لیزوزیم
لیزوزیم یا مورامیداز دسته‌ای از آنزیمهای پروتئینی گلیکوزید هیدرولاز هستند. لیزوزیم آنزیمی است که در از بین بردن باکتری‌های درون دهان نقش دارد. لیزوزیم باعث تخریب و شکسته شدن دیوارهٔ سلولی بسیاری از باکتری‌ها می‌شود و در نتیجه منجر به آزاد شدن و مرگ پروتوپلاست می‌شود. یکی از سدهای نخستین بدن انسان هم به حساب می آید.همچنین می‌توان از لیزوزیم به عنوان کشنده باکتری‌های مضر دهان یاد کرد.
عملکرد و مکانیسم
لیزوزیم بوسیلهٔ غدد پوستی و غشاهای مخاطی ترشح می‌شود و در اشک، عرق، بزاق، مجرای تناسلی و آبگونه‌های دیگر بدن پستانداران و سپیدهٔ تخم پرندگان وجود دارد و یک آنزیم دفاعی در برابر هجوم میکروبی به‌شمار می‌رود.[۱] این آنزیم‌ها پلیمرهای کمپلکس آمینواسیدها و قندهای آمینه موجود در دیوارهٔ سلولی را هیدرولیز می‌کنند. در باکتری‌های گرم مثبت لیزوزیم با تخریب پیوندهای دیواره پپتیدوگلیکان باکتری عمل می‌کند. در شکل زیر این عملکرد به تصویر کشیده شده‌است:
نقش در بیماری و درمان
لیزوزیم بخشی از سیستم ایمنی ذاتی است. کاهش سطح لیزوزیم با دیسپلازی برونش ریوی در نوزادان مرتبط است.[۲] بچه خوک‌هایی که با شیر لیزوزیم انسانی تغذیه می‌شوند می‌توانند سریعتر از بیماری اسهال ناشی از E. coli بهبود یابند. غلظت لیزوزیم در شیر انسان ۱۶۰۰ تا ۳۰۰۰ برابر بیشتر از غلظت شیر دام است. لیزوزیم انسان از لیزوزیم سفید تخم مرغ فعال تر است. یک سری از تراریخته‌های بز (با بنیانگذاری به نام "آرتمیس") برای تولید شیر با لیزوزیم انسانی تولید شد تا کودکان را در صورت عدم توانایی در تغذیه با شیر مادر از اسهال محافظت کند.[۳][۴]
از آنجا که لیزوزیم یک شکل طبیعی محافظت در برابر عوامل بیماری‌زای گرم مثبت مانند باسیلوس و استرپتوکوک است،[۵] نقش مهمی در ایمونولوژی نوزادان در تغذیه شیر انسان دارد.[۶] در حالی که پوست به دلیل خشکی و اسیدیته مانع محافظتی است، در عوض ملتحمه (غشا covering پوشاننده چشم) توسط آنزیمهای ترشحی، عمدتاً لیزوزیم و دفنسین محافظت می‌شود. با این حال، هنگامی که این موانع محافظ از بین می‌روند، التهاب ملتحمه ایجاد می‌شود.
در برخی از سرطان‌ها (به ویژه سرطان خون میلومونوسیتیک) تولید بیش از حد لیزوزیم توسط سلول‌های سرطانی می‌تواند منجر به سطوح سمی لیزوزیم در خون شود. سطح بالای لیزوزیم خون می‌تواند منجر به نارسایی کلیه و کاهش پتاسیم خون شود، شرایطی که ممکن است با درمان بدخیمی اولیه بهبود یابد یا برطرف شود.
لیزوزیم سرم برای تشخیص سارکوئیدوز بسیار کمتر از آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین سرم است. با این حال، از آنجا که حساسیت بیشتری دارد، به عنوان نشانگر فعالیت بیماری سارکوئیدوز استفاده می‌شود و برای نظارت بر بیماری در موارد اثبات شده مناسب است.[۷]
سنتز شیمیایی
اولین سنتز شیمیایی پروتئین لیزوزیم توسط پروفسور جورج دبلیو کنر و گروه وی در دانشگاه لیورپول انگلیس انجام شد.[۸] این سرانجام در سال ۲۰۰۷ توسط توماس دورک در آزمایشگاه استیو کنت در دانشگاه شیکاگو به دست آمد که یک مولکول لیزوزیم با عملکردی مصنوعی ساخت.[۹]