Yonaguniera
Yonaguniera (与那国物言/ドゥナンムヌイ Dunan Munui) Ryukyu uhartedian kokatzen den Yonaguni uhartean hitz egiten den hizkuntza bat da, Hego Ryukyuar motakoa.[1] Yaeyama hizkuntza gertuko hizkuntza du, antzekotasun aipagarriekin. Japoniar hizkuntza-politika zapaltzaileen ondorioz, hizkuntza ez da ofiziala eta ez dago aitortua, bertako erakundeek Yonaguni dialektoa izenaz izendatzen dute (与那国方言, Yonaguni hōgen). UNESCOk eginiko sailkapenaren arabera, yonaguniera da Japonia osoan zaurgarriena den hizkuntza. Egun laurehun bat pertsonak hitz egiten dute.[2]
| Yonaguniera | |
|---|---|
| 与那国物言 — どぅなんむぬい — ドゥナンムヌイ | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Lurralde eremua |  Japonia |
| Hiztunak | 400 (2015) |
| Ofizialtasuna | Inon ez |
| Eskualdea |  Okinawa Prefektura |
| UNESCO sailkapena | 4: arrisku larrian |
| Araugilea | Ez du |
| Hizkuntza sailkapena | |
| giza hizkuntza Asian languages (en)  japoniar hizkuntzak ryukyuar hizkuntzak hego ryukyuar hizkuntzak Macro-Yaeyama languages (en) | |
| Informazio filologikoa | |
| Hizkuntza-tipologia | SOV hizkuntza eta hizkuntza eranskaria |
| Alfabetoa | kanjia, kana, Katakana eta Hiragana |
| Aurrekaria | Proto-Yonaguni (en) |
| Hizkuntza kodeak | |
| ISO 639-3 | yoi |
| Ethnologue | yoi |
| Glottolog | yona1241 |
| Wikipedia | yoi |
| Linguasphere | 45-CAC-bc |
| UNESCO | 1972 |
| IETF | yoi |
| Endangered Languages Project | 3170 |
Yonagunierak antzina bere idazkera propioa garatu zuen, Kaidā logogramak izan ziren hizkuntzaren berezko idazte-sistema. Baina uhartea Rykuyuko Erresumaren mende geratu zenean eta ondoren Japoniako Erresumak menderatu zuenean, logograma hauek txinatar karaktereek edo japoniar kanak ordezkatu zituzten.
Fonetika
Bokalak
Azpiko taulak yonagunierazko bokalak erakusten ditu. Alofonoak diren bokalak parentesi artean ageri dira.
| Aitzinekoak | Erdikoak | Atzekoak | |
|---|---|---|---|
| Itxiak | i | u | |
| Erdi-itxiak | (ɪ) | (ʊ) | |
| Erdi-irekiak | o[oh 1] | ||
| Irekiak | a | (ɑ) |
Kontsonanteak
Azpiko taulak yonagunieran agertzen diren kontsonanteak biltzen ditu. Alofonoak baino ez diren kontsonanteak parentesi artean ageri dira. Fonema herskari eta afrikariek hiru-bideko kontrastea dute fortis, lenis eta ahozko kontsonanteen artean.
| Ezpainkariak | Ezpainkari-belarrak | Hobikariak | Hobikari-sabaikariak | Sabaikariak | Belarrak | Glotalak | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| LEN | FOR | AHO | LEN | FOR | AHO | LEN | FOR | AHO | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Herskariak | p | b | tʰ | t | d | kʰ | k | g | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Igurzkariak | (ɸ) | s | (ɕ) | (ç) | h | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Afrikatuak | t͡s | (t͡ɕ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sudurkariak | m | n | ŋ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dardarkariak | ɾ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hurbilkariak | (ʍ) | w | j | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sintaxia
Jarraian ageri den taulan yonagunierazko osagarriak ageri dira:
| Azpiko taulan, lehenengo bi zutabetan yonagunierazko hitz arruntenak eta beste bietan hizkuntzaren sailkatzaileak ageri dira:
|
Oharrak
Erreferentziak
Ikus, gainera
Datuak: Q34243
Multimedia: Yonaguni language / Q34243
