Аммиак

Аммиак NH₃ - өнгөгүй, амьсгал боогдуулам хурц үнэртэй хий. Агаарын даралтанд -33,19°C-д буцалдаг, -77,75°C-д хатуурдаг. Аммиак болон агаарын холимог нь тодорхой нөхцөлд тэсрэх боломжтой. Усанд сайн уусдаг. 20°C-д нэг эзлэхүүн усанд ойролцоогоор 700 дахин их аммиак уусдаг. Ийм уусмлыг усан аммиак гэж нэрлэнэ.

Аммиак

Нэр
IUPAC нэр Azane
Өөр нэр Hydrogen nitride Trihydrogen nitride Nitro-Sil Nitrogen trihydride
Ерөнхий
CAS бүртгэлийн дугаар	7664-41-7 Y
3DMet	B00004
Байлштейны дугаар	3587154
ChEBI	CHEBI:16134 Y
ChEMBL	ChEMBL1160819 Y
ChemSpider	217 Y
ЕХ дугаар	231-635-3
Gmelin	79
Jmol-3D зураг	Зураг
KEGG	D02916 Y
MeSH	Ammonia
PubChem	222
RTECS дугаар	BO0875000
UNII	5138Q19F1X Y
UN дугаар	1005
InChI InChI=1S/H3N/h1H3 Y Key: QGZKDVFQNNGYKY-UHFFFAOYSA-N Y InChI=1/H3N/h1H3 Key: QGZKDVFQNNGYKY-UHFFFAOYAF
SMILES N
Шинж чанар
Химийн томъёо	NH3
Моль масс	17.031 g/mol
Гадаад байдал	Өнгөгүй хий
Үнэр	Хүчтэй идэмхий үнэртэй
Нягт	0.86 kg/m3 (буцлах температурт 1.013 бар) 0.769  kg/m3 (STP)[1] 0.73 kg/m3 (1.013 bar at 15 °C) 681.9 kg/m3 at −33.3 °C (liquid)[2] 817 kg/m3 at −80 °C (тунгалаг хуурай)[3]
Хайлах температур	−77.73 °C (−107.91 °F; 195.42 K)
Буцлах температур	−33.34 °C (−28.01 °F; 239.81 K)
Усанд уусдаг эсэх	47% w/w (0 °C) 31% w/w (25 °C) 18% w/w (50 °C)[4]
Уусалт:	хлороформ, эфир, этанол, метанол
Ханасан уурын даралт	8573 h Pa
Хүчиллэг (pKa)	32.5 (−33 °C),[5] 10.5 (DMSO)
Суурьлаг (pKb)	4.75
Хугалах илтгэгч (nD)	1.3327
Зууралдлага	0.276 cP (−40 °C)
Бүтэц
Цэгийн бүлэг	C3v
Молекул бүтэц	Тригонал пирамид
Диполь момент	1.42 D
Термохими
Ердийн моляр энтроп (So298)	193 J·mol−1·K−1[6]
Үүсэлтийн ердийн энтальп (ΔfHo298)	−46 kJ·mol−1[6]
Аюултай нөхцөл
Бодисийн аюулгүй байдлын хүснэгт	ICSC 0414 (anhydrous)
Аюулын тэмдэг	[7]
АТ-фраз	H221, H280, H314, H331, H400[7]
Урьдчилан сэргийлэлт	P210, P261, P273, P280, P305+351+338, P310[7]
ЕХ ангилал	T C N
Р-фраз	R10, R23, R34, R50
АБ-фраз	(S1/2), S9, S16, S26, S36/37/39, S45, S61
NFPA 704	1 3 0
Дөл авалцах температур	шатдаг хий
Өөрөө шатах температур	651 °C (1,204 °F; 924 K)
Дэлбэрэх хязгаар	15–28%
Үхлийн тун эсвэл концентраци:
LD50 (Медиан тун)	0.015 mL/kg (хүн, амаар)
LC50 (Медиан концентраци)	40,300 ppm (харх, 10 min) 28595 ppm (харх, 20 min) 20300 ppm (харх, 40 min) 11590 ppm (харх, 1 hr) 7338 ppm (харх, 1 hr) 4837 ppm (хулгана, 1 hr) 9859 ppm (туулай, 1 hr) 9859 ppm (муур, 1 hr) 2000 ppm (харх, 4 hr) 4230 ppm (хулгана, 1 hr)[8]
LCLo (Хамгийн бага концентраци)	5000 ppm (сүүн тэжээлтэн, 5 min) 5000 ppm (хүн, 5 min)[8]
АНУ-ын зөвшөөрөгдсөн дээд хэмжээ (NIOSH):[9]
PEL (Зөвшөөрөгдөх)	50 ppm (25 ppm ACGIH- TLV; 35 ppm STEL)
REL (Зөвлөсөн)	TWA 25 ppm (18 mg/m3) ST 35 ppm (27 mg/m3)
IDLH (Аюултай хэмжээ	300 ppm
Хамааралтай нэгдлүүд
Катионууд	Phosphine Arsine Stibine
Хамааралтай: азотын гидрид	Гидразин Гидразиний хүчил
Бусад	Аммонийн гидроксид
Өөрөөр тодотгож заагаагүй бол бодисуудын хэвийн төлөв (25 °C [77 °F], 100 kPa) дахь үзүүлэлтүүд.
Y шалгах (what is: Y/N?)
Мэдээлэлийн хайрцагны эх сурвалж

Ердийн температурт аммиак нь тогтвортой, 1200°C-с дээш температурт задарч, устөрөгч ба азотыг үүсгэдэг. Катализаторын орчинд аммиакийн задрал 300°C-с эхэлдэг. Аммиак нь урвалын идэвхтэй, хүчилтэй урвалд орж давс, нүүрсхүчлийн давхар исэлтэй урвалд орж шүвтэр зэргийг үүсгэдэг бол цагаан алтан болон бусад зарим нэг катализаторын орчинд азотын ислийг үүсгэн исэлддэг.