Պի թվի օր

Պի թվի օրվա հայտնի ամենավաղ պաշտոնական կամ մասշտաբային տոնակատարությունը 1988 թվականին կազմակերպել է Լարի Շոուն Սան Ֆրանցիսկոյի Էքսպլորատորիումում (անգլ.՝ Exploratorium)^[7], որտեղ Շոուն աշխատում էր որպես ֆիզիկոս^[8], որին մասնակցել են նրա աշխատակիցները և այլ մարդիկ, իսկ միջոցառման ավարտին կերել են մրգային կարկանդակներ^[9]։ Հետագայում Էքսպլորատորիումը շարունակել է տոնել պի թվի օրը^[10]։

2009 թվականի մարտի 12-ին ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատն ընդունել է ոչ պարտադիր բանաձև (111 H. Res. 224)^[3], որը 2009 թվականի մարտի 14-ը ճանաչել է Պի թվի ազգային օր (անգլ.՝ National Pi Day)^[11]։ 2010 թվականի մարտի 14-ին Google-ը ներկայացրել է պի թվի օրվան նվիրված Google Doodle-ը, որում Google բառը գտնվում էր շրջանագծերի և պի թվի խորհրդանիշների պատկերների վրա^[12], իսկ 2018 թվականին՝ տոնի 30-ամյակին, դա եղել է Դոմինիկ Անսելի կարկանդակը՝ իր տրամագծով բաժանված շրջանագիծ^[13]։

2014 թվականի ամբողջ մարտ ամիսը (3/14) ոմանց կողմից նշվել է որպես «Պի թվի ամիս»^[14][15]։ 2015 թվականին մարտի 14-ը նշվել է որպես «սուպեր Պիի օր» (անգլ.՝ Super Pi Day)^[16], որովհետև այդ ամսաթիվը գրվել է որպես 3/14/15 (ամիս/օր/տարի ձևաչափով)։ Ժամը 9:26:53-ին ամսաթիվը և ժամը միասին ներկայացնում էին π թվի առաջին 10 նիշերը^[17]։

Պի թվի օրը նշվում է տարբեր կերպ․ այդ օրը ձոն են կարդում ${\displaystyle \pi }$ թվին, պատմում մարդկության կյանքում նրա դերի մասին, նկարագրում, թե կյանքը ինչքան անտանելի կլիներ առանց ${\displaystyle \pi }$ թվի, ինչպես նաև կարկանդակ են ուտում, կարկանդակներ նետում․ դա կապված է անգլերենում «pi» (պի) և «pie» (կարկանդակ) բառերի նմանության (/paɪ/) և այն հանգամանքի հետ, որ շատ կարկանդակների ունեն կլոր ձև (շրջան)^[18][19]։ Բացի այդ, որոշ դպրոցներում անցկացվում են մրցումներ, թե աշակերտներից ով կարող է հիշել պի թիվը ստորակետից հետո ամենաշատ նիշեր^[20][21]։

Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտը ապագա ուսանողներին իրենց դիմումների վերաբերյալ որոշումների ընդունման մասին նամակները հաճախ ուղարկում է պի թվի օրը^[22]։ Սկսած 2012 թվականից՝ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտը հայտարարել է, որ այդ որոշումները (հասանելի միայն հասցեատերերին) առցանց հարապարակվելու են պի թվի օրը երեկոյան ուղիղ ժամը 6:28, որը նրանք կոչվում է «տաու ժամանակ»՝ հավասարապես պատվելու համար նաև պի թվի մրցակից տաու թիվը^[23][24]։ 2015 թվականին կանոնավոր որոշումները համացանցում հրապարակվել են ժամը 9:26-ին՝ այդ տարվա «պի րոպեին»^[25], իսկ 2020 թվականին կանոնավոր որոշումները հրապարակվել են ժամը 1։ 59-ին, երբ ամսաթիվն ու ժամը կազմել են պի թվի առաջին վեց նիշերը^[26]։

Հունիսի 28-ը հայտնի է որպես «Two Pi Day», «տաու թվի օր», 2π, հայտնի է հունական տաու (𝜏) տառով, որը մաթեմատիկական բանաձևերում ընդհանուր բազմապատիկ է։ Ոմանք պնդում են, որ τ-ն ավելի հիմնարար հաստատում է, և որ դրա փոխարեն պետք է նշել տաուի օրը^[27][28]։ Այս օրվա տոնակատարությունը կատակով առաջարկում է ուտել «երկու անգամ ավելի շատ կարկանդակ»^{[29][30][31][32]}։

Նյու Ջերսի նահանգի Փրինսթոն քաղաքում բազմաթիվ միջոցառումներ են անցկացվում Ալբերտ Այնշտայնի ծննդյան օրվա (որը նույնպես նշվում է մարտի 14-ին) և պի թվի օրվա համատեղ տոնակատարության շրջանակներում^[33]։ Այնշտայնը Փրինսթոնում ապրել է ավելի քան քսան տարի՝ աշխատելով Հեռանկարային հետազոտությունների ինստիտուտում։ Կարկանդակներ ուտելուց և պի թվի նիշերի անգիր ասելու մրցույթից բացի այդ օրն անցկացվում է Այնշտայնի նմանակների ամենամյա մրցույթը^[33]։

• Պի թիվ
• Քառակուսի արմատի օր

• Պի թվի օրվա մասին exploratorium.edu կայքում
• Ինչպես տոնել Պի թվի օրը
• «PiDay.org», մարտի 14-ի պաշտոնական կայքը
• Պի թվի օրը տոնելու մասին մտքեր
• ${\displaystyle \pi }$ թվի պաստառը Արխիվացված 2009-03-20 Wayback Machine