Siudad ti New York
Ti New York ket isu ti kaaduan ti populasion a siudad idiay Estados Unidos[11] ken ti sentro ti New York a Metropolitano a Lugar, ken maysa kadagiti kaaduan ti populasion a metropolitano a lugar iti lubong.[12][13][14] Ti siudad ket naipakpakuna a kas ti Siudad ti New York wenno Ti Siudad iti New York[15] tapno mailasin daytoy manipud iti Estado iti New York, a daytoy ket maysa a partena.[16] Maysa a sangalubongan nabilegan a siudad,[17] Ti mangipekpeksa ti naisangsangayan a pagbanagan iti komersio, pinansia, midia, arte, modelo, panagsukisok, teknolohia, edukasion, ken liwliwa. Ti pangibalayan ti Kuartel ti Nagkaykaysa a Pagpagilian,[18] Ti New York ket maysa a nangruna asentro para iti sangalubongan a diplomasia[19] ken nailanad a kas ti kultual a kapitolio iti lubong.[20]
New York | |
|---|---|
Siudad | |
| Ti Siudad iti New York | |
 Agpakanawan manipud iti ngato: Tengnga ti Ili ti Manhattan, ti Kuartel ti Nagnaykaysa a Pagpagilian, ti Estatua ti Libertad, ti Rangtay Brooklyn, Tengnga a Parke, Times Square, ken ti Unisphere idiay Queens | |
 Wagayway | |
| Parbo a nagan: | |
 Lokasion idiay estado iti New York | |
  New York Lokasion idiay Estados Unidos | |
| Nagsasabtan: 40°42′46″N 74°00′21″W / 40.7127°N 74.0059°W 74°00′21″W / 40.7127°N 74.0059°W[7] | |
| Pagilian | Estados Unidos |
| Naipakasaritaan a Pagpagilian | Inglatera, Olandes a Republika |
| EStado | New York |
| Naipakasaritaan a kolonia | Kolonia iti New York |
| Dagiti kondado | Bronx, Kings, New York, Queens, Richmond |
| Nataengan | 1624 |
| Nainkorporado | 1898 |
| Gobierno | |
| • Kita | Mayor–Konseho |
| • Bagi | Konsilo ti Siudad ti New York |
| • Mayor | Bill de Blasio] (I) |
| Kalawa | |
| • Dagup | 468.48 sq mi (1,213.4 km2) |
| • Daga | 302.64 sq mi (783.8 km2) |
| • Danum | 165.84 sq mi (429.5 km2) |
| Kangato | 33 ft (10 m) |
| Populasion (2013)[10] | |
| • Dagup | 8,405,837[6] |
| • Ranggo | Umuna, Estados Unidos |
| • Densidad | 27,778.7/sq mi (10,725.4/km2) |
| • MSA | 19,949,502 (Umuna) |
| • CSA | 23,484,225 (Umuna) |
| Nagan dagiti umili | New Yorker, Taga-New York |
| Sona ti oras | UTC-5 (EST) |
| • Kalgaw (DST) | UTC-4 (EDT) |
| Kodigo ti koreo | 100xx–104xx, 11004–05, 111xx–114xx, 116xx |
| Kodigo ti lugar | 212, 718, 917, 646, 347, 929 |
| FIPS a kodigo | 36-51000 |
| GNIS nga ID ti langa | 975772 |
| Website | www |
Mabirukan daytoy idiay maysa kadagiti kadakkelan a masna apagsangladan iti lubong,[21] Ti Siudad ti New York City ket buklen dagiti lima a borough, a ti tungngal maysa ket mangbukel ti maysa nga estado a kondado.[22] Dagiti lima a borough—Ti Bronx, Brooklyn, Manhattan, Queens, ken Isla ti Staten—ket naipagkaykaysa iti maysa a siudad idi 1898.[23][24] Nga adda nakarkulo ti Senso a populasion ti 2011 iti 8,244,910[25] a naiwarwaras ti kalawa ti daga iti agarup laeng a 305 kuadrado milia (790 km2),[26][27][28] Ti New York ket isu ti kapusekan ti populasion a kangrunaan a siudad idiay Estados Unidos.[29]Adda dagiti 800 a kaadu dagiti pagsasao a naisasao idiay New York, a mangaramid daytoy ti naipakadumadumaan ti lingguistika a siudad iti lubong.[30]Ti populasion ti Siudad ti New York a Metropolitano a lugar ket isu ti kadakkel idiay Estados Unidos, nga adda dagiti 18.9 a riwriw ti tattao a naiwarwaras iti 6,720 kuadrado milia (17,400 km2),[31][32] ken daytoy ket paset pay ti kaaduan ti populasion a naitiptipon nga estadistiko a lugar idiay Estados Unidos nga aglaon ti 22.1 a riwriw a tattao manipud iti 2010 a Senso.[33]
Ti New York ket makasurot ti nagramutanna manipud iti 1624 a pannakabangonna a kas maysa a komersio a lugar babaen dagiti kolonista iti Olandes a Republika, ken nanaganan ti Baro nga Amsterdam idi 1626.[34] Ti siudad ken dagiti naipalawlaw ket timengtengngel babaen dagiti Ingles idi 1664[35][36] ket nanaganan manen dagitoy ti New York kalpasan ti panangited ni Ari Carlos II iti Inglatera kadagiti kabsatna, ti Duke iti York.[37][38] Ti New York ket nagserbi a kas ti kapitolio iti Estados Unidos manipud idi 1785 aginggana idi 1790.[39]Isu daytoyen ti kadakkelan a siudad ti pagilian manipud idi 1790.[40] Ti Estatua ti Libertad ket kumabkablaaw kaditi riniwriw nga imigrante idi napanda idiay Amerika babaen dagiti bapor idi naladaw a maika-19 ken maika-20 a sigsiglo[41] ken maysa a simbolo ti sangalubongan iti Estados Unidos ken ti demokrasiana.[42]
Adu kadagiti distrito ken dulon idiay Siudad ti New York ket nagbalinda a nalatak nga ammo kadagiti agarup 50 riwriw a tinawen nga agbisbisita.[43][44][45] Ti Times Square, nadayegan a kas ti "Ti Pagtutumpongan iti Lubong",[46][47][48][49][50] ket isu ti naraniga a nasilawan a pagtutumpongan a distrito ti Broadway a teatro,[51] maysa kadagiti nakumikom pagkurosan dagiti magmagna iti lubong,[52][53] ken maysa a kangrunaa a sentro ti panagpalpaliwa nga industria.[54] Ti siudad ket pangibalayan kadagiti adu a naindayegan ti lubong a rangtay, natayag a paspasdek,[55] ken dagiti parke. Ti pinansia a distrito ti Siudad ti New York, a naangklaan baaen ti Wall Street idiay Lower Manhattan, ket iu ti pamay-an a kas ti pinansia a kapitolio iti lubong[56]ken isu ti pagbalayan ti New York Stock Exchange, ti kadakkelan a stock exchange babaen ti dagup ti puonan ti paglakuan kadagiti nailista a kompaniana.[57] Ti pagtagilakuan ti real estate ti Manhattan ket maysa kadagiti kanginaan iti lubong.[58] Ti Ka-Insikan ti Manhattan ket pagibuklan ti kaaduan pagyanan dagiti Insik a tatto iti Lumaud a Hemiperio.[59][60][61][62] Mangitited daytoy ti agtultuloy a 24/7 a panagserbisio,[63] ti Subway ti New York ket maysa kadagiti kawatiwatan a napardas a pagdaliasatan a sistema iti lubong.Adda dagiti adu a kolehio ken unibersidad ti mabirukan idiay New York,[64] a mairaman ti nibersidad ti Columbia, Unibersidad ti New York, ken Unibersidad ti Rockefeller , a dagitoy ket nairanggo kadagiti 50 a rabaw iti lubong.[65]
Kakabsat a siudad
Ti Siudad ti New York kat adda dagiti sangapulo a kakabsat a siudad. Ti Programa ti Kabsat a Siudad ti Siudad ti New York ket napasayaat idi ken nanaganan manen ti Sangalubongan a Kaasmang ti Siudad ti New York , Inc. idi 2006 nga adda dagiti gandat a mangipalawa ti pannakitignay ti Siudad kadagiti gangganaet a siudad bayat nga agtagtaginayon kadagiti sangapulo a naipakasaritaan a maikabagianna a siudad:[66]
| Siudad | Manipud idi |
|---|---|
| Tokyo, Hapon | 1960 |
| Beijing, Tsina | 1980 |
| Cairo, Ehipto | 1982 |
| Madrid, Espania | 1982 |
| Santo Domingo, Republika Dominikana | 1983 |
| Budapest, Hungaria | 1992 |
| Roma, Italia | 1992 |
| Herusalem, Israel | 1993 |
| Tel Aviv[67], Israel | 1996 |
| Londres, Nagkaykaysa a Pagarian | 2001 |
| Johannesburg, Abagatan nga Aprika | 2003 |
Kasla ti New York, amin malaksid ti Beijing ket dagiti kaaduan ti populasion a siudad kadagiti pagilianda,[68] A saan a kas ti New York, amin ngem ti Johannesburg ket agserserbi pay a kas ti de facto wenno de jure a nailian a kapitolio ti politika. Ti New York ken dagiti kakabsatna asiudad ket aminda a kangrunaan a sentro ti ekonomia, ngem adda dagiti bassit a kakabsat ti New York nga adda ti kasasaad a kas maysa a nangruna a puerto.[69]
Dagiti nagibasaran
Adu pay a mabasbasa
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Siudad ti New Yok iti Wikimedia Commons- NYC.gov ket isu ti opisial a website ti Siudad ti New York.
