Pennsylvania
Pennsylvania er ein delstat nordaust i USA. Hovudstaden er Harrisburg og den største byen er Philadelphia. Delstaten grensar til New Jersey i aust, delstaten New York i nord, Ohio i vest og Delaware, Maryland og Vest-Virginia i sør.
| Pennsylvania | |||
| delstat | |||
 | |||
| |||
| Land |  USA | ||
|---|---|---|---|
| Del av | Mid-Atlantic, Northeastern United States, det kontinentale USA | ||
| Hovudstad | Harrisburg | ||
| Areal | 119 283 km² | ||
| - land | 116 075 km² | ||
| - vatn | 3 208 km² | ||
| Folketal | 12 805 537 (2017) | ||
| Folketettleik | 110 / km² | ||
| Guvernør | Tom Wolf (D) | ||
| Før innlemming | Provinsen Pennsylvania | ||
| Innlemma i USA | 12. desember 1787 | ||
| Statsnummer | 2. | ||
| Forkorting | PA | ||
 Pennsylvania 41°00′N 77°30′W / 41°N 77.5°W | |||
 | |||
| Wikimedia Commons: Pennsylvania | |||
| Nettstad: pa.gov | |||
Historie
Dagens Pennsylvania var opphavleg folkesett av lenapefolk, susquehannock, irokesarar, eriez, shawnee og andre urfolk.[1] Begge breiddene av Delaware-elva blei gjort krav på som koloniland både av nederlandarar og englskmenn.[2][3][4] Også Sverige gjorde krav på delar av området som Nya Sverige.[5][6] I 1664 skjenkte kong Karl II av England store område til James, hertugen av York (seinare Jakob II).[7] I løpet av året tok britane kontroll over Nye Nederland, sjølv om dei nederlandske innbyggjarane fortsette å ha stor innverknad på området.[8][9]
28. februar 1681 gav Karl II eit charter på landet til kvekaren William Penn for å betals tilbake eit lån til far hans, admiral William Penn.[10][11] Penn kjøpte også landområdet vest for Delaware-elva av hertugen av York. Kongen kalla området «Pennsylvania» ('Penn-skoglandet') til ære for Penn. William Penn, som først hadde kalla området New Wales og deretter Sylvania, ønskte ikkje oppkallinga, men kongen insisterte.[12] Penn skipa eit styre med to nyskapingar som blei viktige for den nye verda: Lokalstyre (county commission) og religiøs fridom.[13]
Frå 1754 til 1763 blei området råka av Den franske og indianske krigen og det påfølgjande Pontiacopprøret (Pontiac's War).[14] 12. desember 1787 blei Pennsylvania den andre delstaten til å ratifisera den amerikanske grunnloven, fem dagar etter den første delstaten, Delaware.[15]
Kjende personar frå Pennsylvania
- John Barrymore, skodespelar
- Joe Biden, visepresident frå 2009
- James Buchanan, president av USA
- Rachel Carson, biolog
- Bill Cosby, skodespelar
- Charlie Crist, guvernør i Florida
- Jimmy Dorsey, orkesterleiar
- Tommy Dorsey, orkesterleiar
- Stephen Foster, komponist
- Robert Fulton, oppfinnar
- Alexander Haig, general og politikar
- Michael Keaton, skodespelar
- Gene Kelly, dansar og skodespelar
- Grace Kelly, skodespelar og fyrstinne av Monaco
- Mario Lanza, songar og skodespelar
- George C. Marshall, general, politikar og nobelprisvinnar
- P!nk, songar og låtskrivar
- Robert Peary, polarforskar
- Trent Reznor, musikar
- Wallis Simpson, hertuginne av Windsor
- Will Smith, skodespelar
- Sharon Stone, skodespelar
- Taylor Swift, songar
- John Updike, forfattar
- Andy Warhol, kunstnar
