ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ

ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ / ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ବା  ସ୍ୱିସ୍ ସଂଘରାଜ୍ୟ ଇଉରୋପର ଏକ ସଂଘୀୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଦେଶ । ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଦେଶ ୨୬ଟି ସଂଘରାଜ୍ୟ ବା କ୍ୟାଣ୍ଟନରେ ବିଭକ୍ତ ଓ ବର୍ନ୍ (ଈଂରାଜୀରେ Bern) ଏହି ଦେଶର ରାଜଧାନୀ । ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପର କେନ୍ଦ୍ରରେ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଅବସ୍ଥିତ । ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡକୁ ଦକ୍ଷିଣ ପଟେ ଇଟାଲି, ପଶ୍ଚିମ ପଟେ ଫ୍ରାଂସ୍, ଉତ୍ତର ପଟେ ଜର୍ମାନୀ ଓ ପୂର୍ବପଟେ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ଏବଂ ଲିଖଟେନଷ୍ଟାଇନ୍ ଘେରି ରହିଛନ୍ତି । ଚାରିପଟୁ ସ୍ଥଳଭାଗଦ୍ୱାରା ପରିବେଷ୍ଟ ଏହି ଦେଶର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ପ୍ରାୟ ୪୧୨୮୫ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର୍ (୧୫୯୪୦ ବର୍ଗ ମାଇଲ୍) ।  ଭୌଗୋଳିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଏହାର ଭୂଭାଗ ଆଲ୍‌ପସ୍ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ, ସ୍ୱିସ୍ ଉଚ୍ଚ-ସମଭୂମି ଓ ଜୁରା ପର୍ବତାଞ୍ଚଳଦ୍ୱାରା ଶୋଭିତ । ଆଲ୍‌ପସ୍ ପର୍ବତଶ୍ରେଣୀ ଏହି ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ଅଧିକାର କରିଥିବା ବେଳେ ଏହାର ଉଚ୍ଚ ସମତଳ ଭୂମିରେ ପ୍ରାୟ ୮୦ ଲକ୍ଷ ସ୍ୱିସ୍ (ଈଂରାଜୀରେ Swiss) ନାଗରିକ ବସବାସ କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଉଚ୍ଚ ସମତଳ ଭୂମିରେ ଅନେକ ପ୍ରମୁଖ ନଗର ଗଢ଼ି ଉଠିଛି । ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତିର ପ୍ରମୁଖ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବେ ପରିଗଣିତ ଜୁରିକ୍ ଓ ଜେନିଭା ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ।  

ସ୍ୱିସ୍ ସଂଘରାଜ୍ୟ / ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ / ସୁଇଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ
Flag Coat of arms
ରାଷ୍ଟ୍ରାଦର୍ଶ: Unus pro omnibus, omnes pro uno ସଭିଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ (ରାଷ୍ଟ୍ର), ସଭିଏଁ ଏକ (ରାଷ୍ଟ୍ର) ପାଇଁ
ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ: "ସ୍ୱିସ୍ ସାଲ୍ମ୍ (Swiss Psalm)"
ଇଉରୋପ ମାନଚିତ୍ରରେ ସବୁଜ ରଂଗରେ ଚିହ୍ନିତ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ
ରାଜଧାନୀ	ବର୍ନ୍ [୧] Coordinates: Unable to parse latitude as a number:୪୬ {{#coordinates:}}: invalid latitude
ବୃହତ୍ତମ ସହର	ଜୁରିକ୍
ସରକାରୀ ଭାଷା	ଜର୍ମାନ୍ ଫରାସୀ ଇଟାଲୀୟ ରୋମାଂଶ
ଜାତୀୟତା	English: ସ୍ୱିସ୍, German: ଶ୍ୱାଇଜର୍, French: ସ୍ୱିସ୍ ବା ସ୍ୱିସ୍ସେ,
Government	ସଂଘୀୟ ଆଂଶିକ-ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲୋକତନ୍ତ୍ର, ଏକାଧିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳବିଶିଷ୍ଟ ସଂସଦଦ୍ୱାରା ସଞ୍ଚାଳିତ ଲୋକତନ୍ତ୍ର
ବିଧାନ ମଣ୍ଡଳ	ସଂଘୀୟ ବିଧାନ ସଭା
• ଉଚ୍ଚ ସଦନ	ରାଜ୍ୟ ପରିଷଦ
• ନିମ୍ନ ସଦନ	ଜାତୀୟ ପରିଷଦ
ଇତିହାସ
• ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ	ଆନୁମାନିକ ୧୩୦୦ (ପାରମ୍ପରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ୧ ଅଗଷ୍ଟ ୧୨୯୧)
• ୱେଷ୍ଟଫାଲିଆ ଶାନ୍ତିଚୁକ୍ତି	୨୪ ଅକ୍ଟୋବର ୧୬୪୮
• ପୁନରୁଦ୍ଧାର	୭ ଅଗଷ୍ଟ ୧୮୧୫
• ସଂଘରାଜ୍ୟ ଗଠନ	୧୨ ସେପଟେମ୍ବର୍ ୧୮୪୮
କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
• ମୋଟ	[convert: invalid number] (୧୩୨ତମ)
• ଜଳଭାଗ (%)	୪.୨
ଲୋକସଂଖ୍ୟା
• ୨୦୧୫ census	୮୩୨୭୧୨୬ [୨]
• ଘନତା	[convert: invalid number] (୬୩ତମ)
ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦ  (ସମତୁଲ୍ୟ କ୍ରୟଶକ୍ତି)	୨୦୧୬ estimate
• ମୋଟ	$ ୫୧୪ ନିୟୁତ [୩] (୩୯ତମ)
• ମୁଣ୍ଡପିଛା	$୬୧୦୧୪ (ନବମ)
ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦ (ସାଙ୍କେତିକ)	୨୦୧୬ estimate
• ମୋଟ	$ ୬୫୯ ନିୟୁତ (୧୯ତମ)
• ମୁଣ୍ଡପିଛା	$ ୭୮୨୪୫ (ଦ୍ୱିତୀୟ)
ଜିନି ଗୁଣାଙ୍କ  (୨୦୧୫)	୨୯.୫[୪] Error: Invalid Gini value · ୧୯ତମ
ମାନବ ବିକାଶ ସୂଚନାଙ୍କ (୨୦୧୫)	୦.୯୩୯[୫] Error: Invalid HDI value · ଦ୍ୱିତୀୟ
ମୁଦ୍ରା	ସ୍ୱିସ୍ ଫ୍ରାଂକ୍ (CHF)
ସମୟ ମଣ୍ଡଳ	UTC+୧ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଇଉରୋପୀୟ ସମୟ (CET))
• Summer (DST)	UTC+୨ (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଇଉରୋପୀୟ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ସମୟ (CEST))
ତାରିଖ ସଜାଣି	ଦିଦି.ମାମା.ବବବବ
ରାସ୍ତା ଚାଲିବା ପାଖ	ଡାହାଣ ପଟେ
ଟେଲିଫୋନ କୋଡ଼	+୪୧
ISO 3166 code	CH
Internet TLD	.ch
Website www.admin.ch

ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ବୁର୍ଗୁଣ୍ଡି ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହୋଇଥିବା ଅନେକ ସଫଳ ସାମରିକ ଅଭିଯାନ ପରେ ପ୍ରାଚୀନ ସ୍ୱିସ୍ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମୁଣ୍ଡ ଟେକି ଉଠିଥିଲା । ୧୬୪୮ ମସିହାର “ୱେଷ୍ଟଫାଲିଆ ଶାନ୍ତିଚୁକ୍ତି” ପରେ ରୋମାନ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ କବଳରୁ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲା । ନିଜର ସାମରିକ ନିରପେକ୍ଷତା ପାଇଁ ଏହି ଦେଶ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଓ ୧୮୧୫ ମସିହା ପରଠାରୁ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ କୌଣସି ଯୁଦ୍ଧରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିନାହିଁ ବା କାହାରି ପକ୍ଷରେ ଠିଆ ହୋଇନାହିଁ । ୨୦୦୨ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ସଦସ୍ୟତା ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲା । କିନ୍ତୁ ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଓ ସମ୍ପର୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରେ ଓ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ବିଶ୍ୱରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ସହାୟତା କରିଥାଏ ।  ରେଡକ୍ରସ ସଂସ୍ଥାର ଜନ୍ମସ୍ଥଳୀ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ବିଶ୍ୱର ଅନେକ ପ୍ରମୁଖ ଅନ୍ତର୍ଯାତିକ ସଂସ୍ଥାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ରହିଛି । ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ରହିଛି । ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘର (ଈଂରାଜୀରେ European Union) ସଦସ୍ୟ ନ ହୋଇଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ଇଉରୋପୀୟ ମୁକ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟ ସଂସ୍ଥାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଓ ବିକାଶରେ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଅନେକ ଦେଶଙ୍କ ସହିତ ରହିଥିବା ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ଚୁକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଶେଙ୍ଗେନ୍ କ୍ଷେତ୍ର (ଶେଙ୍ଗେନ୍ କ୍ଷେତ୍ରର ସବୁ ଦେଶଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରବେଶ ଅନୁମତି ପତ୍ର ଏବଂ ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅବାଧ ଗନନାଗମନ) ଓ ଇଉରୋପୀୟ ଏକାଂଗ ବଜାର ପରି ସର୍ବ ଇଉରୋପୀୟ ନୀତିଗତ ଯୋଜନାରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଛି । 

ଇଉରୋପରେ ଜର୍ମାନିକ୍ ଓ ରୋମାଂଶ ସମୟର ଛାପ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ବୋଲାଯାଉଥିବା ଚାରୋଟି ଭାଷା ଯୋଗୁଁ ଏହାକୁ ଚାରୋଟି ସାଂସ୍କୃତିକ ଭାଗରେ (ଜର୍ମାନ୍, ଫରାସୀ, ଇଟାଲୀୟ ଓ ରୋମାଂଶ) ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସ୍ୱିସ୍ ଜନସଂଖ୍ୟାର ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରତିଶତ ଜର୍ମାନ୍ ଭାଷାଭାଷୀ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଐତିହାସିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି, ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସହଯୋଗ, ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲୋକତନ୍ତ୍ର ଓ ଆଲ୍ପୀୟ ସଙ୍କେତର ବ୍ୟବହାର ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ସ୍ୱିସ୍ ଜାତୀୟତା ଭାବରେ ବାନ୍ଧି ରଖିଛି । ଭାଷାଗତ ବିଭିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଅନେକ ନାମ ରହିଛି – ଯଥା : ଜର୍ମାନରେ ଶ୍ୱାଇଜ୍ (Schweiz), ଫରାସୀରେ ସ୍ୱିସ୍ (Suisse), ଇଟାଲୀୟରେ ସ୍ୱିଜ୍ଜେରା (Svizzera) ଓ ରୋମାଂଶରେ ସ୍ୱିଜ୍ରା (Svizra) । ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ପ୍ରଚଳିତ ମୁଦ୍ରା ଓ ଡାକ ମୋହରରେ କିନ୍ତୁ ଏହି ଚାରି ଭାଷା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଲାଟିନ୍ (ହେଲଭେଟିଆ) ଭାଷା ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । 

ବିଶ୍ୱର ସର୍ବାଧିକ ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଅନ୍ୟତମ । ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମୁଦ୍ରା କୋଷ (IMF) ଅନୁସାରେ ପ୍ରତି ପ୍ରାପ୍ତ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ପିଛା ଆର୍ଥିକ ସମ୍ପଦ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରଥମ ଓ ମୁଣ୍ଡପିଛା ସକଳ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନରେ ବିଶ୍ୱରେ ଅଷ୍ଟମ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଅନେକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ପ୍ରଦର୍ଶନର ମାନକ ଯଥା – ସରକାରୀ ପାରଦର୍ଶିତା, ନାଗରିକ ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ, ଜୀବନର ଗୁଣବତ୍ତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମନୋଭାବ ଓ ମାନବ ସମ୍ବଳର ବିକାଶରେ ସ୍ୱିଜରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ସର୍ବୋତ୍ତମ ବା ତାହା ପାଖାପାଖି ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ଜୀବନର ଗୁଣବତ୍ତା ମାପରେ ଜୁରିକ୍ ଓ ଜେନିଭା ବିଶ୍ୱର ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ ନଗର ଭାବେ ଗଣା । ମର୍ସର୍ ଅନୁସାରେ ଜୁରିକ୍ ଜୀବନର ଗୁଣବତ୍ତା ମାପରେ ବିଶ୍ୱରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ।