Tchén

Li frumele si lome ene lexhe (eto, ene tchene). Les djonnes des tchinots u biesmint, des djonnes di tchén.

On tchén ki n' a pont d' mwaisse est lomé on "tchén d' corote".

Li tchén provént do leu, ki s' lome eto sincieuzmint Canis lupus.

Pout esse ricnoxhou pa ses passêyes, diferinnes des cenes d' on rnåd.

Li tchén sieve po wårder les måjhons, les biesses (tchén d' bierdjî, tchén d' vatche) u come kipagneye des djins.

I pout eto saetchî des atelêyes (tchén d' tcherete, tchén di sclide).

Dins sacwants payis come li Chine u Corêye nonnrece, on l' acleve po s' tchå.

C' est eto ene biesse di labo.

Loukîz a : «Djivêye des raeces di tchén»

• tchén d' vatches
  • bouvtî des Flandes
• tchéns d' bierdjî
  • tchén-bessi
  • tchén-leu
  • bierdjî almand
  • bierdjî bedje (inte di zels li Malinwès)
• tchén d' tchesse
  • brake
  • tchén d' terî
  • fok
• tchén d' wåde
  • bouldogue
• tchén di cpagneye
  • tchén-milou

Li lexhe va a tchén deus côps so l' an. Adon, gn a ene miete di sonk ki sûne di s' nateure. Ele dimeure e tcholeur ene cwinzinne di djoûs, mins gn a k' les dierins ût djoûs la k' elle acceptêye li måye. Ele dimeure prindåve tote cisse termene la. Dabôrd, ele pout esse plinne di deus u troes måyes diferins.

Ele va 62 djoûs.

Cwand ele fwait les djonnes, on dit k' ele tchintêye. Si elle a yeu ene peclêye di tchinots, on dit, dins l' lingaedje corant k' elle a racatchinté.

Les tchéns d' tcherete estént sovint må sognîs, po çou k' i travayént.

Les tchéns d' corote estént sovint kitchinés des efants. On lzî emantchive des tchesse-cawe. Udonbén, les neyî pol plaijhi.

Dins bråmint des payis, i dvèt esse apicîs des tchampetes et epweznés.

Alére:Li Houlot (Dieudonné Salme) pp. ....

Pådje a pårt po les maladeyes des tchéns

• må d' araedje
• maladeye di Carré
• tîfusse do tchén
• viers des boyeas
  • vier solitaire do kisse idatike
  • vier solitaire do tchén ås pouces
  • ronds viers do tchén
• forrimplixhaedje des glandes di l' anusse
• Siplawnaedje del hantche

Loukîz todi a : J.J. Gaziaux, Des gens et des bêtes, p. 263-267.

I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Tchén .