Nelly Sachs
Awdures o'r Almaen ac yna Sweden oedd Nelly Sachs (10 Rhagfyr 1891 - 12 Mai 1970) sy'n cael ei hystyried yn nodigedig am ei gwaith fel bardd, dramodydd a chyfieithydd.
| Nelly Sachs | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Leonie Sachs  10 Rhagfyr 1891 Schöneberg, Berlin |
| Bu farw | 12 Mai 1970 o canser y coluddyn Stockholm, Högalid Parish |
| Dinasyddiaeth |  Yr Almaen |
| Galwedigaeth | bardd, dramodydd, cyfieithydd, ysgrifennwr |
| Gwobr/au | Gwobr Lenyddol Nobel, Dinesydd anrhydeddus Berlin, Gwobr Heddwch y Fasnach Lyfrau Almaeneg, Gwobr Droste, Gwobr Nelly Sachs, Sveriges Radio's Poetry Prize |
| llofnod | |
 | |
Fe'i ganed yn Schöneberg ar 10 Rhagfyr 1891; bu farw yn Högalid Parish o ganser y coluddyn ac fe'i claddwyd mewn mynwent Iddewig.[1][2][3][4][5][6]
Profodd dwf y Natsïaid yn Ewrop yr Ail Ryfel Byd a thrawsnewid y profiad hi yn llefarydd dros deimladau ei chyd Iddewon. Ei drama adnabyddus yw Eli: Ein Mysterienspiel vom Leiden Israels (1950); mae'r gweithiau eraill yn cynnwys y cerddi "Zeichen im Sand" (1962), "Verzauberung" (1970), a'r casgliadau o farddoniaeth In den Wohnungen des Todes (1947), Flucht und Verwandlung (1959), Fahrt ins Staublose (1961), a Suche nach Lebenden (1971). Enillodd Wobr Lenyddol Nobel ym 1966.
Magwraeth
Ganwyd 'Leonie Sachs yn Schöneberg, Berlin, yr Almaen, yn 1891 i deulu Iddewig. Roedd ei theulu'n gynhyrchwyr rwber naturiol, ac yn gyfoethog: Georg William Sachs (1858–1930) a'i wraig Margarete, g. Karger (1871–1950). Fe'i haddysgwyd gartref oherwydd ei hiechyd bregus. Dangosodd arwyddion cynnar o dalent fel dawnsiwr, ond nid oedd ei rhieni yn ei hannog i ddilyn y proffesiwn. Cafodd ei magu fel menyw ifanc gysgodol, mewnblyg iawn ac ni fu erioed yn briod.[7]
Y Natsiaid
Wrth i'r Natsïaid gymryd grym, daeth yn fwyfwy ofnus, ar un adeg collodd y gallu i siarad, fel y dywedodd mewn pennill: "Pan ddaeth y terfysg mawr / mi syrthiais yn fud." Ffodd Sachs gyda'i mam oedrannus i Sweden ym 1940. Ei chyfeillgarwch â Lagerlöf a achubodd eu bywydau: ychydig cyn ei marwolaeth ei hun trefnodd Lagerlöf (gyda theulu brenhinol yn Sweden) eu rhyddhau o'r Almaen. Dihangodd Sachs a'i mam ar yr awyren olaf o'r Almaen Natsïaidd i Sweden, wythnos cyn y dyddiad yr oedd Sachs i fynd i'r gwersyll crynhoi (concentration camp). Setlodd y ddwy yn Sweden a daeth Sachs yn ddinesydd yno yn 1952.
Llyfryddiaeth
Gwaith a gyhoeddwyd
Rhestrir y gwaith a gyhoeddodd Nelly Sachs yn An Encyclopedia of Continental Women Writers.[8]:1089–1091
- Legenden und Erzählungen [Legends and Tales], 1921.
- Fahrt ins Staublose: Die Gedichte der Nelly Sachs 1 [Journey into the Dustless Realm: The Poetry of Nelly Sachs, 1], 1961.
- Suche nach Lebenden: Die Gedichte der Nelly Sachs 2 [Search for the Living: The Poetry of Nelly Sachs, 2], 1971.
Llythyrau:
- Briefe der Nelly Sachs [Letters of Nelly Sachs] ed. Ruth Dinesen and Helmut Müssener, 1984.
Cyfieithiadau:
- O the Chimneys: Selected Poems, Including the Verse Play, Eli, tr. Michael Hamburger et al., 1967.
- The Seeker and Other Poems. tr. Ruth Mead, Matthew Mead, and Michael Hamburger, 1970.
- Contemporary German Poetry, selections, ed. and tr. Gertrude C. Schwebell, 1964.
- Glowing Enigmas, tr. Michael Hamburger, 2013.
Aelodaeth
Bu'n aelod o Academi Iaith a Barddoniaeth Almaeneg, ac Academi Celfyddydau Cain Bafaria am rai blynyddoedd.[9][10]
Anrhydeddau
- Dros y blynyddoedd, derbyniodd nifer o anrhydeddau, gan gynnwys: Gwobr Lenyddol Nobel (1966), Dinesydd anrhydeddus Berlin, Gwobr Heddwch y Fasnach Lyfrau Almaeneg (1965), Gwobr Droste (1960), Gwobr Nelly Sachs (1961), Sveriges Radio's Poetry Prize[11][12][13][14][15] .
