Պիտեր Զեեման
Պիտեր Զեեման (հոլ.՝ Pieter Zeeman, մայիսի 25, 1865[1][2][3][…], Zonnemaire[4] - հոկտեմբերի 9, 1943[5][1][2][…], Ամստերդամ, Նիդերլանդներ[6][5][4]), նիդերլանդացի ֆիզիկոս։ 1890 թվականին ավարտել է Լեյդենի համալսարանը, ուր և սկսել է դասախոսական աշխատանքը։ 1900 թվականից Ամստերդամի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1896 թվականին հայտնագործել է մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհման երևույթը։ 1902 թվականին Հենդրիկ Լորենցի հետ միասին արժանացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի Զեեմանի էֆեկտը բացահայտելու համար[17][18][19][20][21][22]։
Մանկություն և պատանեկություն
Պիտեր Զեեմանը ծնվել է Նիդեռլանդների Շխաուվեն-Դաուվելանդ կղզու Զոննեմաիրե քաղաքում՝ Կատարինուսա Ֆորանդինուս Զեեմանի և Վիլգեմինա Վորստի ընտանիքում։
Ֆիզիկայով հետաքրքրվել է վաղ տարիքից։ 1883 թվականին Բևեռափայլը տեսանելի է եղել Նիդերլանդներում։ Զեմմանը նկարել և նկարագրել է երևույթը և ներկայացրել է Նեյչր ամսագրին, որտեղ այն տպագրվել է։ Խմբագիրը բարձր է գնահատել «Պրոֆեսոր Զեեմանի ուշադիր դիտումները Զոննեմաիրեի իր դիտակետից»։
Ավագ դպրոց ավարտելուց հետո 1883 թվականին մեկնել է Դելֆտ` դասական լեզուների լրացուցիչ կրթության համար, հետո հիմել է համալսարան ընդունելության համար։ Բնակվել է Ջ․ Ու, Լելիի տանը, որը Զոյդերզեի նախագծի պատասխանատուն էր։ Դելդտում եղած տարիներին հանդիպել է Հեյկե Կամերլինգ Օնեսի հետ, որ հետագայում դարձել է իր թեզի ղեկավարը։
Պարգևներ
Իր ներդրումներ համար Զեեմանը ստացել է հետևյալ մրցանակները՝
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ (1902)
- Մատտեչի մեդալ (1912)
- Ընտրվել է Լոնդոնի թագավորական ընկերության արտասահմանյան անդամ)[17][23]
- ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի կողմից ստացել է Հենրի Ֆրեյպերի մեդալ (1921)[24]
- Ռումֆորդի մեդալ (1922)
- Ֆրանկլինի մեդալ (1925)
Լուսնի վրա Զեեման խառնարանը կոճվել է իր պատվին։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Bertrand, Gabriel (20 December 1943b), «Allocution», Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (French), Paris, 217: 625–640
{{citation}}
: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link), available at Gallica. The "Address" of Gabriel Bertrand of December 20, 1943 at the French Academy: he gives biographical sketches of the lives of recently deceased members, including Pieter Zeeman, David Hilbert and Georges Giraud. - Albert van Helden Pieter Zeeman 1865 – 1943 In: K. van Berkel, A. van Helden and L. Palm ed., A History of Science in The Netherlands. Survey, Themes and Reference (Leiden: Brill, 1999) 606 - 608.
- biography Արխիվացված 2004-08-30 Wayback Machine at the Nobel e-museum and Nobel Lecture.
- Museum Boerhaave Negen Nederlandse Nobelprijswinnaars Արխիվացված 2006-10-02 Wayback Machine
- P.F.A. Klinkenberg, Zeeman, Pieter (1865-1943), in Biografisch Woordenboek van Nederland.
- Biography of Pieter Zeeman (1865 – 1943) at the National library of the Netherlands.
- Anne J. Kox, Wetenschappelijke feiten en postmoderne fictie in de wetenschapsgeschiedenis Արխիվացված 2007-05-22 Wayback Machine, Inaugural lecture (1999).
- Pim de Bie, prof.dr. P. Zeeman Zonnemaire 25 mei 1865 - Amsterdam 9 oktober 1943 Արխիվացված 2010-05-05 Wayback Machine Gravesite of Pieter Zeeman
- Pieter Zeeman Արխիվացված 2011-07-19 Wayback Machine, Bijzondere collecties Leiden.
- photo & short info Արխիվացված 2006-03-16 Wayback Machine
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիտեր Զեեման» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 680)։ |