Νεβάρι

Η Νεβάρι ανήκει στο θιβετοβιρμανικό κλάδο των σινοθιβετικών γλωσσών.

Η Νεβάρι γράφεται με πολλές γραφές. Οι κύριες γραφές είναι η Ραντζάνα, η Πρατσαλίτ, η Μπράχμι, η Γκολμόλ και άλλες. Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως η γραφή Ντεβανάγκαρι. Όλες οι γραφές γράφονται από τα αριστερά προς τα δεξιά. Όλες οι γραφές αποτελούνται από δύο χωριστά αλφαβητικά συστήματα, ένα για τα φωνήεντα και ένα για τα σύμφωνα.

Η Μπράχμι είναι η παλαιότερη γραφή και όλες οι γραφές προέρχονται από αυτή. Η γραφή Ντεβανάγκαρι είναι αυτή που χρησιμοποιείται περισσότερο σήμερα, καθώς είναι η επίσημη γραφή του Νεπάλ και χρησιμοποιείται ευρέως στη γειτονική Ινδία. Η γραφή Ραντζάνα ήταν η περισσότερο χρησιμοποιούμενη στην αρχαία εποχή. Σήμερα αναβιώνει λόγω της πρόσφατης πολιτιστικής συνειδητοποίησης. Η γραφή Πρατσαλίτ που είναι παρόμοια με τη Ντεβανάγκαρι είναι επίσης σε χρήση. Οι γραφές Brahmi και Golmol σήμερα χρησιμοποιούνται σπάνια.

Υπάρχουν πέντε σημαντικές διάλεκτοι: η Γιεν-Γιάλα, η Χουάπα, η Παχάρι, η Ντολάχα και η Τσιτλάνγκ. Εκτός από αυτές τις διαλέκτους, υπάρχουν λίγα επιμέρους ιδιώματα που μιλιούνται στην κοιλάδα του Κατμαντού και άλλα μέρη του Νεπάλ. Αυτά τα ιδιώματα μιλιούνται στα χωριά γύρω από τις πόλεις Κατμαντού, Πατάν, Μπακταπούρ, Τσιτλάνγκ και Ντολάχα. Η διάλεκτος που μιλιέται στο Μπαντιπούρ είναι η παλαιότερη μορφή, η Χουάπα Μπάαγιε. Η διάλεκτος που μιλιέται στο Τσαϊνπούρ, στο Μποτζπούρ, στο Τεραθούμ, και στην Παλάπα συσχετίζεται με αυτή στο Κατμαντού και το Πατάν. Η διάλεκτος που μιλιέται στο Ρίντι, στο Μπαγκλούνγκ και στο Αρουγκάτ έχει στενότερη σχέση με αυτή του Μπακταπούρ.

Η λογοτεχνία στη γλώσσα Νεβάρι έχει μια μακροχρόνια ιστορία. Είναι η τέταρτη παλιότερη λογοτεχνική παράδοση ανάμεσα στις σινοθιβετικές γλώσσες, μετά την κινεζική, τη θιβετική και τη βιρμανική. Περιλαμβάνει δραματουργία, προφορική ιστορία, ποίηση και πεζογραφία.

Η Γλώσσα Νεβάρι ομιλείται στην Κατμαντού, στην Ντολάχα, στην Μπανέπα, στο Ντουλιχέλ, στο Παναούτι, στην Πάλπα, στο Τρισούλι, στο Νουγουακότ, στο Μποτζπούρ, στο Μπιρατναγκάρ και άλλες σημαντικές πόλεις του Νεπάλ. Επίσης, ομιλείται στο Νταρτζιλίνγκ, στο Σικκίμ και σε άλλες περιοχές της Ινδίας.

Κατά προσέγγιση 1.000.000 στο Νεπάλ σύμφωνα με την απογραφή του 1991 συν μερικές χιλιάδες έξω από το Νεπάλ.

Η Κλασσική Νεβάρι είναι το όνομα της λογοτεχνικής μορφής της γλώσσας, πριν το 1850. Δεν μιλιέται πλέον ούτε γράφεται, αλλά είναι μια σημαντική πηγή για τους ιστορικούς και τους φιλολόγους.

Η Νεβάρι είναι η θιβετοβιρμανική γλώσσα που έχει επηρεαστεί περισσότερο από τις ινδοϊρανικές γλώσσες. Λόγω της μακραίωνης επαφής με αυτές της γλώσσες έχει αναπτύξει ακόμη και την κλίση των ουσιαστικών, ένα γνώρισμα χαρακτηριστικό των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών αλλά εξαιρετικά σπάνιο στις σινοθιβετικές. Έχει αφομοιώσει επίσης και άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της γραμματικής, όπως οι χρόνοι του ρήματος. Αυτές οι επιρροές είναι σημαντικά παραδείγματα θεμελιωδών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων μιας γλώσσας που περνάνε σε μια άλλη μέσω της γλωσσικής επαφής.

Έκδοση της Βικιπαίδειας στην Νεβάρι

• Ethnologue
• Michael Noonan, Recent Language Contact in the Nepal Himalaya (PDF) Αρχειοθετήθηκε 2006-05-03 στο Wayback Machine..
• [1], ज्वजलपा डट कम a window to Newar culture
• [2] Αρχειοθετήθηκε 2017-09-13 στο Wayback Machine.