Công ước Liên Hợp Quốc về Quyền trẻ em là một công ước quốc tế quy định các quyền dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa của trẻ em. Các quốc gia phê chuẩn công ước này chịu ràng buộc của các quy định công ước này theo luật quốc tế. Cơ quan giám sát thi hành công ước này là Ủy ban quyền trẻ em Liên Hợp Quốc bao gồm các thành viên từ các quốc gia trên khắp thế giới. Mỗi năm 1 lần, ủy ban này để trình bày một bản báo cáo cho Ủy ban thứ ba của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, và cũng nghe chủ tịch ủy ban công ước này báo cáo, và Đại hội đồng ra 1 nghị quyết về xóa
Các quốc gia đã phê chuẩn công ước này phải báo báo trước Ủy ban về quyền trẻ em Liên Hợp Quốc theo định kỳ để ủy ban này kiểm tra việc quá trình tiến triển trong việc thực thi công ước và tình trạng quyền trẻ em ở quốc gia đó.
Tất cả các quốc gia trên thế giới là thành viên của Liên Hợp Quốc, ngoại trừ Hoa Kỳ[1][2][3], đều đã phê chuẩn công ước này. Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã phê chuẩn bản công ước này vào luật quốc tế trong một nghị quyết tư vấn vào ngày 20 tháng 11 năm 1989; bản công ước này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 2 tháng 9 năm 1990 sau khi đã được số quốc gia phê chuẩn theo quy định. Theo công ước này, trẻ em là người có độ tuổi từ 16 tuổi trở xuống, ngoại trừ độ tuổi khác theo quy định của luật pháp một số nước trên thế giới.
Chính phủ Mỹ đã đóng một vai trò tích cực trong việc soạn thảo Công ước và đã ký kết vào 16 tháng 2 năm 1995, nhưng đã không phê chuẩn cùng với Somalia. Điều này là do phe đối lập đối với Công ước đã chống lại việc phê chuẩn xuất phát chủ yếu từ phe bảo thủ chính trị và tôn giáo. Ví dụ, Quỹ Heritage thấy công ước đe dọa kiểm soát quốc gia về chính sách trong nước. Các nhóm khác cũng phản đối nó, chẳng hạn như Hiệp hội các trường pháp lý Quốc phòng lập luận rằng CRC các đe dọa Giáo dục Tại Nhà, và quyền của cha mẹ các nhóm, những người cho rằng Hiệp định sẽ chồng lên gần như tất cả các luật trong nước về trẻ em và gia đình. Tổng thống Barack Obama đã mô tả việc không phê chuẩn Công ước là "xấu hổ" và đã hứa sẽ xem xét việc này.
Việt Nam là nước đầu tiên ở châu Á và nước thứ 2 trên thế giới phê chuẩn công ước của Liên hiệp quốc về Quyền trẻ em vào ngày 20 tháng 2 năm 1990. Và đối với Việt Nam, những người có độ tuổi dưới 16 tuổi được coi là trẻ em.
Tuy nhiên, tình hình lao động trẻ em tại Việt Nam đang ở mức báo động.[4] Theo thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, trong năm 2008, cả nước có 26.027 trẻ em phải tham gia vào các hình thức lao động. Nếu thống kê từ năm 2006 thì đã có khoảng 930.000 lao động trẻ em tham gia các hoạt động kinh tế. Một báo cáo chi tiết về tình trạng sử dụng lao động trẻ em được khảo sát tại 8 tỉnh, thành và 3 làng nghề vừa được Viện Khoa học lao động và xã hội công bố cũng đã khiến nhiều người phải giật mình. Kết quả khảo sát cho thấy gần 45% trẻ em phải làm việc trong điều kiện không đảm bảo về nhiệt độ, ánh sáng; gần 40% phải làm việc trong môi trường có nồng độ bụi cao ảnh hưởng đến sức khỏe và trên 27% bị ảnh hưởng của hóa chất độc, ô nhiễm không khí, hơi, khí độc hại nơi làm việc.[5]
Điểm chính của Công ước Quốc tế về Quyền Trẻ em 1989 yêu cầu:
Trong văn bản gốc có đến 54 điều và 29 quyền trong một ngôn ngữ rất phức tạp và chắc chắn không dễ hiểu với trẻ. UNICEF, tổ chức về quyền trẻ em của Liên Hợp Quốc, tóm lược văn bản 20 trang này trong 10 quyền cơ bản:
Trong thực tế điều này có nghĩa rằng trẻ em có quyền được sống trong 1 môi trường an toàn mà không bị phân biệt đối xử. Trẻ em có quyền tiếp cận nước, thức ăn, được chăm sóc y tế, giáo dục và có tiếng nói trong các quyết định có ảnh hưởng đến hạnh phúc, phúc lợi của trẻ.
Điều 1 và 2: Right to freedom from discrimination •Điều 3: Right to life, liberty và security of person •Điều 4: Quyền không bị bắt làm nô lệ •Điều 5: Không bị tra tấn và cruel và unusual punishment •Điều 6: Right to personhood •Điều 7: Equality before the law •Điều 8: Right to effective remedy from the law •Điều 9: Quyền không bị giam giữ vô cớ, lưu đày và trục xuất •Điều 10: Right to a fair trial •Điều 11.1: Suy đoán vô tội •Điều 11.2: Prohibition of retrospective law •Điều 12: Right to privacy •Điều 13: Tự do di chuyển •Điều 14: Tự do cư trú •Điều 15: Quyền khai sinh •Điều 16: Quyền kết hôn và có cuộc sống gia đình •Điều 17: Quyền sở hữu •Điều 18: Tự do tư tưởng, tự do lương tâm và tự do tôn giáo •Điều 19: Tự do phát biểu chính kiến •Điều 20.1: Tự do hội họp •Điều 20.2: Tự do lập hội •Điều 21.1: Quyền tham gia hành chính công •Điều 21.2: Quyền tiếp cận bình đẳng các dịch vụ công • Điều 21.3: Quyền bầu cử
Điều 1 và 2: Quyền không bị phân biệt đối xử •Điều 22: Quyền được hưởng an sinh xã hội •Điều 23.1: Quyền được làm việc •Điều 23.2: Right to equal pay for equal work •Điều 23.3: Quyền được trả lương bình đẳng •Điều 23.4: Quyền gia nhập công đoàn •Điều 24: Right to rest và leisure •Điều 25.1: Quyền được hưởng tiêu chuẩn sống phù hợp •Điều 25.2: Quyền của các bà mẹ và trẻ em •Điều 26.1: Quyền được hưởng giáo dục •Điều 26.2: Giáo dục nhân quyền •Điều 26.3: Right to choice of education •Điều 27.1: Right to participate in culture •Điều 27.2: Quyền sở hữu trí tuệ
Hoàn cảnh, giới hạn và trách nhiệm
Điều 28: Social order •Điều 29.1: Social responsibility •Điều 29.2: Limitations of human rights •Điều 29.3: The supremacy of the purposes và principles of the United Nations Điều 30: Nothing in this Declaration may be interpreted as implying for any State, group or person any right to engage in any activity or to perform any act aimed at the destruction of any of the rights và freedoms set forth herein.