Ana Mariscal

Kasualitatez egin zuen debuta zineman: Zientzia Zehatzetako ikaslea zela, Luis Arroyo nebari lagundu zion, Luis Marquinaren El último husar (1940) hispaniar-italiar koprodukzio bat filmatzeko probetara; zuzendariak erreparatu eta filmeko bigarren rol femeninoa ematea erabaki zuen.^[3]

1940 hamarkada

Urtebete geroago, José Luis Sáenz de Herediaren Raza filmeko protagonista izan zen, Alfredo Mayorekin batera, eta uneko espainiar zinemako izar handienetako bat bihurtu zen. Hala, arrakasta handiz betetako ibilbidea hasi zuen pantaila handian, eta hamarkada bat baino gehiago iraun zuen.

Denbora horretan filmatu zituen, besteak beste, Luis Marquinaren Vidas cruzadas (1942); Mariano Pomboren Mañana como hoy (1947); Luis Luciaren La princesa de los Ursinos (1947); Ignacio F. Iquinoren El tambor del Bruch (1948); Antonio Románen Pacto de silencio, Manuel Murren Un hombre va por un camino (1949). Azken filmazio horretan Valentín Javier García-Fernández ezagutu zuen, eta harekin ezkondu zen 1954an.^[4]

Pantaila handian agertzearekin batera, eszenatokiei buruzko interpretazio bikainak egin zituen, Luis Escobar-en eskutik, María Guerrero antzokian hamarkadaren hasieran egin baitzuen debuta. 1945ean, Ana Mariscalek José Zorrillaren Don Juan Tenorio egin zuen Valladoliden. Gauetan Inés andrea interpretatzen zuen, baina arratsaldeetan Don Juanen paperarekin ausartu zen, eta «lotsagabe»kotzat hartu zuten batzuek, eta haren aurkako epaiketa egin zen. Alfredo Marqueríeren esku-hartzeari esker 'onik atera' zen bere «ausardia»tik.^[5][6]

1950 hamarkada

Berrogeita hamarreko hamarkadaren hasieran, aktore gisa agertzen hasi zen, eta Bosco Films produkzio-etxea sortu zuen. Handik gutxira, bere filmetako gidoiak ekoizten, zuzentzen eta idazten hasi zen; Segundo López, aventurero urbano (1953); Misa en Compostela (1954); Con la vida hicieron fuego (1959). 1963an, El camino lanarekin, Miguel Delibesen eleberrian oinarritua eta oso baliabide gutxirekin filmatua, kameraren atzean egindako lanari kritika onak jasotzea lortu zuen.^[7] Film hori berreskuratu egin zuen publiko zabalarentzat 2021ean, Cannesko zinemaldiaren historiako film klasikoen atalean aurkeztu baitzen, kopia digitalizatua erakutsiz.^[8]

Bere filmez gain, beste batzuk filmatu zituen hainbat zuzendariren agindupean, nahiz eta oso noizean behin egin zituen; bere garaian eragin komertzial handia izan zuten filmetan parte hartu zuen, hala nola Luis Luciaren Jeromín (1953); José María Forqueren Un día perdido (1954) edo Luis Luciaren Morena Clara (1954).

Argentinan

1954an ezkondu ondoren, bikotea Argentinara joan zen, eta han bi urte eman zituen. Anak hainbat filmetan lan egin zuen: Kurt Land-en En cárne viva, Bacará; Enrique Cahen Salaberryren Enigma de mujer; Edgardo Togniren Los maridos de mamá. Telebistan ere agertu zen, eta Luis R. Arroyo nebaren laguna zen, eta 13 urte zituela ezagutu zuen Federico García Lorcaren lanak interpretatu zituen antzokian.^[9]

Espainarako itzulera

Espainiara itzulita, bere produktorearen filmetan lan egin zuen, eta noizean behin beste zuzendari batzuen lanetan paperak onartu zituen: Luis César Amadoriren La violetera (1958), edo La reina del Chantecler (1958). Interpretazio-eskolak ere eman zituen IIECen (Ikerketa eta Esperientzia Zinematografikoen Institutua), 1957 eta 1960 artean.^[10]

Azken urteetan, ikuskizunen mundutik at bizi izan zen, eta literaturan jardun zuen buru-belarri. 1995eko urtarrilean Urrezko Domina eman zitzaion Arte Ederretako merezimenduari.^[11]

1995eko martxoaren 28an hil zen, 71 urte zituela, Madrilgo ospitale batean, minbizia zuela eta. Hurrengo egunean lurperatu zuten La Almudenako hilerrian.^[12]

Valentín Javier Gariko-Fernández senarra (produktorea eta argazkilaria) (1921-2012) 2012ko ekainean hil zen 91 urte zituela, eta La Almudenako hilerrian erraustu zuten.^[13]

Zinemako Idazleen Zirkuluaren dominak^[14][15][16]

*1995eko urtarrilean Urrezko Domina eman zitzaion Arte Ederretako merezimenduari.^[11]

• Platea hogareña, Juan Carlos Thorryrekin batera, Amaren senarrak.

• BORAU, José Luis (dir.) (1998). Diccionario del cine español. Madrid: Alianza Editorial. p. 544-5. ISBN 978-84-2065-257-3. 
• GREGORI, Antonio: El cine español en sus directores, orr. 238-254. Ediciones Cátedra, Madril, 2009. ISBN ά376-2614-7
• MARISCAL, Ana (1984). Cincuenta años de teatro en Madrid. Madrid: El Avapiés. p. 172. ISBN 978-84-86280-04-8. 
• — (1943). Mi vida. Madrid: Ed. Astros. 
• MARTÍNEZ TEJEDOR, María Concepción (2016). Directoras pioneras del cine español. Madrid: Fundación FirstTeam. pp. 59-72; 106-222. ISBN 978-84-608-3879-1. 

• Ana Mariscal Espainiako zinemaren gauean. 15 minututik 97ra
• Ana Mariscal Internet Movie Databasen (ingelesez).