ویکیپدیا:تأییدپذیری
سیاستهای اصلی محتوایی |
---|
سایر سیاستهای محتوایی |
محک گنجاندن مطالب در ویکیپدیا قابل تأیید بودن آنها است و نه حقیقت داشتنشان و درستی آنها؛به عبارت دیگر، محک گنجایش مطالب این است که خوانندگان مقاله، قادر باشند مطالب اضافهشده به ویکیپدیا را از جهت منابع معتبر مورد بررسی قرار دهند و نه اینکه نویسندگان مقاله به حقیقت و درستی آنها معتقد باشند. هر مطلبی که منبعِ آن یاد نشده باشد، میتواند مورد چالش قرار گیرد و در نهایت حذف شود. ویرایشگران باید منبع معتبری برای هر نقل قول یا هر مطلبی که امکان به چالش کشیده شدنش باشد ارائه کنند و گر نه، آن مطالب، برچسب خورده و نهایتاً پاک خواهند شد.
همهٔ مطالب فضای نام اصلیِ ویکیپدیا، از جمله، همهٔ مقالهها، فهرستها و برنگاشتها، باید تأییدپذیر باشند. تمام گفتاوردها و هر مطلبی که تأییدپذیری آن به چالش کشیده شده باشد یا احتمال میرود که به چالش کشیده شود، باید منبع درخط داشتهباشد که بهطور مستقیم مطلب را تأیید کند. هر مطلبی که نیاز به منبع داشته باشد ولی هیچ منبعی برایش ذکر نشده باشد، ممکن است که حذف شود. لطفاً مطالب مورد مناقشه دربارهٔ زندگینامهٔ زندگان را - که منبعی ندارند یا منابعشان ضعیف است - بیدرنگ حذف کنید.
برای دانستن دربارهٔ چگونگی درج ارجاعها، ویکیپدیا:شیوه ارجاع به منابع را ببینید. تأییدپذیری، تحقیق دستاول ممنوع و دیدگاه بیطرف، سه سیاست محتوایی اصلی ویکیپدیا هستند؛ این سه سیاست به کمک هم، نوع و کیفیت مطالبی را که در فضای نام اصلی قابل قبول است مشخص میکنند؛ بنابراین، ویراستاران باید با هر سهشان آشنا باشند. همچنین مقالهها میبایست با سیاست حق تکثیر سازگاری داشته باشند.
چه زمانی منبع معتبر لازم است
هر آنچه به چالش کشیده شده یا چالشبرانگیز است
تمام نقلقولها و محتوایی که به چالش کشیده شده یا ممکن است به چالش کشیده شود باید دارای منبعی معتبر باشد که در متن مورد یادکرد قرار گرفته باشد. از منابع بهطور واضح و دقیق استفاده کنید و هر زمان که لازم است شمارهٔ صفحه را هم ذکر کنید.
مسئولیت ارائه منبع
مسئولیت ارائه مدرک، با ویرایشگری است که مطلب را اضافه میکند یا بازیابی میکند. هر محتوایی که فاقد منبع است ممکن است حذف شود. اینکه به چه سرعت این کار باید انجام شود بستگی به محتوا و وضعیت کلی مقاله دارد. برخی ویرایشگران ممکن است به شما اعتراض کند که چرا بدون اینکه به آنها فرصت منبع گذاشتن بدهید مطالب را حذف کردید؛ بهترین راه آن است که در حد معقول تلاش کنید تا خودتان منابعی را پیدا کرده و به مقاله اضافه کنید؛ اما توجه داشته باشید که هیچ محتوای بدون منبع (یا دارای منبع ضعیف) را در مقالههایی که ممکن است بر اعتبار افراد زنده لطمه بزنند باقی نگذارید.
منابع معتبر
چه منابعی معتبر دانسته میشوند
واژهٔ منبع در ویکیپدیا سه معنای مختلف دارد: خود اثری که منبع قرار میگیرد (نظیر یک نوشته، مقاله، جریده یا کتاب)، خالق اثر (مثلاً نویسنده) و ناشر اثر (مثلاً نیویورک تایمز). هر سهٔ این موارد روی اعتبار منبع اثر میگذارند.
مقالهها باید مبتنی بر مراجع موثق و معتبر و غیرخودنوشته و مشهور به درستی باشند. منبع باید منتشر شده باشد (به طریقی در اختیار عموم قرار گرفته باشد)؛ محتوای منتشر نشده منبع معتبری دانسته نمیشود. منبع باید مستقیماً محتوایی که در مقاله آمده را حمایت کند و متناسب با ادعاهای مطرح شده در مقاله باشد.تناسب منبع با محتوا، بستگی به محتوا دارد. در حالت کلی، بهترین منابع دارای ساختاری حرفهای هستند که اجازه بررسی حقانیت مطالب، مسایل حقوقی، شواهد و ادعاها را میدهد. به عنوان یک قانون ساده، هر چه در خصوص موارد یادشده سختگیری بیشتری اعمال شده باشد، منبع معتبرتر است.
مطالب چاپ شده توسط انتشارات دانشگاهی دارای داوری همتا[۱] دارای ارزش بسیار بالایی بوده و در موضوعاتی نظیر تاریخ، پزشکی و علوم معمولاً معتبرترین منابع تلقی میشوند.
کاربران میتوانند از منابع معتبر غیر دانشگاهی نیز استفاده کنند، خصوصاً اگر در انتشارات جریان اصلی وزینی چاپ شده باشند. سایر منابع معتبر عبارتند از کتابهای دانشگاهی، کتابهایی که توسط ناشران معتبر به چاپ رسیده باشند، مجلات و نشریات، و روزنامههای عمومی. منابع الکترونیکی نیز با رعایت شرایط بالا میتوانند به عنوان منبع به کار بروند.
ستونهای روزنامهها و نشریات
برخی روزنامهها (بهطور نمونه مثل لس آنجلس تایمز) هستند که حاوی ستونهایی هستند که بلاگ نامگذاری شدهاند. استفاده از اینها تا زمانی که وبلاگ توسط اشخاص حرفهای نوشته شده باشد یا توسط هیئت ویراستاران آن روزنامه کنترل شود مانعی ندارد. در مارس ۲۰۱۰ در انگلستان کمیسیون شکایت از نشریات قانونی تصویب کرده[۲] که به موجب آن نوشتههای درج شده در این بلاگها در وبگاه نشریات، مشمول همان قوانین و استانداردهایی هستند که بر دیگر قسمتهای نشریه مزبور اعمال میشود. زمانی که یک مؤسسه خبری نتیجه نظرخواهی از کسی را منتشر میکند، حتماً گوینده اصلی را هم ذکر کنید (مثلاً «بر طبق نظر مصطفی رحماندوست، آمار انتشارات کتب کودکان سال گذشته ۲۶٪ افزایش داشتهاست… »). نوشتههایی که در پاسخ به یک مطلب در وبگاه یک نشریه ارسال شدهاند (comment) را به عنوان منبع استفاده نکنید. در مورد وبنوشتها (وبلاگها)، پایین را ببینید.
منابعی که معمولاً معتبر نیستند
منابع غیرمعتبر
منابع غیرمعتبر آنهایی هستند که شهرت ضعیفی در تأیید کردن درستی مطالب منتشر شده دارند یا روند ویراستاری مناسبی ندارند. این منابع شامل وبگاهها و منابع چاپ شدهای هستند که به انتشار دیدگاههای افراطی یا تبلیغاتی میپردازند، یا اتکای زیادی به شایعات و نظرات شخصی دارند. منابع نامعتبر باید تنها در نوشتههای مرتبط با خودشان به عنوان منبع استفاده شوند (پایین را ببینید). این منابع عموماً برای استفاده در مقالههای مرتبط با دیگر موضوعات مناسب نیستند.