Ana Paris Garcia

Ana Paris García, gizarte-kausen defendatzailea eta Fronte Popularraren aldekoa, UGTren Emakumeen Ataleko burua zen, Herriko Etxean aritzen zen eta emakumeak UGTn afiliatzen saiatzen zen. Juan Aniceto Díazekin ezkonduta, alaba bat eta seme bat izan zituzten. Andaluziako La Rodako Pérez Galdós kalean bizi ziren. Sevillako herri txiki bat zen, Bobadeleko ardatzarekin lotzen zen trenbide-korapilo garrantzitsu bat zuena -Antequeratik gertu dagoen geltokia, Andaluziako bidaiari- eta merkantzia-linea nagusiak elkartzen ziren lekua.^[1][2]

Gerra zibila

1936ko uztailaren 17an, Francisco Franco jenerala Bigarren Errepublikako gobernuaren aurkako estatu-kolpe baten buru izan zen Marokotik, eta berehala hedatu zen penintsulara. Hilaren 18ko arratsaldeko ordu bietan, Sevillako goarnizioko talde bat, Queipo de Llano jeneralak gidatua, Mugimendu Nazionala izeneko altxamenduari atxiki zitzaion.^[3]

Ana Paris buru-belarri aritu zen matxinatuen aurka, gizonak borrokara animatuz, eta fusilik ezean, igitaiak eta bestelako landa-tresnak banatu zituen. Horrela jardun zuten uztailaren 21era arte, Malagatik miliziano-zutabe bat iritsi zen arte, eta hilaren 29ra arte iraun zuten borrokan, harik eta Antonio Castejón Espinosa komandantearen agindupean zeuden tropa matxinatuek herria okupatu arte.

Errepublikanoen atxiloketa lehentasunezko lana izan zen eta berehalako errepresioa ezartzea. Ana Paris ihes egiten saiatu zen, baina Santa Ana koloniara (Antequera) iristean, ezagutu egin zuten, La Roda itzuliarazi eta falangisten esku utzi zuten.^[1]

Errepresioa eta heriotza

1936ko abuztuaren erdialdean, Sevillako kartzelara eraman zuten, eta han hilabete batzuk eman zituen. 1937an, Matxinada militarraren delituagatik epaitu zuten, astungarriekin, perbertsitate moralarekin eta arrisku sozialarekin. Zigor kapitalera kondenatuta, metodo krudela eta eredugarria aukeratu zuten, gaizkile arruntentzat erreserbatua: Garrotea.^[1]

1938ko otsailaren 5ean exekutatu zuten. Arduraduna Cándido Cartón izan zen, Sevillako Audientziaren titularra, bere inoperantziagatik Parisen sufrimendua beharrik gabe luzatu zuena.

Andaluziako La Rodan ez dakigu zehazki zenbat biktima izan ziren, baina bi taldeetako 60 pertsona inguru kalkulatzen dira.^[4] José María Márquezen eta Joaquín Octavio Prieto Pérez tokiko historialariaren ikerketek zehaztu dutenez, 38 ezkertiar fusilatu zituzten La Rodan 1936ko uztailaren 18tik 1937ko otsailaren 18ra bitartean. Pertsona kopuru zehaztugabe bat gehitu beharko litzaieke, herrian halabeharrez zeudenak eta hilobi komunetan lurperatu zituztenak, ^[5][6]hilobi batzuk hustu egin zituzten eta gorpuzkiak Cuelgamuros Haranera eraman zituzten.