Ngũ cốc nguyên cám (ngũ cốc nguyên hạt, ngũ cốc nguyên chất, ngũ cốc toàn phần) là một loại hạt của bất kỳ loại ngũ cốc và giả ngũ cốc nào có chứa nội nhũ, mầm và cám, trái ngược với các loại ngũ cốc tinh chế, chỉ giữ lại nội nhũ.[1][2][3] Là một phần của chế độ ăn lành mạnh nói chung, tiêu thụ ngũ cốc nguyên hạt có tác động đến nguy cơ mắc một số bệnh thấp hơn.[4] Ngũ cốc nguyên hạt là nguồn cung cấp carbohydrate, nhiều chất dinh dưỡng và chất xơ.[5][6][7] Protein ngũ cốc có chất lượng thấp, do thiếu hụt amino acid thiết yếu, chủ yếu là lysine.[8][9] Ngược lại, protein của nhóm giả ngũ cốc (pseudocereal) có giá trị dinh dưỡng cao.[10][11] Đối với một phần nhỏ của dân số nói chung, bị dị ứng với gluten – protein có trong lúa mì và các loại ngũ cốc liên quan[12] – có thể gây ra bệnh coeliac, mẫn cảm gluten không do bệnh coeliac, chứng mất điều hòa tiểu não (gluten ataxia) và viêm da do herpetiformis (dermatitis herpetiformis).[13]
Các nguồn cung cấp ngũ cốc nguyên hạt bao gồm:[1][11]
Nhóm ngũ cốc phụ
Giả ngũ cốc
Ngũ cốc nguyên hạt giúp phòng ngừa bệnh tiểu đường, chất xơ từ ngũ cốc nguyên hạt giúp ngừa hội chứng chuyển hóa. Ăn trên 3 bữa ăn ngũ cốc nguyên hạt một ngày có thể giúp làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và những loại ngũ cốc giàu chất xơ đem lại hiệu quả cao nhất, một chế độ dinh dưỡng giàu ngũ cốc nguyên hạt giúp ngăn ngừa hội chứng chuyển hóa, bao gồm các yếu tố tiềm ẩn dẫn đến bệnh tiểu đường type 2 và các bệnh tim mạch.[14]