Mafên kesên LGBT li cîhanê
Mafên ku bandorê li kesên lezbiyen, hevzayendan, bîseksuel û transgender (kesên êlcîbîtî, LGBT) dikin li gorî welat an dadrêsiyê pir diguhere - ji naskirina qanûnî ya zewaca hevzayendan bigire heya cezayê darvekirinê ji bo homoseksueliyê.
Mafên kesên LGBT li cîhanê | |
|---|---|
| |
 | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre |
Nemaze, ji tîrmeha 2022an ve, 32 welatan zewaca hevzayendan nas kirine. Berevajî vê yekê, bêyî jimartina aktorên ne-dewletî û kuştinên bê daraz, tenê welatek tê bawer kirin ku cezayê îdamê li kiryarên cinsî yên hevzayendî yên lihevhatî ferz dike: Îran. Cezayê îdamê li Morîtanya, Erebistana Siûdî, Somalî (li dewleta xweser a Jubaland) û Mîrektiyên Ereb ên Yekbûyî bi awayekî fermî qanûn e, lê bi gelemperî nayê pêkanîn. Her wiha li Afganîstana di bin desthilatdariya Talîbanê de û li herêma Çeçenîstanê ya Rûsyayê jî LGBT bi kuştinên bê daraz re rû bi rû dimînin.[1] Sûdanê di sala 2020-an de cezayê îdamê yê ji bo seksê anal (hetero- an homoseksuel) betal kir. Panzdeh welatan wek ceza ji bo zînayê, kevirkirinê danîne, ku dê zayenda homoseksuel jî tê de hebe, lê ev yek ji hêla desthilatdarên qanûnî yên Îran û Nîjeryayê ve tê sepandin.[2][3][4][5]
Di sala 2011 de, Encumena Mafên Mirovan a Neteweyên Yekbûyî biryara xwe ya yekem derxist ku mafên LGBT nas dike. Piştî wê Ofîsa Komîseriya Bilind a Mafên Mirovan a Neteweyên Yekbûyî raporek weşand û binpêkirinên mafên kesên LGBT, di nav de sûcên nefretê, krîmînalîzekirina çalakiyên homoseksuel û cudakarî, belge dike. Piştî weşandina raporê, Neteweyên Yekbûyî bang li hemû welatan kir ên ku heta niha ev yek nekirine, da ku qanûnên ji bo mafên bingehîn ên LGBT diparêzin derxînin.[6][7]
Lêkolînek 2022-an dît ku mafên LGBT (wek ku ji hêla Indeksa Rainbow ya ILGA-Ewropa ve hatî pîvandin) bi kêmbûna bûyerên HIV/AIDS-ê di nav mêrên gay û bîseksuel de têkildar e.[8]