Ουιγούροι
Οι Ουιγούροι (ουιγουρικά: ئۇيغۇر, μεταγραμμένο στο λατινικό αλφάβητο ως Uyghur, απλά Κινέζικα: 维吾尔, στα παραδοσιακά Κινέζικα: 維吾爾, στο διεθνές φωνητικό αλφάβητο IPA: /uː.iˈɡʊr/ [1][2]) είναι τουρκογενής εθνοτική ομάδα που ζει στην Ανατολική και Κεντρική Ασία. Σήμερα, οι Ουιγούροι ζουν κυρίως στην αυτόνομη επαρχία της Σιντσιάνγκ (αναφέρεται και ως ανατολικό Τουρκιστάν) στην Κίνα. Το 80% των Ουιγούρων της Σιντσιάνγκ ζουν στο νοτιοδυτικό τμήμα της επαρχίας, το Λεκανοπέδιο Ταρίμ.[3] Εκτός της επαρχίας Σιντσιάνγκ, η μεγαλύτερη κοινότητα Ουιγούρων στην Κίνα βρίσκεται στην περιοχή Ταογιουάν, στη νοτιοκεντρική επαρχία της Χουνάν.[4]
Εκτός Κίνας, σημαντικές κοινότητες Ουιγούρων ζουν στο Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Μικρότερες κοινότητες είναι εγκατεστημένες στο Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία, τον Καναδά, τις ΗΠΑ και την Τουρκία.[5]
Ονομασία
Η σημασία του όρου Ουιγούρος είναι ασαφής. Οι περισσότεροι Ουιγούροι γλωσσολόγοι και ιστορικοί θεωρούν ότι προέρχεται από την λέξη ουγουχούρ που στην Ουιγουρική γλώσσα σημαίνει ένωση ανθρώπων. Στο παλαιό Τουρκικό αλφάβητο έχει βρεθεί επιγραφή με την λέξη ουβχούρ,[6] η οποία μεταγράφεται στα Κινέζικα ως Χουί Χέ (回紇) στα χρονικά της δυναστείας Τανγκ.[7] Αργότερα κατά το 788 ή 809 άλλαξε σε Χουί Χού (回鶻). Στο βιβλίο Κινέζικης ιστορίας Παλιά Ιστορία των 5 Δυναστειών του Ξουέ Ζουζχένγκ η οποία δημοσιεύτηκε το 974 διερμηνεύει τον όρο Χουί Χού ως η "ταχύτητα με την οποία γύρισε και όρμησε προς τα κάτω ως γεράκι".[8][9]
Εθνική ταυτότητα
Στην εξέλιξη της ιστορίας, ο όρος "Ουιγούροι" έχει πάρει έναν όλο και περισσότερο διασταλτικό ορισμό. Αρχικώς δήλωνε ένα μικρό συνασπισμό φυλών των Γκάο-τσε/Τιέλε (συνομοσπονδία 9 τουρκικών φυλών [10]) στη Βόρεια Κίνα, Μογγολία και τα Όρη Αλτάι, αργότερα όμως υποδήλωνε την υπηκοότητα στο Χανάτο των Ουιγούρων. Τελικώς ο όρος επεκτάθηκε δηλώνοντας μια εθνότητα της οποίας οι ρίζες βρίσκονται στην πτώση του Χανάτου των Ουιγούρων το 842 μ.Χ., που προκάλεσε τη μετανάστευση των Ουιγούρων από τη Μογγολία στο Λεκανοπέδιο Ταρίμ. Το μεταναστευτικό αυτό ρεύμα αφομοίωσε και αντικατέστησε τους Ινδοευρωπαίους στην περιοχή και δημιούργησε μια ξεχωριστή ταυτότητα, καθώς η γλώσσα και η κουλτούρα των Τούρκων μεταναστών, εκτόπισε τελικώς τις αρχικές ινδοευρωπαϊκές επιρροές. Ο ρευστός αυτός ορισμός των Ουιγούρων και η διαφορετική γενεαλογία των σημερινών Ουιγούρων αποτελούν πηγή σύγχυσης σχετικά με το τι συνιστά την πραγματική ουιγουρική εθνογραφία και εθνογένεση.
Οι σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν τους σημερινούς Ουιγούρους απόγονους πολλών λαών όπως των αρχαίων Ουιγούρων της Μογγολίας που έφτασαν στο Λεκανοπέδιο Ταρίμ μετά την πτώση του Χανάτου των Ουιγούρων, Ιρανικές φυλές Σακά αλλά και άλλων Ινδο-ευρωπαίων που κατοίκησαν στο λεκανοπέδιο Ταρίμ πριν την έλευση των Ουιγούρων [11] Αναλύσεις DNA δείχνουν ότι οι λαοί της Κεντρικής Ασίας όπως οι Ουιγούροι είναι μίξη Καυκάσιων και Ανατολικών Ασιατών.[12] Οι ακτιβιστές Ουιγούροι θεωρούν ότι είναι ιθαγενείς της περιοχής και απόγονοι των νεκρών που έχουν βρεθεί στις μούμιες του Ταρίμ. Από την άλλη έρευνα στην γενετική των αρχαίων Ταρίμ και των σχέσεων με τους σύγχρονους Ουιγούρους δείχνει αμφιλεγόμενες απόψεις. Λόγω των εθνοτικών αυτονομιστικών τάσεων στην περιοχή, σε αυτές τις έρευνες εμπλέκονται και αξιωματούχοι Κινέζοι αλλά και Ουιγούροι ακτιβιστές οι οποίοι θεωρούν ότι το αποτέλεσμα των ερευνών μπορεί να επηρεάσει τους ισχυρισμούς τους ότι είναι αυτόχθονες στην περιοχή.[13][14]
Διώξεις
Τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει οι αναφορές και οι έρευνες για τη μεταχείριση των Ουιγούρων από το κινεζικό κράτος. Υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι λαμβάνουν χώρα διώξεις και εθνοκαθαριστικές ενέργειες -βλ. στείρωση, αναγκαστική εργασία- υπό βάρος αυτής της μειονότητας. Οι έρευνες αυτές αμφισβητούνται έντονα από το κομμουνιστικό καθεστώς της Κίνας.[15][16][17][18]
Το Μάρτιο του 2021, οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, Ολλανδίας, Γερμανίας, Δανίας, Σουηδίας και Λιθουανίας προέβησαν σε διαμαρτυρία και επίπληξη των Κινέζων πρεσβευτών τους.[19][20][21][22] Οι ΗΠΑ, μεταξύ των άλλων, επίσης διαμαρτυρήθηκαν στην Κίνα για την καταστολή της μειονότητας των Ουιγούρων.[23]