Alpha Centauri
Alpha Centauri (α Cen, α Centauri) je zvijezda u sazviježđu Kentaur. Udaljena je 4.36 sg od Sunca. Poslije Sunca najbliža nam je zvijezda. Tradicionalni nazivi su Rigil Kentaurus, Rigil Kent i Toliman. Rigil Kenaturus potječe od arapskog naziva za stopalo Kentaura (ar. Rijl-Qanturis). Toliman potječe od naziva za liniju (ar. Al-Zuliman).[2]
| Alpha Centauri A | |
|---|---|
 Alpha Centauri A i B | |
| Podaci posmatranja Epoha: 2000 | |
| Sazviježđe | Kentaur |
| Rektascenzija | 14h 39m 36.2s[1] |
| Deklinacija | -60° 50' 07"[1] |
| Vidljivi sjaj | -0.01[1] m |
| Tipizacija | |
| Spektralna klasa | G2V[1] |
| B-V indeks boje | +0.71[1] |
| Astrometrija | |
| Udaljenost | 4.36 [2] SG (1.33 Pc) |
| Fizikalne osobine | |
| Masa | 1.1[2] M☉ |
| Procijenjena starost | 4.85 milijardi[2] g |
| Ostali nazivi | |
| Oznaka po Bayer-u | α Centauri A [3] |
| Oznaka po BSK | HR 5459[3] |
| Oznaka po Henry-Draper katalogu | HD 128620[3] |
| Oznaka po Tycho katalogu | TYC 9007-5849-1[3] |
| Oznaka po Hipparcos katalogu | HIP 71683[3] |
| Alpha Centauri B | |
|---|---|
 Alpha Centauri snimljeno sa SDSS | |
| Podaci posmatranja Epoha: 2000 | |
| Sazviježđe | Kentaur |
| Rektascenzija | 14h 39m 36.2s[1] |
| Deklinacija | -60° 50' 07"[1] |
| Vidljivi sjaj | 1.33[1] m |
| Tipizacija | |
| Spektralna klasa | K1V[1] |
| B-V indeks boje | +0.88[1] |
| Astrometrija | |
| Udaljenost | 4.36 [2] SG (1.33 Pc) |
| Fizikalne osobine | |
| Procijenjena starost | 4.85 milijardi[2] g |
| Ostali nazivi | |
| Oznaka po Bayer-u | α Centauri B [4] |
| Oznaka po BSK | HR 5460[4] |
| Oznaka po Henry-Draper katalogu | HD 128621[4] |
| Oznaka po Tycho katalogu | TYC 9007-5848-1 [4] |
| Oznaka po Hipparcos katalogu | HIP 71681[4] |
Zvjezdani sistem
Ubraja se u trostruke sastoji se od α Cen A, α Cen B, i α Cen C, koja se i naziva Proxima Centauri. α Cen A i B su stare 4.85 milijardi godina, a time za 250 miliona godina starije od Sunca.[1][2][3][4]
Alpha Centauri A
Alpha Centauri A ima prividan sjaj od -0.01 čime je 4. pojedinačna zvijezda po sjajnosti na nebu. Slična je Suncu i spada u žuto-bijele divove spektralne klase G2V.[2]
Kinematika i hemijski sastav
Njena galaktocentrična udaljenost iznosi oko 23700-33700˙sg. Za približno 28000 godina približit će se našem Suncu na razdaljinu od 3,3˙sg. Tada će njen prividni sjaj iznositi -0,66 mag. Prisustvo željeza iznosi oko 158% u poređenju sa Suncem.[5]
Alpha Centauri B
Alpha Centauri B je zvijezda glavnog niza, nešto manja od Sunca. Ima prividan sjaj od 1.33, sjajnija je od Rigela. Ona je patuljak spektralne klase K2V. Prisustvo željeza iznosi oko 162% u poređenju sa Suncem. Ovdje je u julu 2013. otkrivena vansolarna planeta[6] čije je otkriće još osporeno.[7]
Alpha Centauri C
Alpha Centauri C (Proxima Centauri) je crveni patuljak. Udaljena 4,24 sg i jedna od najbližih zvijezda. Otkrio ju je 1915. škotski astronom Robert Innes . Njen prividni sjaj iznosi 11-11,9 mag, ubraja se u promjenljive podvrste UV Ceti. Za sada se smatra da je Proxima Centauri u gravitacionom polju α Cen A i α Cen B. Udaljena je od njih 2,2°. Ima spektralnu klasu M5Ve, time bi mogla biti manja zvijezda glavnog niza ili subpatuljak. Njena masa iznosi 12,3% mase Sunca, smatra se da će ostati u ovom stadiju sljedećih 4 biliona godina.[2]
Pretraga vansolarnih planeta
Pomoću tranzitne metode otkrivena je planeta za koju se smatralo da pripada zvijezdi Alpha Centauri B. Otkriće je objavljeno u britanskom naučnom magazinu "Nature". Smatralo se da ima masu Zemlje. Njena udaljenost, od matične zvijezde Alpha Centauri B, bi iznosila oko 6 miliona km a njena revolucija oko 3,236 dana. Druge observatorije nisu uspjele potvrditi otkriće te se smatralo da se radi o greški mjerenja. Međutim Guillem Anglada-Escudé, sa univerziteta Queen Mary, je 2013 analizirao radijalnu brzinu treće zvijezde Alpha Centauri C. Pomoću spektrografa HARPS i teleskopa s objektivom od 3,6 metara registrovane su planete koje bi mogle imati orbitu od 11.2, 13.6 i 18.3 dana. Temperatura na površini planete se procjenjuje na oko -40 C[7] Ustanovljeno je da planeta ima 1,3 Zemljine mase. Ovo otkriće je neobično jer su, do sada crveni patuljci smatrani "neprijateljima" planeta. Smatra se da je ovim otkriven novi tip tzv. "zemljolikih" planeta[8] Za sada je Alpha Centauri C odnosno Proxima Centauri najvjerovatniji kandidat, u ovom zvjezdanom sistemu, s vansolarnim planetama.[9]
Zanimljivosti
- Sonda Voyager 1 koja je startovana 1977. treba oko, iako leti 61.000 km/h, 56 hiljada godina da dospije do Alphe Centauri.[10]
- Juri Milner investor, Stephen Hawking astrofizičar i Mark Zuckerberg su najavili projekat "Breaktrough Starshot" vrijedan 100 miliona dolara. Projektom će biti finasirane minijaturne sonde, veličine poštanske marke, koje bi pogonjene pritiskom zračenja (fotoni) stigle do Alpha Centauri. Brzina bi iznosila oko 20% brzine svjetlosti.[11] Za to je neophodan laser procjenjene jačine oko 100 GW.[12]
- Sadašnje tehnologije bi omogućile let dužine oko 6.300 godina, šta bi zahtijevalo višegeneracijske svemirske brodove (ukoliko su s posadom).[13]
Adaptacija
Muzika
- "Alpha Centauri" (Thought Beings, 2018)[14]
Također pogledajte
Reference
Vanjski linkovi
- Snimci Nove Zemlje do 2050. Oslobođenje pristupljeno 31. 8. 2016
- (en) Zemljilika planeta oko Proxime Centauri kandidat za toplu orbitu Nature pristupljeno 31. 8. 2016
- (en) Guillem Anglada Escude, Pretraga i karakterisanje zemljolikih planeta spektroskopijom Arhivirano 29. 8. 2016. na Wayback Machine Queen Mary University pristupljeno 31. 8. 2016