Kanada (filosofoa)

Kaṇāda (sanskritoz: कणाद), Ulūka, Kashyapa, Kaṇabhaksha edo Kaṇabhuj izenekin ere ezaguna^[1][2], antzinako zientzialari natural eta filosofo indiarra izan zen, indiar filosofiako Vaisheshika eskola sortu zuena, indiako lehen fisikaren ordezkaria^[3][4].

Kanada (filosofoa)
Bizitza
Jaiotza	Dvārakā (en) , K.a. II. mendea
Heriotza	K.a. II. mendea ( urte)
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	hinduismoa

Kalkuluen arabera, K.a. VI. eta II. mendeen artean bizi izan zen, baina gutxi dakigu bere bizitzari buruz^[5][6][7]. Bere izen tradizionalak «atomo irenslea» esan nahi du, eta fisikaren eta filosofiaren ikuspegi atomista baten oinarriak garatzeagatik ezaguna da, Vaiśeṣika Sūtra testu sanskritoan^[8]. Bere testua, Kaṇāda Sutras edo «Kaṇādaren Aforismoak» izenez ere ezagutzen da^[9].

Kaṇādak sortutako eskolak unibertsoaren sorrera eta existentzia azaltzen du teoria atomista bat proposatuz, logika eta errealismoa aplikatuz, eta gizateriaren historian ezagutzen den lehen ontologia errealista sistematikoa da^[10]. Dena azpibanatu daitekeela iradoki zuen, baina azpibanaketa honek ezin du betiko jarraitu, eta entitate txikiagoak (paramanu) egon behar dira, zatitu ezin direnak, betierekoak direnak, modu ezberdinetan gehitzen direnak, identitate bakarra duten substantzia eta gorputz konplexuak sortzeko, beroa dakarren prozesu bat, eta hau da existentzia material osoaren oinarria^[11]. Ideia horiek Atman (arima, izana) kontzeptuarekin erabili zituen moksha lortzeko teista ez zen bitarteko bat garatzeko^[12][1]. Fisikaren ikuspegitik ikusiz gero, bere ideiek behatzailearen paper argia inplikatzen dute aztertzen ari den sistemarekiko independente gisa. Kaṇādaren ideiek hinduismoaren beste eskola batzuetan eragina izan zuten, eta bere historian zehar, estuki lotu ziren indiar filosofiaren Nyaya eskolarekin.