Catherine Leroy
Catherine Leroy (Sannois, Frantzia, 1944ko abuztuaren 27a - Santa Monika, AEB, 2006ko uztailaren 8a) gerrako fotokazetari frantsesa zen.[1] Libanoko gerra-argazkiengatik Robert Capa Gold Medal saria irabazi duen lehen emakumeetako bat izan zen.
| Catherine Leroy | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Catherine Yvonne Blanche Caroline Leroy |
| Jaiotza | Sannois, 1944ko abuztuaren 27a |
| Herrialdea |  Frantzia |
| Heriotza | Santa Monica, 2006ko uztailaren 8a (61 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: birikako minbizia |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | frantsesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | kazetaria, argazkilaria, gerra argazkilaria eta fotokazetaria |
| Lantokia(k) | Frantzia |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Zerbitzu militarra | |
| Parte hartutako gatazkak | Vietnamgo Gerra Libanoko Gerra Zibila |
| dotationcatherineleroy.org | |
  | |
Biografia
Jatorria eta gaztaroa
Catherine Leroy familia burges batean jaio zen, eta haurtzaroa Enghien-les-Bains-en (Val-d'Oise) igaro zuen. Hango lakuaren ondoan dagoen eta aitonarena zen -perfumegilea bera- etxe handi batean bizi zen gurasoekin, aiton-amonekin eta ahizpa gaztearekin.[2][3]
Asma zuenez, kirol-jarduerak baino gehiago, jarduera artistikoak egiteko gomendatu zioten. Pianoa jotzen zuen, eta jazzean karrera egin nahi izan zuen. Bruno Coquatrixekin entzunaldi bat egin zuen, baina gazteegia dela esan zioten. Orduan, jausgailuan salto egiten hasi zen. Bere klubean Indotxinako gerraren berri eman zuen kazetari ohi bat ezagutu zuen, eta bere bokazioa definitzen hasi zen. Lizeoko ikasketak gelditu, eta Manpower-en hasi zen lanean.[2][3]
Vietnamgo gerra
1966an, 21 urte zituela, Catherine Leroy Vietnamera abiatu zen gerraren[4] berri emateko. Leica M2 argazki-kamera bat eta Laoserako joaneko hegaldi-txartel bat erosi zituen. Gurasoak kezkatuta egon arren, hiru urtez egon zen han. Hasieran, ez zuen ez enplegu-emailerik, ez kontakturik; soilik Paris Matchen gutun bat, argazkiak, onak ateraz gero, argitaratuko zituztela hitz ematen zuena. Associated Press agentziako Horst Faas argazkilariarekin topo egin zuen, eta, hari esker, argazkiengatik ordaintzen hasi zitzaizkion, baina, batez ere, AEBetako agintariek emandako akreditazioak ireki zizkion borroka-eszenetako ateak. Bigarren Mundu Gerran ez bezala, kazetariek zirkulatzeko nolabaiteko askatasuna zuten, gatazkaren izaera bereziagatik; izan ere, ofizialki ez zen gerra bat, Vietnam iparraldeko eta hegoaldeko tropen arteko gatazka bat baizik. Gainera, emakumeak lehen aldiz onartu ziren borroka-eremuetan.[2]
1967an, Catherine Leroy 173. Airbornen sarrarazi zuten, "Junction City" operazioan presente izateko. Txikia eta arina zenez, pisua erantsi zioten jausgailuarekin jauzi egitean ez desbideratzeko.[5] Zauritu zen. Jeneral batek borrokako paraxutistak saritzeko bereizgarria eman zion.[2]
Sartea bat soinean, Leica M2 eta Nikon F bere argazki-kamerekin, operazioak bata bestearen atzetik kateatu zituen, baldintza latzenetan, soldaduen ondoan lotan; Saigonera gerrako klixeak saltzera baizik ez zen joaten, izan ere, haren iritziz, borroken ondoan egonda baizik ezin ziren atera gerra-argazkiak. Horst Faasek zioenez: “Argazki horiek erabat berriak ziren, haien espresioak berriak ziren”. Komunikabideak Leroy eskatzen hasi ziren. Probak igarota, tropan integratu zen gizonekin, zeinekin gaztetasuna partekatzen baitzuen. Berak zioenez, “AEBetako armadako soldaduak nire anaiak bezala ziren”. Ez zen soldaduen heroismoa harrapatzera mugatzen, Elizabeth Becker kazetariak (en) uste du “Catherine Leroyk soldaduen eta zibilen egiazko bizitzako argazkiak atera zituela. Bera gabe, ez ginatekeen gatazka horren giza kostuaz hain kontziente izango”.[2]
Lakar bilakatutako bere izaerak ez zuen inor indiferente uzten, eta Christian Simonpietri edo Larry Burrows bezalako argazkilarien leialtasuna erakarri bazuen ere, beste batzuek harekin lan egiteari uko egiten zioten. Saigongo AFPko bulegoko buru zen François Pelounek salaketa jarri zion Estatu Batuetako agintarien aurrean, bere lankide frantsesen lanari kalte egitea leporatuta. Kokaleku militarretatik bazter utzita, akreditazioa kendu zitzaion azkenean. Artxiboak kontsultatu ondoren, Elizabeth Becker-ek uste du estrainekoz gertatu zela horrelako zerbait: ““Ezin izan dut aurkitu horrela lankide baten aurka horrela lan egiten duten kazetarien beste adibiderik, batez ere gerra-garaian”.[2] Honela jarraitzen du: “Lankideek hain gaizki tratatzen zuten, non bere balentriak minimizatu egin baitziren”.[3]
| « | Elle avait la réputation d’être une photographe d’un courage et d’une volonté extraordinaires et proverbiales qui faisaient la jalousie de ses concurrents masculins. | » |
| Robert Pledge, directeur de l'agence Contact Press Images. | ||
Horst Faas bezalako beste argazkilari batzuen laguntzari esker, akreditazioa hurrengo urtean berreskuratu ahal izan zuen, baina ospea galduta ingurune horretan.[2]
Haren izena Vernon Wike estatubatuar Marineeta erizainarekin lotuta dago, zeinari argazkiak egin baitzizkion 1967ko apirilaren 30ean, Khe Sanh-etik hurbil, borrokek erabat suntsitutako 881 S muinoan: Wikek begirada galdua du, eskua hildako soldadu baten gorpuan pausatua, Rock lagunaren gorpuan. Alperrik bere laguna suspertu nahian ari den gizon baten irudi hunkigarri hauek, famatuak dira egun ere.[6][7] “Ama estatubatuar bakoitzak bere semearen gorpua identifikatzen duela uste du”, azaldu zuen France Culturek. Erreportaje horri esker, George Polk saria irabazi zuen lehen emakumea izan zen, 1967an.[2]
Tếteko erasoan, 1968an, Huếko batailan etsaien lerroen atzetik igaro ondoren, zibilez jantzita, vietcongeko armadak Catherine Leroy atxilotu zuen (François Mazurekin), eta argazkiak ateratzen utzi zion atxiloaldian. Ihes egitea lortu zuen, eta aurkariari eskainitako dokumentu bitxi horiek berarekin eramatea. Argazkiak urte bereko otsailaren 16an agertu ziren Life[4] aldizkariaren azalean.[2][3]
Bere ausardiagatik miretsia, bere haragian bizi izan zuen gerra, izan ere, malaria harrapatu zuen, eta obus zartek zauritu zuten. 1969an, gatazkak eraldaturik itzuli zen.[2]
Gerra-argazkilari gisa egindako ibilbidearen jarraipena
1972an, Frank Cavestanirekin batera, Operation Last Patrol filma egin zuen. Vietnamgo gerraren aurkako mugimenduaren[2] historia deskribatzen da bertan, eta Ron Kovic gerra-beteranoari jarraipena egiten dio. Haren lan autobiografikoa Oliver Stonek egokitu zuen zinemarako, Born on the Fourth of July filmean, 1989an.[8]
1970eko hamarkadan, gerran zeuden hainbat herrialdetara joan zen: Somalia, Afganistan, Libia, Iran, Irak eta Libano. 1976an, Robert Capa Gold Medal saria jaso zuen lehen emakumea izan zen, Libanoko gerran, Beiruten egindako kale-borroketako argazkiengatik. Hala ere, bere lanbidea aldatu egin zen, eta komunikabideek ez zuten jadanik Vietnamen adinako askatasunik, gerra bat irabazi ala galtzeko, irudiek gero eta garrantzi handiagoa baitute.[3]
Bilakaera eta bizi-amaiera
Catherine Leroyk gerra-kazetaritza eten zuen 1990eko hamarkadan, eta moda-argazkilari bihurtu zen, arrakasta gutxirekin. Robert Pledge-k eta Raymond Depardon-ek aholkuak eman arren, ez zituen bere memoriak idatzi nahi izan; hori egiteak bere etorkizuna eraiki ahal izango zukeen.[2] Lanbideak ahaztu egin bazuen ere, "eremu bat zabaldu zuen argazkian. [...] Eta emakumeentzako bidea zabaldu ere egin zuen”, dio Elisabeth Beckerrek.[3] 1997an zibermerkatuan hasi zen, "Pièce Unique" izeneko gunearekin, diseinatzaile eta jostunen moda-osagarri vintageetan espezializatua.[9][7]
Catherine Leroy 2006ko uztailaren 8an hil zen, biriketako minbizi baten ondorioz, Santa Monican, non xumeki bizi baitzen.[2][10][11]
Sariak eta goraipamenak
Hil ondorenean
2011n, Catherine Leroy zuzkidura sortu zen, zeina bere lana berraurkiarazteko erabiltzen baita.[2][3]
2015ean, Jacques Menaschek bere ibilbideari buruzko dokumental bat egin zuen, Cathy at War[4].[2] Urte berean, Axel Sanson margolariak koadro batean irudikatzen zuen.
Emakumeen rola minimizatu egin da Vietnamgo gerrarekin zerikusia duen kazetaritzaren historian; Elizabeth Hermanen zutabe bat espero da, The New York Times egunkarian agertu zena 2017ko martxoan, eta, gero, Elizabeth Beckerren beste bat urte bereko azaroan, egunkari berean, emakume horien lana argitan jartzeko.[12][13] Azken horrek, 2021ean, You Don't Belong Here liburua argitaratu zuen (“Ez duzu ezer egiten hemen”), Frances FitzGerald, Catherine Leroy eta Kate Webb gerra-korrespontsalei buruzkoa.[2]
2022ko urtarrilaren 15ean, France Culturek “Catherine Leroy (1944-2006), un regard oublié” izeneko programa eskaini zion.[3]
2022an, Femmes photographes de guerre erakusketaren karietara, bere lana aurkeztu zuten musée de la Libération de Paris - musée du Général Leclerc - musée Jean-Moulin museoetan, Parisen.[14]
Argitalpenak
- (Ingelesez) Tony Clifton et Catherine Leroy, God Cried, Quartet Books, 1983 ISBN 978-0-7043-2375-9.
- (Ingelesez) Catherine Leroy, Under Fire, Great Photographers and Writers in Vietnam, Random House, 2005 ISBN 978-1-4000-6358-1.
Dokumentalak
- Operation Last Patrol, Frank Cavestanik eta Catherine Leroyk zuzendutako dokumentala, 1972, 54 min[15]
- Cathy s'en va-t-en guerre (Cathy gerrara doa), Jacques Menascheren filma, 2016, 73 min
Erreferentziak
Bibliografia
- (Ingelesez) Elizabeth Becker, You Don't Belong Here: How Three Women Rewrote the Story of War, PublicAffairs, 2021
- (Ingelesez) Mary Cronk Farrell, Close-up on War : The Story of Pioneering Photojournalist Catherine Leroy in Vietnam, Amulet Books, 2022 ISBN 1-41974-661-8
Prentsa
- (Ingelesez) The Greatest War Photographer You’ve Never Heard Of, The New York Timesen webgunean, 2017ko martxoaren 28a
- Raphaëlle Rérole, “Les guerres de Catherine Leroy”, Le Monde, 2021eko abuztuaren 24a [linean irakurri]
Emankizuna
- [(fr) Cherchez la femme ! (29/30) Catherine Leroy - La photographie de guerre, Arte (2023ko urtarrilaren 27an kontsultatutako orria)], Julie Gavrasen seriea stop motionen (2021), Arte, iraupena 0 h 4.
Ikus, gainera
Kanpo estekak
Datuak: Q461822
