Ayman al-Zawahiri
Ayman Mohammed Rabie al-Zawahiri, nado o 19 de xuño de 1951 en Maadi (suburbio do Cairo, Exipto ) e finado o 31 de xullo de 2022 en Cabul (Afganistán) nun ataque cun vehículo aéreo non tripulado estadounidense, foi un xihadista exipcio e líder da rede terrorista Al-Qaida desde 2011 ata a súa morte.
 (2001)  | |
| Nome orixinal | (ar) أيمن الظواهري |
|---|---|
| Biografía | |
| Nacemento | (ar) أيمن مُحمَّد ربيع الظواهري 19 de xuño de 1951 Maadi (Reino de Exipto) |
| Morte | 31 de xullo de 2022 (71 anos) Cabul, Afganistán |
| Causa da morte | Homicidio (Drone attack (en)  ) |
| 2º General Emir of Al-Qaeda (en) | |
| 16 de xuño de 2011 – 31 de xullo de 2022 ← Osama bin Laden | |
| Datos persoais | |
| Outros nomes | Abdul Mu'iz |
| País de nacionalidade | apátrida (1990–2022) Exipto (1971–1990) República Árabe Unida (1958–1971) República de Exipto (1953–1958) Reino de Exipto (1951–1952) |
| Relixión | Islam |
| Educación | Universidade do Cairo |
| Actividade | |
| Ocupación | cirurxián , ulema , líder militar |
| Período de actividade | 1980 - 31 de xullo de 2022 |
| Partido político | Al Qaida |
| Membro de | |
| Movemento | Salafi jihadism (en) |
| Lingua | Árabe, lingua inglesa e lingua francesa |
| Carreira militar | |
| Lealdade | Exército Egípcio (pt) , Jihad Islâmica Egípcia (pt) e Al Qaida |
| Comandante de (OBSOLETO) | Al Qaida |
| Conflito | Guerra de Afganistán, Guerra no Noroeste do Paquistão (pt) , Guerra contra o terrorismo, Guerra dos Seis Días e Guerra de Afganistán |
| Familia | |
| Irmáns | Muhammad al-Zawahiri (pt) e Hussein al-Zawahiri (en) |
| Parentes | Muḥammad al-Aḥmadī Ẓawāhirī (en) (avó) Abd al-Rahman al-Maghribi (pt) (xenro) |
| Cronoloxía | |
| 31 de xullo de 2022 | Morte de Ayman al-Zawahiri (pt) |
 | |
Fillo dun farmacéutico, médico de formación e membro dos Irmáns Musulmáns, uniuse inicialmente á Xihad Islámica Exipcia. A finais da década de 1980 rompe cos Irmáns Musulmáns e participou na fundación da organización xihadista salafista Al Qaida. Despois converteuse no principal ideólogo desta rede terrorista liderada por Osama bin Laden, da que supostamente era o médico persoal. Despois da morte de Osama bin Laden, o 22 de maio de 2011, foi o líder de Al-Qaida ata a súa morte.
Empregou diferentes pseudónimos, como Abou Mohammed, Abou Fátima, Mohammed Ibrahim, Abou Abdallah, Abou al-Mu'iz, o doutor, o profesor, Nour, Abou Mohammed Nour ad-Dîn, Abdel Mouaz (Abdel Moez, Abdel Mouez) e outros.
Traxectoria
Mocidade
Ayman Al-Zawahiri naceu en Maadi (Exipto), un suburbio do Cairo, no seo dunha familia senlleira nos eidos relixioso e político.[1] Polo lado paterno, o tío avó de Ayman, dirixía a Universidade al-Azhar (un dos principais lugares de ensino do islam sunita), o seu avó materno fundou a Universidade do Rei Saud en Arabia Saudita en nome das autoridades relixiosas wahabíes e o seu tío materno, Abdul Rahman Azzam, foi secretario da Liga Árabe.[2][3][4] O seu pai, Muhammad Rabi Al-Zawahiri foi profesor de farmacoloxía na Escola de Farmacia da Universidade do Cairo. A súa familia estivo vinculada aos Irmáns Musulmáns desde a creación da confraría en 1928.
Foi un estudante islámico aplicado e en 1966, con 14 anos, Ayman Al-Zawahiri uniuse á súa vez aos Irmáns Musulmáns, coa intención de derrocar o réxime de Gamal Abdel Nasser.[2] Daquela quedou fascinado polo pensador Sayyid Qutb, que foi condenado a morte e executado o mesmo ano.[4]
Ingresou na facultade de medicina da Universidade do Cairo, licenciándose en 1974 e obtivo a súa especialización en cirurxía en 1978.[5]
A marca da súa fronte chámase zabiba, é un calo resultado da fricción entre a pel contra o chan no rezo islámico.[6]
Xihad Islámica exipcia
En 1970, chegou ao poder Anwar el-Sadat tras a morte de Nasser. Nese contexto, o goberno liberou a varios islamistas e estes movementos coñeceron un importante crecemento nacendo dous grupos radicais: Gamaa al-Islamiya e a Yihad Islámica Exipcia. Segundo os xornalistas de Le Monde Christophe Ayad e Mouna Naïm: «Ao contrario de Gamaa Al-Islamiya, que pretende impor a sharia actuando a plena luz do día na sociedade, a Xihad Islámica pretende apoderarse do poder desde arriba, infiltrándose nos círculos militares».[2]
Nese contexto, Al-Zawahiri uniuse á Xihad Islámica exipcia no ano 1974. Naquela altura, o grupo tiña uns corenta membros e Al-Zawahiri mantiña en segredo a súa militancia: continúa vestindo ao estilo occidental e a súa familia descoñecía todas as súas actividades. Paralelamente, traballaba como cirurxián durante tres anos nunha base do exército exipcio e casou.[4]
En 1980, Ayman al-Zawahiri foi a Paquistán e traballou para a Media Lúa Vermella durante catro meses en Peshawar atendendo a refuxiados afgáns logo da invasión soviética.[4]
En 1978, a sinatura dos Acordos de Camp David con Israel provocou unha ruptura entre os círculos de Sadat e os islamistas. Así, o 6 de outubro de 1981, o presidente exipcio Anwar el-Sadat foi asasinado por un grupo de soldados pertencentes á Xihad.[1] Ayman al-Zawahiri foi detido canda a outros centros de islamistas e baixo tortura revelou o nome doutros compañeiros. Segundo afirmou máis tarde, coñecera o plan de magnicidio xusto nesa mañá.[4] Durante o xuízo afirmou ante as cámaras que "nosoutros somos musulmáns que cremos na nosa relixión. Estamos tratando de establecer un Estado islámico e unha sociedade islámica".[5] Exonerado do complot contra Sadat, foi condenado a tres anos de prisión por posesión ilegal dunha arma.[1] Durante a súa estadía na cadea, foi torturado e sometido a malos tratos frecuentemente, algo que redundou na súa radicalización.[5]
Logo da súa liberación, en 1984, al-Zawahiri marchou de Exipto cara Arabia Saudita, primeiro, e a Paquistán, onde tratou a muxahidins que loitaban contra os soviéticos en Afganistán.[1] Foi entón cando coñece a Osama bin Laden, de quen se converteu no médico persoal.[2] A finais de 1989, nun campamento preto de Khost en Afganistán, unha ducia de homes de distintas nacionalidades, entre eles Bin Laden e al-Zawahiri, fundaron a organización Al-Qaida.[7]
Al-Qaida
En 1991, Osama bin Laden e Ayman Al-Zawahiri instaláronse en Sudán, onde Omar el-Bashir tomara o poder. Ese mesmo ano, converteuse no emir (líder) do grupo Xihad Islámica de Exipto.[8] Para entón, a Guerra do Golfo fixo que Bin Laden e os seus seguidores, visen nos Estados Unidos un "inimigo distante" que ameazaba o mundo islámico. Al-Zawahiri concordaba con este punto de vista creu necesaria unha acción transnacional.[2] É así que nestes anos, Xihad Islámica de Exipto e outros grupos comezaron a actuar baixo o paraugas de Al Qaida.[9]
Regresou clandestinamente a Exipto en 1993.[10] Alí rompeu cos Irmáns Musulmáns, que rexeitaron a violencia, e patrocinou varios atentados como o ataque contra a embaixada exipcia en Paquistán e un intento de asasinato fallado contra o presidente Hosni Mubarak en Adís Abeba no ano 1995.[1][11]
Sospéitase que en 1994 estivo no Iemen, un ano máis en Paquistán, e, en 1996, en Rusia.[2] Alí procuraba establecer unha base de operacións en Chechenia, entrou cunha identidade falsa e pasaporte sudanés. Foi detido o día da súa chegada, o 1 de decembro, e interrogado polo Servizo Federal de Seguridade ruso, mais non foi identificado e quedou en liderdade seis meses despois.[12]
En 1997, Ayman Al-Zawahiri estivo relacionado cun atentado en Luxor no que morreron 62 dúas persoas, entre elas 58 turistas estranxeiros. Segundo as investigacións xornalísticas, Al-Zawahiri, colaborou co grupo al-Gama'a al-Islamiyya na planificación desta acción.[13]
Lugartenente de Osama Bin Laden
En 1998, Al-Zawahiri uniuse a Osama Bin Laden en Afganistán, logo da toma do poder dos talibán.[14] O 23 de febreiro de 1998, publicouse a fawta titulada "A fronte islámica mundial contra os xudeus e os cruzados", aínda que foi asinada por Bin Laden consideráse que foi autoría Al-Zawahiri.[15] Neste texto, Al-Qaida, anunciaba a ampliación das súas accións a nivel mundial e chamaba a matar a civís e militares dos Estados Unidos e os seus aliados. Deste xeito, segundo informes coetáneos da CIA, a organización Xihad Islámica quedou integrada en Al-Qaida.[16] Con todo, a disolución oficial non chegaría ata xuño de 2001.[17]
O 6 de agosto de 1998, Xihad Islámica mandou un fax a un xornal exipcio alertando de accións de vinganza contra os Estados Unidos. Ao día seguinte, detoránonse bombas ante as embaixadas dos Estados Unidos en Kenya e Tanzania, morrendo 225 persoas.[18] O goberno dos Estados Unidos imputou a Ayman al-Zawahiri por estes feitos.[19]
No ano 1999 foi incluído na listaxe de sancións internacionais das Nacións Unidas a talibáns e membros de Al-Qaida. Nela é identificado como líder militar e operacional e estreito colaborador de Osama bin Laden.[20] Nese ano tamén foi condenado a morte in absentia por un tribunal militar exipcio.[21]
Tamén axudou a organizar o atentado suicida contra o destrutor USS Cole en Adén o 12 de outubro de 2000 no que morreron 17 marines.[22] Foi considerado como un dos cerebros dos atentados do 11 de setembro de 2001.[23]
Despois da invasión estadounidense de Afganistán, a información sobre Ayman Al-Zawahiri vólvese confusa. Algunhas fontes, en 2002, dérono por morto, mais, en 2003 , Al Jazeera retransmitiu un vídeo e un son de Ayman Al-Zawahiri e bin Laden.[24]
Refuxiouse na zona fronteiriza entre Afganistán e Paquistán e foi obxectivo de ataques con vehículos aéreo non tripulados estadounidenses en varios momentos. En decembro de 2001 nun deles morreu a súa dona e, polo menos, un dos seus fillos en Afganistán.[25] Outro ataque, en 2006, causou a morte de 105 persoas, entre elas 76 nenos.[26]
Durante esa etapa fixo varias aparacións en medios mediante mensaxes, como o 23 de xaneiro de 2007, para criticar as decisións de George W. Bush con respecto a Iraq e Somalia.[27] O 24 de marzo de 2008, nunha mensaxe de radio chamou aos musulmáns a atacar intereses de Israel e dos Estados Unidos en todo o mundo.[28] En abril dese ano, noutra gravación denunciou que Irán e Hisbulá intentaban desprestixiar a Al-Qaida por indicar que Israel estaría implicado no 11-S.[29]
Líder de Al-Qaida
O 22 de maio de 2011, Osama bin Laden foi asasinado nunha operación das forzas especiais dos Estados Unidos en Abbottabad (Paquistán). Polo que o 16 de xuño de 2011, foi nomeado líder de Al-Qaida e converteuse no home máis buscado do mundo.[30]
Interveu dúas veces en vídeo para expresar o seu apoio ás revolucións árabes, malia o rol irrelevante de Al-Qaida nelas.[31][32]
Para os analistas, a falta de carisma de Al-Zawahiri restoulle lexitimidade como combatente ante os grupos xihadistas. Malia o debilitamento político, deu maior autonomía ás células terroristas para acadar os seus obxectivos.[33] Inicialmente procurou asentar as súas redes no golfo de Adén e no Pérsico, así como no Corno de África e no Magreb.[34]
En 2013 a súa autoridade foi desafiada co nacemento do Estado Islámico en Iraq e no Levante (ISIS). En xuño dese ano, o antigo membro de Al-Qaida Mesopotamia e fundador do grupo Estado Islámico, Abu Bakr al-Baghdadi, anunciou a fusión entre Al-Nusra, sección de Al-Qaida en Siria, e o Estado Islámico de Iraq, algo que foi desautorizado por Ayman al-Zawahiri.[35] Malia a súa oposición, Al-Qaida non puido evitar a deserción de combatentes que se integraron nas filas de Abu Bakr al-Baghdadi, nin que este se internase en territorio sirio tomando o control de zonas antes controladas por Al-Qaida. Finalmente, en febreiro de 2014, Ayman al-Zawahiri rompeu co ISIS.[36][37]
Abu Bakr al-Baghdadi proclamouse califa en xuño de 2014.[38] Durante os anos seguintes, o ISIS coñeceu unha notable extensión atraendo a moitos terroristas radicalizados orixinarios de Occidente.[39] Intentando frear a extensión do ISIS, Al-Zawahiri, potenciou a acción de Al-Qaida no subcontinente indio.[40]
En xaneiro de 2015, Al-Qaida do Iemen reivindica os ataques do atentado contra Charlie Hebdo, unha revista satírica francesa, indicando que al-Zawahiri dera a orde de atacar como vinganza pola publicación dunha viñetas de Mahoma.[41] En agosto de 2015, al-Zawahiri aparece nun vídeo xurando fidelidade ao novo líder talibán, mulá Akhtar Mohammad Mansour, nun xesto que se interpretou como unha censura ao ISIS.[42] Repetería este recoñecemento ao seu sucesor, en 2016, Hibatullah Akhundzada. En 2017 chamou "mentirán" ao ISIS e afirmou que "excedían os límites do extremismo".[43][44]
Nos seguintes anos houbo informacións que sinalaban que estaba gravemente enfermo e mesmo anunciando a súa morte en 2020 por un ataque de asma.[45][46] Con todo, en 2021, un informe da ONU confirmou que estaba con vida aínda que débil para ser mostrado na propaganda. Tamén se indicaba que residiría nas zonas fronteirizas entre Afganistán e Paquistán.[47]
Morte
O 1 de agosto de 2022, o presidente dos Estados Unidos, Joe Biden, anunciou na Casa Branca que Ayman al-Zawahiri fora asasinado o 31de xullo de 2022 en Cabul ás 6 h 18 hora local, por un ataque de mísiles AGM-114 Hellfire disparados desde un dron manexado pola CIA.[48] No seu discurso, Biden cualificouno como un "asasino desapiadado" e que se "fixera xustiza".[49]
Al-Zawahiri moraba nunha residencia de Sherpur, o distrito diplomático da capital afgá, onde se trasladara logo de que os talibáns retomaran o poder. Estados Unidos considerou que os talibáns violaron os Acordos de Doha ao permitir o seu regreso a Afganistán.[50] Pola súa banda, Zabiullah Mujahib, voceiro do goberno talibán, culpou a Estados Unidos de actuar contra os Acordos de Doha por esta acción.[51]