Olmedo-Santiago burdinbidea

1986an, Espainiako Gobernuak, Garraio Ministerioko buru Abel Caballero galiziarra zela, Trenbide Garraioaren Plana diseinatu zuen, 1987ko apirilaren 30ean onartua, 2000. urterako. Lehen bertsio horretan ez da aurreikusten Galiziako hiri nagusietarako trenbide-inbertsiorik. Bidaia denborak murrizteko, abiadura handiko linea bat diseinatzen da Madriletik Leonera Valladolidetik pasatuz, 250 km/h-ko gehienezko abiadurarekin. Leondik Monforte de Lemoseraino dagoen burdinbidea eraberritzeko asmoa dago, abiadura 160 km/h-ra igotzeko. Beste eraberritze bat aurreikusten da, kasu honetan Medina del Campo eta Zamora artean, 160 km/h-ko abiaduran.^[1]

1993ko krisi ekonomikoan, Espainiako Gobernuak Galiziara joateko planak murriztu zituen, eta abiadura handiko burdinbidearen proiektua Madril-Valladolid tartera mugatu zuen. Valladolid eta Leon arteko abiadura handiko burdinbidea epe luzera eraikitzea baztertu du, zati horretan 160 km/h-ra iristeko erreforma batekin ordezkatuz. Monforte de Lemos-Vigo eta Ourense-Coruña tarteetan jarduketa osagarriak baino ez lirateke egingo.^[2][3]

Aurreko tren-plana 2000. urtean amaitu zenean, José María Aznarren gobernuak asmo handiko plan berri bat abiarazi zuen abiadura handia Iberiar Penintsulako eskualde guztietara eramateko, probintzietako hiriburuak Madrildik lau ordu baino gehiagora gera ez zitezen. Aurreko planetik 160 km/h-ra dauden modernizazioak ezabatu egiten dira eta abiadura handiko burdinbide berri bat proiektatzen da Galiziara 300 km/h-ra bere ibilbide osoan, baina ez Leonetik, baizik eta Zamorako ibilbide zuzenago baten bidez, une honetan obretan dagoena. Ourensetik, abiadura handiko hiru adar proiektatzen dira: Lugora, Santiago de Compostelara eta Vigora. Azken horrek ez zuen Miño ibaiaren ibilbidea jarraituko ohiko lineak egiten duen bezala, baizik eta autobiaren trazadura erabiliz.^[4]

2005etik aurrera, José Luis Rodríguez Zapateroren gobernuak zehatz-mehatz definitu zituen Galiziako abiadura handiko burdinbideen trazadurak eta erabilerak. Olmedo-Santiago ibilbidea bidaiarientzat bakarrik izango litzateke, Ourense eta Vigo (Cerdedo aldaera) lotzeko beste irtenbide bat izango litzatekeen bezala. Ourense eta Pontevedra arteko 54 kilometroko by-pass honek, Vigoz gain, hiri honi zerbitzua emango lioke, trenak, gaur egun gertatzen den bezala, noranzkoa aldatu behar izan gabe. Linea hori ingurumen-inpaktuaren adierazpen-fasean dago, eta aukera emango luke Ourense eta Vigo arteko denbora laburtzeko; izan ere, hori gabe eta Santiago de Compostelatik itzulinguru bat egin behar izanda, trena ez litzateke lehiakorra izango errepidearen aurka. Gainerako lineak mistoak izango lirateke, bidaiarien eta merkantzien trafikorako.

2011n, zabalera iberikoan Ourense-Santiago de Compostela tartea eta Coruña-Vigo burdinbideko Santiago de Compostela-Coruña tartea jarri ziren zerbitzuan.^[5] 2012tik aurrera, Alvia 730 tren hibridoak igarotzen dira Madril eta Galizia artean, abiadura handiko lineetan eta elektrifikatu gabeko estandarretan ibiltzeko gai direnak, tren-makina aldatu gabe, ordura arte ez bezala.^[6] 2015ean, Vigorainoko Coruña-Vigo burdinbideko tartea^[7] eta Olmedo-Zamora abiadura handiko tartea jarri ziren martxan,^[8] bidaia-denborak murriztuz. 2021eko abenduaren 12an martxan jarri da Zamora-Ourense tartea, azkena.^[9]

2013ko istripua

2013ko uztailaren 24an, Madrildik Ferrolera zihoan Alvia tren bat errailetik atera zen Santiago de Compostelako Angrois auzoko A Grandeira auzuneko bihurgunean, Santiago de Compostelako geltokitik hiru kilometrora. 224 bidaiarietatik (218 bidaiari eta sei tripulatzaile) 144 zauritu ziren eta 80 hil. Iberiar Penintsulako tren istripu larrienetako bat da, 1944an Leongo Torre'l Bierzu udalerrian gertatutako hondamendiak bakarrik gainditu zuena.^[10]

• Administrador de Infraestructuras Ferroviarias
• Renfe Operadora