Гуьмсе
Гуьмсе (оьрс. Гудермес) — Гуьмсан кӀоштан центр, Нохчийчоьнан гӀала йу. Гумс хин тӀехь йиллина йу Гуьмсе. Соьлжа-ГӀалара 40 км малхбалехьа.
| ГӀала | |
| Гуьмсе | |
|---|---|
| оьрс. Гудермес | |
 | |
| 43°21′ къ. ш. 46°06′ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх | Росси |
| Регион | Нохчийчоь |
| Кlошт | Гуьмсан кӀошт |
| Йукъара йекъайалар | уромаш |
| Истори а, географи а | |
| Йиллина | XVII бӀешо |
| Майда | 92 км² |
| Центран локхалла | 55 метр |
| Сахьтан аса | UTC+4 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↗55 863[1] стаг (2020) |
| Агломераци | 63,000 |
| Официалан мотт | Нохчийн мотт, оьрсийн мотт |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Телефонан код | +7 87152 |
| Поштан индексаш | 366200 |
| ОКАТО ишар | 96 405 |
| gudermes1.ru | |
| Картин тӀехь | |
   .svg) | |
Гуьмсе Нохчийчоьнан шозлагӀа гӀала ларалуш йу.
Географи
ГӀалахула оха дохуш ду Гумса-хи. Къилба агӀор Илсхан-Йурт йу, къилбаседа агӀор Бота-Йурт (Комсомольски) йу, малхабуза агӀор Мелчу-Хи йу. Гуьмсан къилба агӀорахь Гайран-Корт лам бу 428 метр лекха болуш[2].
Истори
Гуьмсе гӀала йу Гуьмса-хи йистехь хьа-хил йу жима кӀотарех, эвланех цигахь Ӏаш хилла Нажи-Йуьртан кӀоштар тайпанаш оьрсаша царах «качкалыковцы» йа гӀумкаш «гӀашалкхахой» олуш хилла. Шира заман чохь цигахь хилла: ГӀойболтан-КӀотар, Замин-Йурт, Аслаханан-Йурт, Жима-Шовдана-Чоь, Ӏапин-КӀотар, Ӏумаханан-Йурт, Дуокин-КӀотар, ЭгӀашбатойн-КӀотар, Алкин-Ирзе, Барин-КӀотар, ТӀарин-Ирзе, Ботин-КӀотар, Виситан-Ирзош, Гиехин-Ирзе, Дуьрдин-Ирзе, Сумсин-ТогӀе, Сираждин-Ирзе, ГӀанин-Боьра, Чиекхин-ТогӀе[3]. Цигахь хьлха заман чохь Гуьмсе хи йистехь XVII жима кӀотарш йиллнна Ӏаш хилла гӀоьрдалой, айткхалой, чартой, цӀоьнтарой, эгӀишбатой, хӀокхy тайпанийн неха шира кешнаш ду цигахь из гойту из нохчаша йиллнна хиллара.
Гуьмсехь бинарш
- Курбанов, Лечи Алхазурович (1978 шаран 9 апрель) — нохчийн каратист а, кикбоксер а.
Бахархой
| Бахархойн дукхалла | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1931[4] | 1939[4] | 1959[5] | 1967[4] | 1970[6] | 1979[7] | 1989[8] |
| 3300 | ↗10 737 | ↗18 553 | ↗29 000 | ↗32 445 | ↗34 012 | ↗38 089 |
| 1992[4] | 1996[4] | 2002[9] | 2005[4] | 2006[4] | 2007[4] | 2008[4] |
| ↗39 700 | ↘30 800 | ↗33 756 | ↗36 400 | ↗39 000 | ↗40 100 | ↗41 200 |
| 2009[10] | 2010[11] | 2011[12] | 2012[13] | 2013[14] | 2014[15] | 2015[16] |
| ↗42 605 | ↗45 631 | ↘45 600 | ↗47 690 | ↗49 029 | ↗50 009 | ↗51 215 |
| 2016[17] | 2017[18] | 2018[19] | 2019[20] | 2020[1] | ||
| ↗52 407 | ↘51 776 | ↗52 908 | ↗53 957 | ↗55 863 | ||
Къаьмнаш
| Къам | Терахьалла, 2002 | % |
|---|---|---|
| нохчий | 31 617 | 93,7 |
| оьрсий | 1517 | 4,5 |
| гӀумкий | 365 | 1,1 |
| украинаш | 38 | 0,1 |
| эрмалой | 8 | 0,1 |
| кхин бериш | 11 | 0,2 |
| Шабериш | 33 756 | 100 |
Галерей
Гуьмсан гӀап
ГӀишлош
Гуьмсе-сити
Гуьмсе
Билгалдахарш
Литература
- (оьр.) Сайт Гудермесского муниципального района Архивйина 2012-12-16 — Wayback Machine
 | ХӀара Нохчийчоьнан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |