ആഗമങ്ങൾ (ബുദ്ധമതം)

ആദ്യകാലബുദ്ധമതഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ ശേഖരത്തിനെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്ന പേര്

ആദ്യകാലബുദ്ധമതഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ ശേഖരത്തിനെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്ന പേരാണ് ആഗമ ("വിശുദ്ധ പ്രവൃത്തി" [1] അല്ലെങ്കിൽ "തിരുവെഴുത്ത്" [2] ).

അഞ്ചു ആഗമങ്ങളും ഒരുമിച്ചു ചേർന്നതായിരുന്നു ആദ്യകാല ബുദ്ധദർശനങ്ങളിലെ സുത്തപിടകം. എന്നാൽ ഥേരവാദത്തിൽ ആഗമങ്ങൾക്കു പകരം നികായം എന്ന പദമാണുപയോഗിക്കുന്നത്.

പദത്തിന്റെ അർത്ഥം

ബുദ്ധമതത്തിൽ, ആദ്യകാല ബുദ്ധദർശനങ്ങളിലെ പ്രഭാഷണങ്ങളുടെ സമാഹരണത്തിനെയാണ് ആഗമ എന്ന പദം കൊണ്ട് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. ഈ സമാഹരണങ്ങൾ പ്രധാനമായും സൂക്ഷിച്ചു വക്കപ്പെട്ടത് ചൈനീസ് ഭാഷയിലാണ്. പ്രാകൃതത്തിലും / സംസ്കൃതത്തിലും ഇതിലെ കാര്യമായ ഭാഗങ്ങൾ നിലനിൽക്കുന്നു. ഗാന്ധാരി ഭാഷയിലും ടിബറ്റൻ ഭാഷയിലും ഇതിലെ ഗണ്യമായ ഭാഗങ്ങൾ ഇപ്പോഴും അവശേഷിക്കുന്നു. [3]

ചില സമയങ്ങളിൽ ആഗമ എന്ന പദം ഒരു പ്രത്യേക പ്രമാണങ്ങൾക്കുപകരം ഒരു വിഭാഗം പ്രമാണത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ആഗമത്തിന്റെ അർത്ഥം സുത്തപിടകത്തേയും വിനയപിടകത്തേയും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.[4]

മഹായാനത്തിലെ അഭിധർമ്മത്തിനെക്കുറിച്ച് വിവരിക്കുന്ന നാലാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ആസംഗയാൽഎഴുതപ്പെട്ട അഭിധർമസമുച്ചയ, ശ്രാവകപിടകം പോലെ പ്രാകൃതത്തിലേയും സംസ്കൃതത്തിലേയും ആഗമങ്ങൾ അടങ്ങുന്ന ശേഖരമാണ്.[5]

ചരിത്രം

ജെൻസ്-ഉവെ ഹാർട്ട്മാന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, [6]ബുദ്ധമതപാരമ്പര്യമനുസരിച്ച് ഒന്നാം ബുദ്ധമതസമിതിയിൽ വച്ചു തന്നെ ബുദ്ധന്റെ പ്രഭാഷണങ്ങൾ സമാഹരിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ ബുദ്ധമതപണ്ഡിതന്മാരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ എണ്ണവും വലിപ്പവും വർദ്ധിക്കാൻ തുടങ്ങുകയും അതുമൂലം പ്രഭാഷണങ്ങളുടെ ഭാഷയിലും ആശയങ്ങളിലും വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രകടമാവാൻ തുടങ്ങുകയും ചെയ്തു.ആദ്യകാല ബുദ്ധമതസമ്പ്രദായങ്ങളായ സർവ്വസ്തിവാദ, കാശ്യപീയ, മഹാസാംഘിക, ധർമ്മഗുപ്തക എന്നിവയിൽ ആഗമങ്ങളിൽ വ്യത്യാസങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. സമകാലീന ബുദ്ധമതപണ്ഡിതർ ആഗമങ്ങളെ നികായങ്ങളുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തി ആഗമങ്ങളിലെ മാറ്റങ്ങളും അവയുടെ അടിസ്ഥാനമായ ഘടനകളും മനസ്സിലാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. [3] ആദ്യകാല ബുദ്ധമതത്തിന്റെ ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ ചരിത്രപരമായ ആധികാരിക വിലയിരുത്താൻ ആഗമങ്ങളുടെ നിലനിൽപ്പും സുത്തപിടകയുമായി അതിനുള്ള സാമ്യവും പണ്ഡിതന്മാർ ഉപയോഗിക്കുന്നു.

വിവിധ ആഗമങ്ങൾ

നിലവിൽ ആഗമങ്ങളുടെ നാല് ശേഖരങ്ങൾ ലഭ്യമാണ്. അതിലൊന്ന് അപൂർണ്ണമാണ്. അതിനെക്കുറിച്ചുള്ള റഫറൻസുകൾ മാത്രമേ ലഭ്യമുള്ളൂ (ക്ഷുദ്രകാഗമ). നിലവിലുള്ള നാല് ശേഖരങ്ങളും ചൈനീസ് വിവർത്തനത്തിൽ (ആഗമ: 阿含 經) മാത്രമേ സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ളൂ. എന്നാലും നാലിന്റെയും ചെറിയ ഭാഗങ്ങൾ സംസ്കൃതത്തിൽ അടുത്തിടെ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. അഞ്ച് ആഗമങ്ങളിൽ നാലെണ്ണവും ടിബറ്റനിൽ സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [7]

അഞ്ച് ആഗമങ്ങൾ താഴെപ്പറയുന്നവയാണ്:

ദീർ‌ഘ ആഗമം

ദീർഘ ആഗമം ("നീണ്ട പ്രഭാഷണങ്ങൾ) [8] ഥേരവാദ സമ്പ്രദായത്തിലെ ദിഗ്ഗനികായവുമായി സാമ്യം പുലർത്തുന്നു. ധർമ്മഗുപ്തക(法藏部) സമ്പ്രദായത്തിലുള്ള ദീർഘ ആഗമത്തിന്റെ ഒരു പൂർണ്ണമായ പതിപ്പ് ബുദ്ധയശസും (佛陀耶舍) ഷു ഫൊനിയാനും (竺佛念) എ.ഡി. 413-ൽ പിൽക്കാല ക്വിൻ രാജവംശത്തിന്റെ (後秦) കാലഘട്ടത്തിൽ സമാഹരിച്ചു. ഥേരവാദ ദിഗ്ഗ നികായത്തിൽ 34 സൂത്രങ്ങളുള്ളപ്പോൾ ഇതിൽ 30 സൂത്രങ്ങളാണുള്ളത്. സർ‌വസ്തിവാദ ദീർഘ ആഗമത്തിന്റെ “ഗണ്യമായ” ഭാഗം സംസ്‌കൃതത്തിൽ‌ നിലനിൽക്കുന്നുണ്ട്. ടിബറ്റൻ‌ വിവർ‌ത്തനത്തിൽ‌ ചില ഭാഗങ്ങൾ‌ മാത്രമാണ് നിലനിൽ‌ക്കുന്നത്.

മധ്യമ ആഗമം

മധ്യമ ആഗമം ( "മിഡിൽ-ലെങ്ത് പ്രഭാഷണങ്ങൾ") [8] ഥേരവാദ സമ്പ്രദായത്തിലെ മജ്ജിമനികായവുമായി സാമ്യം പുലർത്തുന്നു. കിഴക്കൻ ജിൻ രാജവംശത്തിന്റെ കാലഘട്ടത്തിൽ (397-398) സംഘദേവയാണ് ( ) സർവ്വസ്തിവാദ സമ്പ്രദായത്തിൽ മധ്യമ ആഗമത്തിന്റെ പൂർണ്ണമായ വിവർത്തനം നടത്തിയത് . പാലിയിലുള്ള മജ്ജിമ നികായത്തിലെ 152 സൂത്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി സർവ്വസ്തിവാദ സമ്പ്രദായത്തിലെ മധ്യമ ആഗമത്തിൽ 222 സൂത്രങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. [9] ടിബറ്റൻ വിവർത്തനത്തിൽ സർവ്വസ്തിവാദ മധ്യമ ആഗമത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ നിലനിൽക്കുന്നുണ്ട്.

സംയുക്ത ആഗമം

സായുക്ത ആഗമ ("ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടുള്ള പ്രഭാഷണങ്ങൾ", സൂ അഹൻജാങ്經 經 經 തായ്ഷോ 2.99) [8] ഥേരവാദ സമ്പ്രദായത്തിലെ സംയുത്ത നികയയുമായി യോജിക്കുന്നു. സർ‌വസ്തിവാദസമ്പ്രദായത്തിലെ (說 一切) സംയുക്ത ആഗമത്തിന്റെ സമ്പൂർണ്ണ ചൈനീസ് വിവർത്തനം ഗുണഭദ്ര (求 那) (宋), ക്രി.വ. 435-443 കാലഘട്ടത്തിൽ നടത്തി. സർവ്വസ്തിവാദ സംയുക്ത ആഗമത്തിന്റെ ചില ഭാഗങ്ങൾ സംസ്കൃതത്തിലും [10] ടിബറ്റൻ വിവർത്തനത്തിലും നിലനിൽക്കുന്നു. 2014-ൽ, വാങ് ജിയാൻവിയും ജിൻ ഹുയിയും രചിച്ച സംയുക്ത ആഗമത്തിന്റെ ശേഖരവും വ്യാഖ്യാനവും <雜 阿含 經> 校 釋 ചൈനയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.

സംയുക്ത ആഗമത്തിന്റെ കാശ്യപീയ സമ്പ്രദായത്തിലുള്ള അപൂർണ്ണമായ ഒരു ചൈനീസ് പരിഭാഷ നിലവിലുണ്ട്. [7] സർവ്വസ്തിവാദ, കാശ്യപീയ, ഥേരവാദ ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ താരതമ്യം ഉള്ളടക്കത്തിന്റെ സ്ഥിരത വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. എന്നാൽത്തന്നെയും ഓരോ സമ്പ്രദായത്തിലും മറ്റുള്ളവയിൽ കാണാത്ത പാഠങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.

ഏകോത്തര ആഗമ

ഏകോത്തര ആഗമ ( "അക്കമിട്ട പ്രഭാഷണങ്ങൾ" ജേന്ഗ്യീ അഹ́ന്ജീന്ഗ്,增壹阿含經ടൈഷൊ 125) [8] ഥേരവാദ സമ്പ്രദായത്തിലെ അങ്കുത്തര നികായവുമായി യോജിക്കുന്നു. എകോത്തര ആഗമത്തിന്റെ പൂർണ്ണമായ പതിപ്പ് ഫു ക്വിൻ സംസ്ഥാനത്തിലെ (苻 秦) ധർമ്മനന്ദി (曇 ) വിവർത്തനം ചെയ്തു. എ.ഡി 397–398 ൽ ഗൗതമ സംഘദേവ ഇത് പരിശോധിച്ച് ചിട്ടപ്പെടുത്തി. ഇത് സർവ്വസ്തിവാദ സമ്പ്രദായത്തിൽ നിന്നാണെന്നാണ് കരുതിയിരുന്നെങ്കിലും അടുത്തിടെ മഹാസംഘികശാഖയും ഇതിന്റെ ഉൽഭവമായി നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [11] എ.കെ. വാർഡറുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, സന്യാസിമാർക്കായി 250 പ്രതിമോക്ഷ നിയമങ്ങൾ എകോത്തര ആഗമ പരാമർശിക്കുന്നു. ഈ നിയമങ്ങൾ ചൈനീസ് ബുദ്ധമത സമ്പ്രദായത്തിലുള്ള ധർമ്മഗുപ്തക വിനയത്തിലേതാണ്. ചില നിയമങ്ങൾ മഹാസംഘിക സമ്പ്രദായസിദ്ധാന്തങ്ങൾക്ക് വിരുദ്ധമാണെന്ന് അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു, കൂടാതെ അവ നിലവിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ധർമ്മഗുപ്തക വീക്ഷണങ്ങളോട് യോജിക്കുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം പറയുന്നു. അതിനാൽ നിലവിലുള്ള എകോത്തര ആഗമ ധർമ്മഗുപ്തക സമ്പ്രദായത്തിലേതാണെന്നദ്ദേഹം നിഗമനം നടത്തുന്നു. [12]

ചൈനീസ് ബുദ്ധസമ്പ്രദായത്തിലുള്ള സുത്തപിടകയുടെ നാല് ആഗമങ്ങളിൽ ഥേരവാദ പതിപ്പിൽ നിന്ന് ഏറ്റവും വ്യത്യസ്തമാണ് ഏകോത്തര ആഗമ. അഷ്ടമാർഗ്ഗങ്ങൾ പോലെയുള്ള പ്രധാനപ്പെട്ട പഠിപ്പിക്കലുകളിൽ പോലും വകഭേദങ്ങൾ എകോത്തര ആഗമയിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. [11] കിയോണിന്റെ അഭിപ്രായമനുസരിച്ച് “പാലിയും ചൈനീസ് പതിപ്പുകളും തമ്മിൽ ഗണ്യമായ വ്യത്യാസമുണ്ട്. [13]

ക്ഷുദ്രക ആഗമ അല്ലെങ്കിൽ ക്ഷുദ്രകപിടക

ക്ഷുദ്രക ആഗമ ( "മൈനർ ശേഖരം") ചില സമ്പ്രദായങ്ങളിൽ നില നിന്നിരുന്ന കുദ്ദക നികായവുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നതാണ്. [14] ധർമ്മഗുപ്തക വിനയയുടെ ചൈനീസ് വിവർത്തനത്തിൽ ക്ഷുദ്രക ആഗമയുടെ ഉള്ളടക്കത്തിന്റെ പട്ടിക നൽകിയിരിക്കുന്നു. ഗാന്ധാരി ഭാഷയിൽ ഇതിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയതായി കരുതുന്നു. [15] ഈ ആഗമയിൽ നിന്നുള്ള ഭാഗങ്ങൾ ടിബറ്റൻ, ചൈനീസ് വിവർത്തനം എന്നിവയിലും നിലനിൽക്കുന്നു. [16] [17] ചില സമ്പ്രദായങ്ങൾ പ്രത്യേകിച്ച് സർ‌വ്വസ്തിവാദ നാല് ആഗമങ്ങളെ മാത്രമേ അംഗീകരിച്ചിട്ടുള്ളൂ. ആ സമ്പ്രദായങ്ങൾക്ക് ഒരു "ക്ഷുദ്രക" ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും അതിനെ ഒരു "ആഗമ" ആയി കണക്കാക്കിയിരുന്നില്ല. [18] സമകാലികരായ ചില പണ്ഡിതരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ ധർമ്മഗുപ്തക ഉൾപ്പെടെയുള്ളവർ ഇതിനെ "ക്ഷുദ്രക പിടക" എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിച്ചിരുന്നത്.

മറ്റു പാഠങ്ങൾ

കൂടാതെ, പ്രധാന ശേഖരങ്ങൾക്ക് പുറമെ ആഗമ ശൈലിയിലുള്ള പാഠങ്ങൾ വിവിധ സ്രോതസ്സുകളിൽ കാണപ്പെടുന്നു:

  1. ചൈനീസ് പ്രമാണങ്ങളിലെ ഭാഗികമായ ആഗമ ശേഖരണങ്ങളും സ്വതന്ത്ര സൂത്രങ്ങളും.
  2. ടിബറ്റൻ പ്രമാണങ്ങളിലെ സ്വതന്ത്ര സൂത്രങ്ങൾ.
  3. സംസ്കൃതത്തിലോ ഗാന്ധാരിയിലോ മറ്റ് പുരാതന ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളിലോ ഉള്ള പുരാതന കയ്യെഴുത്തുപ്രതികളിൽ നിന്ന് പുനർനിർമ്മിച്ച സൂത്രങ്ങൾ.
  4. മഹായാന സൂത്രങ്ങൾ, അഭിധർമ്മ ഗ്രന്ഥങ്ങൾ, പിന്നീടുള്ള വ്യാഖ്യാനങ്ങൾ മുതലായവയിൽ സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന ആഗമ സൂത്രങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള ഭാഗങ്ങളും ഉദ്ധരണികളും.
  5. ഒറ്റപ്പെട്ട വാക്യങ്ങൾ ലിഖിതങ്ങളിൽ സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, ലുമ്പിനിയിലെ അശോക സ്തംഭത്തിലുള്ള മഹാപരിനിർവാണ സൂത്രത്തിൽ നിന്നുള്ള ഒരു ഉദ്ധരണി ഇഹാ ബുദ്ധെ ജാതെ.

അവലംബങ്ങൾ

ഉറവിടങ്ങൾ

  • Analayo, Bhikkhu (2012), Madhyama-āgama Studies (PDF), Dharma Drum Publishing
  • Analayo, Bhikkhu (2013), "Mahāyāna in the Ekottarika-āgama" (PDF), Singaporean Journal of Buddhist Studies 1, pp. 5–43, archived from the original (PDF) on 2014-03-11
  • ആനന്ദജോതി ഭിക്കു (2004). ഉരഗ സൂത്ത . Http://www.ancient-buddhist-texts.net/Buddhist-Texts/C4-Uraga-Verses/index.htm- ലെ "പുരാതന ബുദ്ധമത പാഠങ്ങളിൽ" നിന്ന് 13 ഡിസംബർ 2008 ന് ശേഖരിച്ചത്.
  • Bingenheimer, Marcus; Bucknell, Rodney S.; Analayo, Bhikkhu (2013), The Madhyama Agama: Middle-length Discourses: 1 (PDF), Bukkyo Dendo Kyokai, ISBN 978-1886439474, archived from the original (PDF) on 2018-04-13, retrieved 2021-06-03978-1886439474
  • ബ്രോ, ജോൺ (2001). Gāndhārī . ദില്ലി: മോത്തിലാൽ ബനാർസിദാസ് പബ്ലിഷേഴ്‌സ് പ്രൈവറ്റ് ലിമിറ്റഡ്.
  • മോണിയർ-വില്യംസ്, മോണിയർ (1899, 1964). ഒരു സംസ്കൃത-ഇംഗ്ലീഷ് നിഘണ്ടു . ലണ്ടൻ: ഓക്സ്ഫോർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി പ്രസ്സ്.ISBN 0-19-864308-XISBN 0-19-864308-എക്സ് . Http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/scans/MWScan/index.php?sfx=pdf എന്നതിലെ "കൊളോൺ യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി" യിൽ നിന്ന് 12 ഡിസംബർ 2008 ന് ശേഖരിച്ചത്.
  • ഇച്ചിമുര, ഷോഹെ, ട്രാൻസ്. (2016-2017). ബുദ്ധന്റെ ദൈർഘ്യമേറിയ പ്രഭാഷണങ്ങളുടെ കാനോനിക്കൽ പുസ്തകം Archived 2017-02-20 at the Wayback Machine., വാല്യം. I, വാല്യം. II, ബുക്യോ ഡെൻഡോ ക്യോകായ് അമേരിക്ക
  • നോർമൻ, കെആർ (1983). പാലി സാഹിത്യം: ബുദ്ധമതത്തിലെ എല്ലാ ഹിനായന സ്കൂളുകളിലെയും പ്രാകൃതത്തിലും സംസ്കൃതത്തിലും കാനോനിക്കൽ സാഹിത്യം ഉൾപ്പെടുന്നു . വീസ്ബാഡൻ: ഓട്ടോ ഹരാസ്സോവിറ്റ്സ്.
  • റൈസ് ഡേവിഡ്സ്, ടിഡബ്ല്യു & വില്യം സ്റ്റെഡെ (എഡിറ്റർമാർ) (1921-5). പാലി ടെക്സ്റ്റ് സൊസൈറ്റിയുടെ പാലി-ഇംഗ്ലീഷ് നിഘണ്ടു . ചിപ്‌സ്റ്റഡ്: പാലി ടെക്സ്റ്റ് സൊസൈറ്റി . Http://dsal.uchicago.edu/dictionary/pali/ എന്നതിലെ "യു. ചിക്കാഗോ" യിൽ നിന്ന് 12 ഡിസംബർ 2008 ന് ശേഖരിച്ചത്.
  • ത്രിപാടി, ചന്ദ്ര. (എഡി.) (1962). സംസ്കൃതടെക്സ്റ്റെ ഓസ് ഡെൻ ടർഫാൻഫുണ്ടനിലെ (ഫാൻഫണ്ട്സ്വാൻസിഗ് സത്രാസ് ഡെസ് നിഡനാസായുക്ത '. VIII). എഡിറ്റ് ചെയ്തത് ഏണസ്റ്റ് വാൾഡ്‌സ്മിഡ്. ബെർലിൻ: അക്കാദമി-വെർലാഗ്, 1962. [ജർമ്മൻ ഭാഷയിലേക്കുള്ള വിവർത്തനം ഉൾപ്പെടുന്നു]

ഗ്രന്ഥസൂചിക

"https:https://www.search.com.vn/wiki/index.php?lang=ml&q=ആഗമങ്ങൾ_(ബുദ്ധമതം)&oldid=3907388" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്
🔥 Top keywords: മലയാളംമലയാള മനോരമ ദിനപ്പത്രംപ്രധാന താൾകൊൽക്കത്ത നൈറ്റ് റൈഡേർസ്കേരളത്തിലെ ലോകസഭാമണ്ഡലങ്ങൾറിയൽ മാഡ്രിഡ് സി.എഫ്പ്രത്യേകം:അന്വേഷണംമലയാളം അക്ഷരമാലആടുജീവിതംമാഞ്ചസ്റ്റർ സിറ്റി എഫ്.സി.വിഷുരാമനവമികുമാരനാശാൻമനോജ് കെ. ജയൻ2023-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ മലയാളചലച്ചിത്രങ്ങളുടെ പട്ടികഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങളും കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളുംതൃശൂർ പൂരംആടുജീവിതം (ചലച്ചിത്രം)തുഞ്ചത്തെഴുത്തച്ഛൻപ്രേമലുകാലാവസ്ഥമമിത ബൈജുലോക ബാങ്ക്ന്യൂനമർദ്ദംകേരളംകേരളത്തിലെ തുമ്പികൾവൈക്കം മുഹമ്മദ് ബഷീർലോകാരോഗ്യദിനംസന്ദീപ് വാര്യർപാരീസ് സെന്റ് ജെർമെയ്ൻ എഫ്.സി.നസ്ലെൻ കെ. ഗഫൂർസുൽത്താൻ ബത്തേരിലോക്‌സഭഇന്ത്യയുടെ ഭരണഘടനഇല്യൂമിനേറ്റിലൈംഗികബന്ധംമഴഇന്ത്യൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻഎഫ്. സി. ബയേൺ മ്യൂണിക്ക്