Baso Atlantikoa
Baso Atlantikoa (portugesez: Mata Atlântica: ) Hego Amerikako baso bat da, eta Brasilgo kosta atlantikoan zehar hedatzen da ipar-ekialdeko Rio Grande do Nortetik Rio Grande do Suleko hegoalderaino. Eta, barrualdera, Paraguai eta Argentinako Misioen probintziaraino, non, eskualdea Selva Misionera deitzen den.
| Baso Atlantikoa | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Mota | bioma |
| Azalera | 1.234.000 km² |
| Eponimoa | Ozeano Atlantikoa |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 16°30′S 39°15′W / 16.5°S 39.25°W |
Baso edo Oihan Atlantikoak ekoeskualdeak ditu bioma-kategoria hauetan banatuta: hosto zabaleko baso tropikal heze eta lehorrak, larre tropikal eta subtropikalak, sabanak, zuhaixkak eta mangladiak. Baso atlantikoak biodibertsitate handia eta endemismoa ditu ezaugarri nagusitzat.[1]
Kolono portugaldarrek duela 500 urte baino gehiago aurkitu zuten lehen ingurunea izan zen. Orduan, 1,000,000–1,500,000 km2 (390,000–580,000 sq mi)-ko azalera zuela aurreikusi zuten eta barrualderako distantzia ezezaguna bazen ere, planetako bigarren oihan handiena bihurtu zen Amazoniako oihanaren ondoren. [2] Jatorrizko azaleraren % 85 baino gehiago basogabetu egin da, landare eta animalia espezie asko desagertzearekin batera. [3] [4] [5]
Ekologia
Baso Atlantikoaren eskualdeak hainbat baso aldaera ditu:
- Restinga kostako duna egonkortuetan hazten den baso mota bat da. Restingako basoak, oro har, zuhaitz dentsitateko baso laburrak dira. Open Restinga sabanaren antzeko formazio irekia da, zuhaitz eta zuhaixka txikien talde sakabanatuak eta belar zein heskaien geruza zabalak dituena.[6] [beharrezko orria]
- Urtaroko oihan heze tropikalek 2.000 mm euri baino gehiago har dezakete urte batean. Horien artean honako oihan tropikal hezeak daude: behealdeko basoak, baso submontanoak eta baso menditarrak.[6]
- Tabuleiroko basoak lurzoru oso buztintsu eta hezeetan daude, eta Tabuleiro Savannas drainatzen diren hareazko lurzoruetan gertatzen dira.[6] Ozeanoko ur-lurrunaren mende dauden hezeguneak dira.[7]
- Barrualderantz, Atlantikoko baso lehorrak daude, ipar-ekialdera dagoen Katinga eta ekialdera dagoen Savannas itxiaren arteko trantsizioa osatzen dutenak. Baso horiek txikiagoak dira garaierari dagokionez; irekiagoak dira, zuhaitz hostoerorkorren ugaritasun handia dute eta dibertsitate txikiagoa dute oihan heze tropikalekin alderatuta. Baso horiek 700 eta 1.600 mm arteko prezipitazioa izaten dute urtean, urtaro lehor desberdinarekin. Horren barruan sartzen dira hostogalkorren basoak eta urtarokoak, beren lur azpiko eta menditsuko eskualdeekin.[6][7]
- Baso menditarrak Brasil hegoaldeko mendi eta goi-lautadetan altitude handiena duten baso hezeak dira. Araucariako baso hezeak ere esaten zaie.
- Mussunungako basoak Badiako hegoaldean eta Espirito Santuko estatuen iparraldean kokatzen dira. Mussunungako ekosistema larreetatik oihan hareatsuekin lotutako basoetara doa. Mussununga hitza amerindiar tupi-guarani da, eta harea zuri biguna eta hezea esan nahi du. [8]
- Shrubby montane savannas altuenetan gertatzen dira, Campo rupestre ere deitua.
Baso atlantikoa ez da ohikoa, 28 °S arteko latitudeetan benetako oihan tropikal gisa zabaltzen delako. Izan ere, haize alisioek euria eragiten dute hegoaldeko neguan. Horrenbestez, Brasilgo ipar-ekialdeko Mata zonak askoz euri gehiago jasotzen du maiatza eta abuztua bitartean hegoaldeko udan baino.Baso atlantikoaren gama geografikoa aldatu egiten da argitaratu dituen egilearen edo erakundearen arabera. 2018an, lau muga garrantzitsuenei buruzko informazioa berrikusi zen, baita haien lotura eta elkargunea ere.[9]
Geografia
Baso Atlantikoak Brasilgo ekialdeko eskualdeak estaltzen ditu (azalera osoaren %92), baina, Paraguaiko ekialdera (%6), eta, Argentinako ipar-ekialdera ere iristen da (%2).
Historia
Pleistozenoko glaziazio-aldietan, jakina da baso atlantikoa oso babestutako sakanetan oso txikiak diren babesleku zatikatuetara murriztu dela, baso lehorreko eremuek edo erdi idesieroko eremuek (kaatingak) bereizirik.[7] Mapa batzuen arabera, gainera, basoak kostatik oso urrun iraun zuen poltsa hezeetan, oihan tropikaleko espezie endemikoa klima askoz hotzagoko espezieekin nahastu baitzen. Oihan tropikal ekuatorialen babeslekua ez bezala, Baso Atlantikorako babeslekuak ez dira inoiz identifikazio zehatz baten ondorio izan.
Biodibertsitatea
_male_Three_Brothers_River.JPG)
Bertako landarediaren %28 bakarrik geratzen den arren, baso atlantikoak izugarri oparoa izaten jarraitzen du biodibertsitatean eta espezie endemikoetan, eta horietako asko desagertzeko arriskuan daude.[10][11] Gutxi gorabehera, landare baskularren %40 eta ornodunen %60 espezie endemikoak dira, eta horrek esan nahi du ez daudela munduko beste inon.[12] Brasilgo espezie mehatxatuen zerrenda ofizialak Baso Atlantikoan aurkitutako lehorreko ugaztunen 140 espezie baino gehiago ditu. Paraguain, baso atlantikoan eragin handia izan du azken urteotan.[13] Paraguain 35 espezie daude mehatxatuta, eta 22 espezie daude Argentinako Baso Atlantikoaren barruan. Ia 250 anfibio, hegazti eta ugaztun espezie desagertu dira azken 400 urteetan giza jardueraren ondorioz. Gaur egun, 11.000 landare- eta animalia-espezie baino gehiago daude arriskuan Baso Atlantikoan.[7] Zuhaitz espezieen %52 baino gehiago eta anfibioen %92 inguru horretan endemikoak dira. Basoan 20.000 landare espezie inguru daude, eta ia 450 zuhaitz espezie hektarea bakar batean daude toki batzuetan.
Erreferentziak
Kanpo estekak
Datuak: Q477047
Multimedia: Atlantic Forest / Q477047
