Ομάρ ελ-Μπεσίρ
Ο Ομάρ Χασάν Αχμάντ ελ-Μπεσίρ (Αραβική γλώσσα: عمر حسن احمد البشير) (1944-) είναι στρατιωτικός, πρωθυπουργός του Σουδάν από το 1989 ως το 1993 και στη συνέχεια Πρόεδρος από το 1993 ως το 2019, οπότε και ανατράπηκε. Κατέλαβε την εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα και κατηγορείται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου στο Νταρφούρ. Ήταν ο μακροβιότερος ηγέτης του Σουδάν, κυβερνώντας επί μία τριακονταετία, ως την ανατροπή του. Το 2019 καταδικάστηκε για διαφθορά σε δίχρονο εγκλεισμό σε αναμορφωτικό ίδρυμα λόγω της ηλικίας του.[8]
| Ομάρ ελ-Μπεσίρ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | عمر البشير (Αραβικά) |
| Προφορά | |
| Γέννηση | 1 Ιανουαρίου 1944[1] Hosh Bannaga |
| Χώρα πολιτογράφησης | Σουδάν |
| Θρησκεία | Σουνιτισμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Αραβικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αραβικά[2] |
| Σπουδές | Sudanese Military College Αιγυπτιακή Στρατιωτική Ακαδημία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Περίοδος ακμής | 1960 - 2019 |
| Πολιτική τοποθέτηση | |
| Πολιτικό κόμμα/Κίνημα | National Congress Party |
| Ποινική κατάσταση | |
| Κατηγορίες εγκλήματος | Ξέπλυμα βρώμικου χρήματος (κάθειρξη)[3] |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | συνταγματάρχης/airborne forces |
| Πόλεμοι/μάχες | Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, Δεύτερος εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν, War in Darfur, First Congo War και Heglig Crisis |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | President of Sudan (1989–2019)[4][5][6] Πρωθυπουργός του Σουδάν (1993–2002)[7] |
| Βραβεύσεις | Τάγμα της Δημοκρατίας της Σερβίας |
| Ιστότοπος | |
| www | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Προφίλ
Γεννήθηκε στο χωριό Χόσε Μπανάγκα, τότε τμήμα του Αγγλοαιγυπτιακού Σουδάν, την 1η Ιανουαρίου 1944. Η οικογένειά του αργότερα μετανάστευσε στο Χαρτούμ, όπου ο Μπεσίρ ολοκλήρωσε τη γυμνασιακή του εκπαίδευση. Σε πολύ νεαρή ηλικία κατατάχθηκε στο στρατό το 1960 και αποφοίτησε το 1966 από την Αιγυπτιακή Στρατιωτική Ακαδημία στο Κάιρο[9]. Σύντομα ανέβηκε στην ιεραρχία και έφτασε στους αλεξιπτωτιστές. Στη συνέχεια πολέμησε με τον αιγυπτιακό στρατό στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ με το Ισραήλ το 1973.[10]
Προσωπική ζωή
Είναι παντρεμένος με την ξαδέρφη του, Φατμά Χαλίντ. Έχει επίσης μια δεύτερη σύζυγο, τη Γουιντάντ Μπάμπικερ (Widad Babiker), η οποία είχε πολλά παιδιά από τον πρώτο γάμο της με ένα μέλος του Επαναστατικού Συμβουλίου για την Εθνική Σωτηρία, Ιμπραήμ Σαμσαντίν, ο οποίος σκοτώθηκε σε δυστύχημα με ελικόπτερο. Ο Αλ-Μπεσίρ δεν έχει δικά του παιδιά.[11]
Δικτάτορας
Πραξικόπημα 1989
Επιστρέφοντας στο Σουδάν τέθηκε επικεφαλής ομάδας αξιωματικών του στρατού και ανέτρεψε σε αναίμακτο στρατιωτικό πραξικόπημα την κυβέρνηση συνασπισμού του Σαντίκ αλ-Μαχντί στις 30 Ιουνίου του 1989. Η νέα στρατιωτική κυβέρνηση απαγόρευσε τη λειτουργία των πολιτικών κομμάτων και εισήγαγε σε πανεθνικό επίπεδο τον ισλαμικό νόμο (Σαρία).[12] Εν συνεχεία ανέλαβε πρόεδρος του Επαναστατικού Συμβουλίου Διοίκησης για την Εθνική Σωτηρία, που ιδρύθηκε τότε με εξουσίες νομοθετικές και εκτελεστικές για προσωρινή περίοδο. Ο Μπεσίρ έγινε αρχηγός κράτους, πρωθυπουργός αρχηγός του Στρατού και υπουργός Άμυνας.[13] Συμμάχησε με τον ηγέτη του Εθνικού Ισλαμικού Μετώπου Χασάν αλ-Τουράμπι και προώθησαν μαζί την εφαρμογή του ισλαμικού νόμου στα βόρεια της χώρας. Επιπλέον, ο αλ-Μπεσίρ προέβη σε εκκαθαρίσεις και εκτελέσεις αξιωματικών του στρατού, στην απαγόρευση της λειτουργίας οργανώσεων και συλλόγων, στην απαγόρευση των πολιτικών κομμάτων και στην αναστολή της έκδοσης ανεξάρτητων εφημερίδων, με σύλληψη και φυλάκιση δημοσιογράφων.[14]
Αυταρχική διακυβέρνηση
Στις 16 Οκτωβρίου του 1993 διορίστηκε πρόεδρος της χώρας και «εξελέγη» το 1996. Το 1998 έθεσε σε ισχύ ένα νέο Σύνταγμα. Το 1999] απέλυσε τον Πρόεδρο της Βουλής Χασάν αλ-Τουράμπι, ο οποίος συνελήφθη και τέθηκε σε περιορισμό το 2001. Το 2000 επανεξελέγη πρόεδρος με εντυπωσιακή πλειοψηφία, καθώς οι περισσότεροι δεν έλαβαν μέρος στις εκλογές, επικαλούμενοι νοθεία. Ο Μπεσίρ κατηγορείται διεθνώς, από χώρες όπως οι ΗΠΑ, ότι υποθάλπει την τρομοκρατία.
Κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου
Στις 14 Ιουλίου του 2008 ο ανώτατος εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ICC), Λουίς Μορένο-Οκάμπο, ισχυρίστηκε ότι ο Μπεσίρ έφερε ατομικά την ευθύνη για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου, που διεπράχθησαν από το 2003 στο Νταρφούρ. Το Σουδάν δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.[15] Μεταξύ άλλων, ο εισαγγελέας κατηγόρησε το Σουδανό ηγέτη ότι είχε την πρόθεση να αφανίσει τις εθνοτικές ομάδες φουρ, ζαγάουα και μασαλίτ. Το ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Δικαστήριο εκδόθηκε στις 4 Μαρτίου του 2009 για εγκλήματα πολέμου και για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ωστόσο δε συμπεριλήφθηκε η κατηγορία για γενοκτονία, λόγω έλλειψης στοιχείων. Ο αλ-Μπεσίρ έγινε ο πρώτος εν ενεργεία αρχηγός κράτους εναντίον του οποίου εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Ο ίδιος αρνήθηκε τις κατηγορίες και έκανε λόγο για ψέματα.[16]
Τον Ιούλιο του 2009, η Αφρικανική Ένωση αρνήθηκε να συνεργαστεί με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και να παραδώσει τον Μπασίρ. Αυτό αποφασίστηκε σε ψήφισμα από τους ηγέτες της Αφρικανικής Ένωσης, στη σύνοδο κορυφής του οργανισμού που ολοκληρώθηκε στη Σύρτη της Λιβύης στις 3 Ιουλίου του 2009.[17] Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο αποφάσισε στις 3 Φεβρουαρίου 2010 να εξετάσει το ενδεχόμενο απαγγελίας πρόσθετων κατηγοριών για γενοκτονία στο Νταρφούρ, εναντίον του Μπεσίρ.
Κριτική
Ο Ομάρ αλ-Μπασίρ έχει κατηγορηθεί σε όλη τη διάρκεια της προεδρίας του για το ρόλο του στον πόλεμο του Νταρφούρ, την παροχή στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης προς τους παραστρατιωτικούς Τζαντζαγουίντ (για τους οποίους όμως η ίδια η κυβέρνηση του ελ-Μπεσίρ δεν αναγνωρίζει καν την ύπαρξή τους), όπως επίσης και για τις σχέσεις της κυβέρνησής του με την προσωρινή κυβέρνηση του Νοτίου Σουδάν και για τις διπλωματικές σχέσεις ανάμεσα στο Χαρτούμ και στο Τσαντ. Τα έτη 2005, 2006 και 2007 το περιοδικό Parade κατέταξε το αλ-Μπεσίρ ως τον χειρότερο δικτάτορα στον κόσμο[18][19][20] και το 2008 ήταν 2ος, πίσω από τον Κιμ Γιονγκ Ιλ.[21]
Επανεκλογές 2010 και 2015
Στις προεδρικές εκλογές, που διεξήχθησαν στις 11-15 Απριλίου 2010, ο Ομάρ Μπασίρ επανεξελέγη πρόεδρος με ποσοστό 68,2%. Οι εκλογές αναγνωρίστηκαν ως νόμιμες από διεθνείς φορείς, οι οποίοι επισήμαναν πάντως ορισμένες παρατυπίες[22]. Το κυβερνών NCP κέρδισε 73% των εδρών, ενώ το SPLM το 22% στις παράλληλες βουλευτικές εκλογές. Ορκίστηκε για μία ακόμη θητεία στις 27 Μαΐου 2010. Στην τελετή ορκωμοσίας του παραβρέθηκαν πέντε Αφρικανοί ηγέτες, από την Αιθιοπία, το Τσαντ, το Μαλάουι, τη Μαυριτανία και το Τζιμπουτί[22].
Το 2012 ο Μπεσίρ πρότεινε την ίδρυση μιας διαστημικής υπηρεσίας για όλη την Αφρική.[23]
Τον Μάρτιο του 2013 δήλωσε πως θα αποσυρόταν από την πολιτική σκηνή με την ολοκλήρωση της θητείας του και δεν θα έθετε εκ νέου υποψηφιότητα στις εκλογές του 2015.[24][25]
Στις επόμενες προεδρικές εκλογές, τον Απρίλιο του 2015, ο Μπεσίρ επανεκλέχθηκε πρόεδρος με ποσοστό 94%, καθώς τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν πήραν μέρος στις εκλογές.[26] Η ορκωμοσία του για νέα θητεία έγινε στις 2 Ιουνίου 2015.[27]
Ταραχές 2018-2019
Στα τέλη του 2018 (19 Δεκεμβρίου) ξέσπασαν ταραχές με την πυρπόληση του αρχηγείου του κόμματος Εθνικού Κογκρέσου στην Ατμπάρα, λόγω του υψηλού πληθωρισμού, της οικονομικής κρίσης και της έλλειψης καυσίμων στο Σουδάν.[28][29]Στις διαδηλώσεις που κλιμακώθηκαν τους επόμενους μήνες, σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν αρκετά άτομα, σε συγκρούσεις με την αστυνομία, που χρησιμοποίησαν δακρυγόνα και αληθινά πυρά εναντίον των διαδηλωτών.[30] Ο Μπεσίρ κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις 22 Φεβρουαρίου 2019 (για πρώτη φορά έπειτα από 20 χρόνια) και απέλυσε την κυβέρνηση, αντικαθιστώντας την επομένη τον πρωθυπουργό Μοτάζ Μουσά με τον υπηρεσιακό Μοχάμετ Ταχίρ Αγιάλα.[31]
Ανατροπή
Στις 11 Απριλίου 2019 ο Μπεσίρ ανατράπηκε σε στρατιωτικό πραξικόπημα. Οι σουδανικές ένοπλες δυνάμεις επιβεβαίωσαν την ανατροπή του σε μία "σημαίνουσα ανακοίνωση" στην κρατική τηλεόραση.[32][33] Ο Μπεσίρ τέθηκε αμέσως σε κατ' οίκον περιορισμό και συστάθηκε Μεταβατικό Στρατιωτικό Συμβούλιο.
Μετά την ανατροπή του, ο Μπεσίρ τέθηκε υπό κράτηση στις φυλακές του Χαρτουμ.
Τον Φεβρουάριο του 2020, η νέα κυβέρνηση αποφάσισε να παραδώσει τον Μπεσίρ στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.[34]