Футболдан әлем біріншілігінің тарихы

Әлем чемпионатын өткізу идеясы 1904 жылы ФИФА құрылғаннан-ақ ойластырылды. Бірақ ұйымның алғашқы президенті Робер Герен 1906 жылы ұйымнан кетті де, бұл идеяны іске асыруды басқа ешкім қолға ала қоймады. ФИФА-ның екінші президенті ағылшын Дэниэл Вулфолл өзі билік құрған 12 жыл ішінде бұл мәселеге оншалық кіріспеді.

1921 жылы билік басына Жюль Риме келді. Ол әлемдік футболдың тізгініне ие бола салысымен әлемдік доданы ұйымдастыру қолға алды. Оны іске асырам дегенше де бірнеше жылдар өтіп, тек 1928 жылы ғана алғашқы чемпионат өтетін орынды (Уругвай) белгіледі.

Алғашқы әлем біріншілігі 1930 жылы өткізілді. Ол біріншілікте ешқандай іріктеу турнирі деген болған жоқ. Еуропалық командалардың басым бөлігі алыстағы Уругвайға баруды қиынсынып, төртеуі ғана алғашқы мундиалға қатысты. Сол себепті де, 13 қатысушының 9-ы батыс жарты шардың өкілдері болды.

Алғашқы ойын 1930 жылы 13 шілдеде Монтевидеодағы "Поситос" стадионында Франция және Мексика құрамаларының арасында өтті. Тұңғыш гол 19-минутта соғылды. Оның авторы — француз Люсьен Лоран. Бұл ойында француздар 4:1 есебімен жеңіске жетті.

• 1934 — Алғаш рет іріктеу турнирі өткізілді. Оған тіпті турнир қожайындары Италия да қатысты.
• 1954 — Тұңғыш рет әлем чемпионатынан тікелей телетранцляциялар жүргізілді. Сондай-ақ, әлем чемпионатына қатысқан әрбір футболшыға жеке нөмір бекітілді.
• 1958 — Тұңғыш рет чемпионатты ұйымдастырған құрлық өкілдері чемпиондықтан құр қалды. Швецияда өткен турнирде Бразилия чемпион атанды.
• 1962 — Топтағы командалардың ұпайы тең болып қалған жағдайда қайта ойнамай-ақ, доп айырмасы арқылы орын-орындарына қоятын болды.
• 1970 — Тұңғыш рет ойын барысында футболшы алмастыруға рұқсат берілді. Сондай-ақ, тәртіп бұзушыларға тиісінше сары және қызыл қағаздар көрсетілетін болды. Сондай-ақ, Бразилия үшінші рет чемпион атанып, француз шебері Абель Лафлер жасаған "Алтын нике" кубогын өздеріне мәңгілікке алып қалды.
• 1974 — Енді құрамалар Италия скульпторы Сильвио Газаниго жасаған салмағы бес келілік ФИФА кубогын ұтып алу үшін сынға түсетін болды.
• 1982 — Қатысушылар саны 24-ке дейін көбейді.
• 1998 — Қатысушылар саны 32-ге дейін көбейді.
• 2002 — Әлем чемпионаты тұңғыш рет Еуропа мен Америкадан тыс жерде, Азияда өткізілді.
• 2006 — Енді іріктеуге әлем чемпионы да қатысатын болды.
• 2010 — Әлем чемпионаты тұңғыш рет Африкада өткізілді.
• 2014 — Енді күмәнді соғылған голдарды бейне-технологиямен анықтау әдісі іске қосылды.