Indoiranski jezici
Indoiranski jezici (također poznati kao Indoiranik jezici[1][2] ili arijski jezici[3]) čine najveću i najjugoistočniju postojeću grupu indoevropske jezičke porodice. U grupu spada preko 300 jezika, koje govori oko 1.5 milijardi govornika, pretežno u južnoj Aziji, zapadnoj Aziji i dijelovima srednje Azije, uključujući Indiju, Pakistan, Bangladeš, Iran, Afganistan, Nepal, Tadžikistan, Maldive i susjedne zemlje.
| Indoiranski jezici arijski jezici | |
|---|---|
| Regije govorenja | Južna, srednja, zapadna Azija i Kavkaz |
| Jezička porodica | indoevropski
|
| Prajezik | praindoiranski jezik |
| Predak | praindoevropski jezik |
| Podgrupe | indoarijski iranski nuristanski |
| Jezički kod | |
| ISO 639-5 | iir |
| Glottolog | indo1320 |
| Karta | |
 Geografska distribucija indoiranskih jezika | |
| Također pogledajte: Jezik | Jezičke porodice | Spisak jezika | |
Zajednički predak svih jezika u ovoj porodici zove se praindoiranski, također poznat kao zajednički arijski, koji se govorio otprilike krajem 3. milenijuma pre nove ere u zapadnoj Rusiji. Tri grane modernih indoiranskih jezika su indoarijski, iranski i nuristanski. Četvrta nezavisna grana, dardska, ranije je bila postavljena, ali nedavna istraživanja općenito stavljaju dardske jezike kao arhaične članove indoarijske grane.[4]
Područja sa indoiranskim jezicima protežu se od Evrope (romski) i Kavkaza (osetski, tatski i tališki), do Mezopotamije (kurdski jezici, zaza-goranski i sjevernokurdski, odnosno kurmandži dijalektni kontinuum)[5] i Irana (perzijski), na istok do Xinjianga (sarikolski) i Assam (asamski), i južno do Šri Lanke (sinhaleški) i Maldiva (maldivski), sa ograncima koji se protežu čak do Okeanije i Kariba za fidžijski hindustanski i karipski hindustanski. Nadalje, postoje velike zajednice dijaspore govornika indoiranskog jezika u sjeverozapadnoj Evropi (Ujedinjeno Kraljevstvo), Sjevernoj Americi (Sjedinjene Američke Države i Kanada), Australiji, Južnoj Africi i u Perzijskom zalivu (Ujedinjeni Arapski Emirati i Saudijska Arabija).
Broj različitih jezika navedenih u Ethnologue-u je 312,[6] dok je onih priznatih u Glottologu 320.[7]
Etimologija
Izraz indoiranski jezici odnosi se na spektar indoevropskih jezika koji se govore u južnoazijskom dijelu Evroazije, koji se proteže od indijskog potkontinenta (gdje se govori indijska grana arijskih jezika, otuda se naziva indoarijski) do iranske visoravni (gdje se govori iranska grana arijskih jezika).
Ova grana je također poznata kao arijski jezici, što se odnosi na jezike kojima govore arijski narodi, gdje je pojam arijski etnokulturna samooznaka starih Indoiranaca. Ali u modernom dobu, zapadni naučnici izbjegavaju izraz Arijci od Drugog svjetskog rata, zbog percipirane negativne konotacije povezane s arijanizmom.
Također pogledajte
Reference
Literatura
- "Contact and change in the diversification of the Indo-Iranic languages" (PDF). Dr. Russell Gray.
- Baly, Joseph. Eur-Aryan roots: With their English derivatives and the corresponding words in the cognate languages compared and systematically arranged. Vol. 1. K. Paul, Trench, Trubner & Company, Limited, 1897.
- Chakrabarti, Byomkes (1994). A comparative study of Santali and Bengali. Calcutta: K.P. Bagchi & Co. ISBN 81-7074-128-9
- Kümmel, Martin Joachim. "The morphology of Indo-Iranian". In: Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics. Volume 3. Edited by Jared Klein, Brian Joseph and Matthias Fritz. Berlin, Boston: De Gruyter Mouton, 2018. pp. 1888–1924. https://doi.org/10.1515/9783110542431-032
- Kümmel, Martin Joachim. "Indo-Iranian". In: The Indo-European Language Family: A Phylogenetic Perspective. Edited by Thomas Olander. Cambridge: Cambridge University Press, 2022. pp. 246–68. doi:10.1017/9781108758666.014.
- Lubotsky, Alexander. "The phonology of Proto-Indo-Iranian". In: Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics. Volume 3. Edited by Jared Klein, Brian Joseph and Matthias Fritz. Berlin, Boston: De Gruyter Mouton, 2018. pp. 1875–1888. https://doi.org/10.1515/9783110542431-031
- Pinault, Georges-Jean. "Contacts religieux et culturels des Indo-Iraniens avec la civilisation de l'Oxus". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 149e année, N. 1, 2005. pp. 213–257. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2005.22848 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2005_num_149_1_22848
- Pinault, Georges-Jean. "La langue des Scythes et le nom des Arimaspes". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 152e année, N. 1, 2008. pp. 105–138. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2008.92104 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2008_num_152_1_92104
- Nicholas Sims-Williams, ured. (2002). Indo-Iranian Languages and Peoples. Oxford University Press.
Vanjski linkovi
- Swadesh popisi indoiranskih osnovnih riječi vokabulara (iz Wikirječnika - Swadesh-list appendix)