အကြမ်းဖက်ဝါဒ
အကြမ်းဖက်ဝါဒ ဆိုသည်မှာ နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်များ အထမြောက်အောင်မြင်ရန် သာမန်ပြည်သူများအပေါ် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဥပဒေမဲ့ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ခြင်းကိုဆိုလိုသည်။[၁] ယင်းအား ငြိမ်းချမ်းရေးကာလအတွင်း အကြမ်းဖက်မှု သို့မဟုတ် လက်နက်ကိုင်မဟုတ်သူများအပေါ် စစ်ရေးပြုခြင်းများအပေါ် ရည်ညွန်းသည်။[၂] အကြမ်းဖက်သမားနှင့် အကြမ်းဖက်ဝါဒ ဆိုသောအသုံးအနှုန်းသည် ၁၈ ရာစုနှောင်းပိုင်း ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးတွင် စတင်သုံးစွဲခဲ့ပြီး[၃] ၁၉၇၀ ခုနှစ်များကာလ မြောက်အိုင်ယာလန် ပဋိပက္ခ၊ အစ္စရေး-ပလက်စတိုင်း ပဋိပက္ခတို့တွင် နိုင်ငံတကာ၏ အရေးစိုက်ခြင်းကို ခံရသည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁ တိုက်ခိုက်မှုအပြီး နယူးယောက်စီးတီး၊ ပင်နီဆလဗေးနီးယားပြည်နယ်တို့တွင် အသေခံတိုက်ခိုက်မှုများ တိုးပွားလာခဲ့သည်။
ဘုံသဘောတူညီမှုမရှိဘဲ အကြမ်းဖက်ဝါဒနှင့် သက်ဆိုင်သော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ပေါင်းများစွာ ရှိနေသည်။[၄][၅] အစိုးရများနှင့် နိုင်ငံမဲ့အဖွဲ့အစည်းများက အတိုက်အခံအဖွဲ့အစည်းတို့ကို နာမည်ပျက်စေရန် ယင်းအသုံးအနှုန်းကို သုံးစွဲလေ့ရှိကြသည်။ ကွဲပြားခြားနားသော နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများက သူတို့၏ရည်မှန်းချက်များ အောင်မြင်ရန်အလိုငှာ အကြမ်းဖက်ဝါဒကို အသုံးပြုသည်ဟု စွတ်စွဲခံရလေ့ရှိသည်။[၅][၆][၇][၈] ယင်းတို့တွင် လက်ယာစွန်းနှင့် လက်ဝဲစွန်း နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ အမျိုးသားရေးအဖွဲ့များ၊ ဘာသာရေးအဖွဲ့များ၊ တော်လှန်ရေးသမားများနှင့် အုပ်ချုပ်သူအစိုးရတို့ ပါဝင်သည်။[၉] နိုင်ငံအများအပြားတွင် အကြမ်းဖက်ဝါဒအား ရာဇဝတ်မှုအဖြစ် ကြေညာရန် တရားဥပဒေပြုကြသည်။[၁၀] အကြမ်းဖက်ဝါဒအား နိုင်ငံများကိုယ်တိုင် ကျူးလွန်သောအခါ ယင်းအား အကြမ်းဖက်ဟု မသုံးနှုန်းတော့ပဲ မီးခိုးရောင်ဧရိယာ ပြဿနာဟု ခေါ်ဆိုသည်။ အကြမ်းဖက်ဝါဒအား စစ်ရာဇဝတ်မှုဟု သတ်မှတ်သင့်သည်ဟု အများသဘောတူညီချက် မရှိပေ။[၁၀][၁၁] မေရီလန်း တက္ကသိုလ်မှ ပြုစုထားသော The Global Terrorism Database အရ ၂၀၀၀ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်ကြားတွင် နိုင်ငံအခြေပြုမဟုတ်သော အကြမ်းဖက်မှု ဖြစ်စဉ်ပေါင်း ၆၁၀၀၀ ရှိခဲ့ပြီး အနည်းဆုံး လူပေါင်း ၁၄၀၀၀၀ သေဆုံးခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။[၁၂]