатковых афіцыйных звестак Міністэрства аховы здароўя, у выніку сутычак загінулі 23 чалавекі, 140 атрымалі раненні^[5]. Пазней колькасць ахвяр вырасла да 32 забітых і 159 пацярпелых^[15][16].

• Май: Прадстаўнік Дзярждэпартамента ЗША заявіў, што ведамства вельмі занепакоенае гвалтам, і заклікаў усе ўзброеныя групоўкі ўстрымлівацца ад сутычак^[8].
• Жнівень: Член савета старэйшын гарадскога савета Трыпалі Амар Вехеба заклікаў усіх захоўваць спакой, а таксама прыгразіў крымінальным пераследам для ўсіх, хто стаў прычынай дадзенай сітуацыі^[12]. Місія падтрымкі ААН у Лівіі заклікала бакі да неадкладнага спынення агню^[12].