Leaburu

Leaburu
	Gipuzkoa, Euskal Herria
	Leaburu.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Tolosaldea
Izen ofiziala	Leaburu
Alkatea	Dña. Maria Luisa Uzcudun Echenagusia (en)
Posta kodea	20491
INE kodea	20050
Herritarra	leaburuar
Kokapena
Koordenatuak	43°07′00″N 2°03′00″W / 43.116666666667°N 2.05°W
Azalera	4 km²
Garaiera	325 m
Distantzia	28 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	394 (2023); 9 (2022)
Dentsitatea	98,5 bizt/km²
Hazkundea; (2003-2013)	-% 3,47
Zahartze tasa	% 19,21
Ugalkortasun tasa	‰ 0
Ekonomia
Jarduera tasa	% 76,6 (2011)
Genero desoreka	% 7,27 (2011)
Langabezia erregistratua	% 10,17 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 83,52 (2010)
Kaleko erabilera	% 85,1 (2016)
Etxeko erabilera	% 76.3 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	1845 (juliotar egutegia)
Webgunea	http://www.leaburutxarama.eus

Leaburu Gipuzkoako ekialdean eta Tolosaldeako eskualdean dagoen landa-udalerri euskalduna da, UEMA mankomunitatearen kidea dena.

360 biztanle zituen 2016. urtean.

Geografia

Mugakideak

Iparraldean Ibarra eta Belauntza, hegoaldean Altzo eta Lizartza, ekialdean Gaztelu eta mendebaldean Tolosa udalerriak mugakide ditu.

Auzoak

Bi auzo nagusitan banatuta dago herria: Alde batetik Leaburu jatorrizko herrigunea da, landa-girokoa eta parrokia-eliza eta udaletxearen aldean bildutakoa. Bestetik, Txarama Araxeseko ibarrean dago. Jatorriz, Oletako zubiaren inguruan zeuden baserriek osatzen zuten, Altzorako bidean. XIX. mendean paper-fabrika sortu zuten ibaiaren ondoan eta horrek lan egitera jendea erakarri zuen.

Gaur egun, herriak Leaburu-Txarama izena batzuetan hartzen du.

Inguru naturala

Araxes ibaiak udalerria zeharkatzen du Lizartzatik etorrita eta Tolosarako bidean, Erroispe mendiaren magalean.

Historia

Euletxara mendixkan erromatar kanpamendu militar bat aurkitua dute arkeologoek, Manu Ceberio eta Izaro Quevedo buru. Agger, fossa eta kontra-aggerra. Egituren ezaugarriak ikusita (txikia, irregularra,…) “castellum” motako gotorleku bat zela, ehunka soldadu aterpetzeko egin zela uste dute ikertzaileek. Iltzeak agger-aren gainean jaso dira, eta ustezko egurrezko egitura baten aztarnak izan daitezke^[4].

Baina dagoeneko, historiaurrean erabili zen ere, azaldutako silexeko xafla txiki batek erakusten duenez.

1374an Tolosarekin bat egin zuen, eta 1845 arte lotura mantendu zuten.

Azkenik, 1966 urtean Gaztelu herriarekin batu zen Leaburu-Gaztelu udalerria osatzeko, baina 1995 urtean banandu eta udalerri bereizia osatu zuen berriro.^[5]

Azpiegiturak

Kirola

Ttxonttxorpe pilotalekua^[6]

Kultura

Liburutegia^[7]^[8]
KZ gunea^[7]

Demografia

2019an 363 biztanle zituen, horietatik %21,76k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak %12,4 ziren.^[9]

Leaburuko biztanleria

1970etik 1991rainoko datuak Leaburu-Gaztelukoak dira. Datu-iturria: www.ine.es

Euskara

Leaburuko Maria Albizturren^[10] testigantza, Leaburuko eskolaren eta maistraren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak^[11]^[12] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Leaburuko^[13] euskara gipuzkeraren^[14] aldaera bat da, erdiguneko gipuzkeraren^[15] azpieuskalkian kokatzen den Tolosaldeko euskara^[16], hain zuzen. %83.53 da herriko biztanleria euskalduna, eta %62.8 euskararen erabilera.

Politika

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Leaburuko alkatea Bilduko Maria Luisa Uzkudun Etxenagusia izan zen.

Leaburuko udalbatza
Alderdia		Leaburuko Udalbatza
Alderdia		Zinegotziak	Boto kopurua
	Bildu	4 / 7	137 (% 54,8)
	Bide Berriak	3 / 7	110 (% 44)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2015eko udal hauteskundeak

2015eko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: EH Bilduk 109 boto. Leaburuko independenteek (Bide Berriak) 94 boto.^[17] Luixa Uzkundun (EH Bildu) izendatu zuten alkate.^[18]^[19]

2019ko udal hauteskundeak

2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: EH Bilduk 117 boto. Leaburuko independenteek 77 boto.^[17] Joxe Ramon Eizagirre izendatu zuten alkate.^[20]^[21]

Alkateen zerrenda

2019	Joxe Ramon Eizagirre (EH Bildu)
2015	Maria Luisa Uzkudun (EH BIldu)
2011	Maria Luisa Uzkudun (Bildu)
2007	Mari Kruz Agirre (Bide Berriak)
2003	Jose Kruz Goñi (Kimu Berriak)
1999	Jose Kruz Goñi (EH)
1995	Jose Kruz Goñi (HB)

Ekonomia

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak: Lehen sektorea BEGaren %2,1. Bigarren sektorea %48,5. Hirugarren sektorea %43,7. Eraikuntza %5,8.^[9]