Strontium

Adair Crawford is 1790 wies worrn, dat dat Mineral Strontianit (Strunz), wat na den schottischen Fundoort Strontian nöömt is, vun annere Mineralen verscheden is. In’t Johr 1798 hett Martin Heinrich Klaproth dat Element Strontium nawiest. Metallsch Strontium is toeerst 1808 dör Elektrolyys vun Sir Humphry Davy heerstellt worrn.

Stromtium is in de Natur verbreedt, tomeist as Sulfat (SrSO₄, Coelestin) oder as Carbonat (SrCO₃, Strunz). In’n Bargbo warrt vör allen dat Coelestin afboet, vun wegen dat de Vörkamen faken grötter sünd. An sik wär aver Strunz beter egent, vun wegen dat Strontium faken as Carbonat insett warrt. De wichtigsten Vörkamen lagert in England.

In de Natur gifft dat Strontium blots in Form vun Verbinnen, vun wegen dat dat Element so geern reageert. Dat reine Metall is weker as Calcium. Bi de Reakschoon mit Water entstaht Strontiumhydroxid un Waterstoff. Strontiumpulver tünnert an de Luft vun sülvst. Bi’t Verbrennen wiest dat Metall en karminrode lüchten Flamm.

Strontium warrt op vele Orden insett:

Dat Metall is Bestanddeel vun’n Lüchtstoff in Feernseh-Bildschirmen. As Strontiumdioxid warrt dat ok as Bestanddeel bi’t Herstellen vun Ferritmagneten bruukt. Wieter is de Verbinnen Strontiumtitanat en Ferroelektrikum mit en bannig hoge Dielektrizitätstall un Breektall. Se warrt dorüm in Keramikkondensaters in in optische Redschoppen insett.

Strontiumsolten warrt bi’t Füerwark verwennt, üm rode Klören dortostellen. In de Archäologie is de Strontiumisotopenanalyys an Tähn- un Knakenfunnen vun Bedüden bi’t Toorden vun Öörd un to’n Dorstellen vun Wannerbewegen. Un Strontiumaluminat (SrAl₂O₄) doteert mit t. B. Europium warrt mehr un mehr an Steed vun’t billigere, aver weniger starke Zinksulfid as phosphoreszeeren Nalüchtstoff t. B. in Klocken oder Nootutgangsschiller bruukt.

In de Aluminiumindustrie (Aluminiumprimär- un Sekundärhütten, as ok Getereen) warrt Strontium jüst so as Natrium as Middel, dat op de Föög inwirkt, bi Aluminium-Silizium-Legeeren mit 7-12 % Silizium insett. Sien „verddeln“Wirken hollt in geetfardige Smölten (Geet- un Warmhollavens) länger vör as de vun’t Natrium, vun wegen dat Strontium nich ganz so licht oxideert. Op dat Rebeet vun lanbgsom verklamen Smölten (Sandgaat) hett dat dat Natrium, dat Johrteihnten lang bruukt worrn is, al meist vullstännig verdrängt. Bi’t gaue Verklamen in metallsche Duerformen, sünners bi’n Druckgaat is de Anwennen vun Strontium nich in jeden Fall dwungen, as dat Utbilln vun de wünschte fiene, „vereddelte“ Föög al dör dat gaue Verklamen begünstigt warrt.^[1]

Ne’ere medizinische Ünnersöken hebbt nawiest, dat Strontiumranelat to’n Behanneln vun Osteoporoos döögt. Dat ne’e Heelmiddel minnert de Gefahr, sik wat to breken.

Vun Strontium gifft dat veer bestännige Isotopen, de in de Natur vörkamt: ⁸⁴Sr (0,56 %), ⁸⁶Sr (9,86 %), ⁸⁷Sr (7,0 %) un ⁸⁸Sr (82,58 %). Dat ⁸⁷Sr is en Verfallsprodukt vun’t ⁸⁷Rb, wat en Halfweertstiet vun 48,8 Millionen Johren hett· Dordör is dat mööglich, Över de Strontiumistopenproportschonen dat Öller vun eenige Stenen to bestimmen. Sünners Stenen, de veel Calcium bargt, sünd för disse Methood vun’t Öllersbestimmen sünners goot egent, as Strontium vun wegen sien glieken Atomradius un de Binnenstruktur in’t Kristallgidder an de Steed vun’n Calcium sitten kann.

Butendem sünd 16 Isotopen bekannt, de nich bestännig sünd. Dat bekannste, vun wegen langlevigste, dorvun is ⁹⁰Sr mit en Halfweertstiet vun 28,8 Johren. De annern Isotopen hebbt Halfweertstieten twüschen 0,45 µs (^86m1Sr) un ruchweg twee Maanden (⁸⁵Sr).

Dat bedüdenste unbestännige Isotop ⁹⁰Sr verfallt to ⁹⁰Y, wat mit en Halfweertstiet vun 64,10 Stünnen to dat bestännige ⁹⁰Zr verfallt. ⁹⁰Sr is een vun de langlevigeren Isotopen, de mit de meisten Energie dör Betastrahlen utsennt. Duller warrt de Strahlen dör dat ⁹⁰Y, dat ok en Betastrahler is un en veermol so hoge Strahlenenergie hett. Dorüm warrt dat t. B. in Radionuklidbatterien bruukt. ⁹⁰Sr warrt in Karnreakters tüügt as ok bi Explosionen vun Atombomben. Wenn dat freesett warrt, kann sik dat vun wegen sien gliek Verhollen to Calcium in de Knaken inlagern, woneem dat dör sien Betastrahlen Tumoren utlösen kann.

De Lief vun’n Minschen maakt kuum een Ünnerscheed twüschen Calcium un Strontium. Dorüm warrt Stromtium jüst so in de Knaken inlagert as Calcium. Dat natürlich vörkamen Strontium maakt keen Schaden, man dat radioaktive Isotop ⁹⁰Sr is vun wegen sien Anriekern in de Knaken in Verbinnen mit sien lange bioloogsche Halfweertstiet teemlcih gefährlich. Dordör künnt Krankheiten as Knakenkrebs utlöst warrn. ⁹⁰Sr is in de Biosphäär dör Atomwapenversöken un dör de Katastrooph vun Tschernobyl freeseet worrn un warrt dor ok noch för längere Tiet nawiesbor wesen vun wegen sien lange Halfweertstiet.

De Nawies vun Strontium löpt över Kaliumchromat in’t Alkalische. As Vörproov vun Strontium is de rode Flammenklöör mööglich. Ok wenn Swevelsüür togeven warrt, fallt dat swoor lösliche Strontiumsulfat ut. Dat Afscheden vun’t Strontium-Ion vun annere Eerdalkalimetallen as Calcium oder Barium, kann över den Ammoniumcarbonat-Scheedgang maakt warrn.

Rein Strontium gellt vun wegen sien hoge Reaktivität as füergefährlich.