ਨੌਮ ਚੌਮਸਕੀ

ਅਵਰਾਮ ਨੌਮ ਚੌਮਸਕੀ (ਅੰਗਰੇਜੀ: Avram Noam Chomsky; ਜਨਮ 7 ਦਸੰਬਰ 1928) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਬੋਧ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ,^[4][5] ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਆਲੋਚਕ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪਿਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਕੱਲ ਉਹ ਮੈਸਾਚੂਸਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਅਵਕਾਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ।

ਨੌਮ ਚੌਮਸਕੀ
ਵੈਨਕੂਵਰ ਦੇ ਦੌਰੇ ਸਮੇਂ, ਮਾਰਚ 2004
ਜਨਮ	7 ਦਸੰਬਰ 1928 ਫਿਲਾਡੈਲਫ਼ੀਆ, ਪੈੱਨਸਿਲਵਾਨੀਆ
ਹੋਰ ਨਾਮ	ਅਵਰਾਮ ਨੌਮ ਚੌਮਸਕੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਪੈੱਨਸਿਲਵਾਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਬੀ ਏ 1949, ਐਮ ਏ 1951, ਪੀ ਐਚ ਡੀ 1955)
ਕਾਲ	20ਵੀਂ / 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ
ਖੇਤਰ	ਪੱਛਮੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ
ਸਕੂਲ	ਜੈਨਰੇਟਿਵ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ
ਮੁੱਖ ਰੁਚੀਆਂ	ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ · ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਮਨ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਰਾਜਨੀਤੀ · ਨੀਤੀ
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡਵਾਈਟ ਮੈਕਡਾਨਲਡ, ਬਰਟਰਾਂਡ ਰਸਲ,[1] Alex Carey,[2] ਲੁਡਵਿਗ ਵਿਗਨਸਟੇਨ, ਜਾਨ ਡੇਵੀ, ਮਿਖਾਇਲ ਬਾਕੂਨਿਨ, ਪੀਟਰ ਕਰੋਪੋਤਕਿਨ, ਵਿਲਹੈਮ ਵੋਨ ਹਮਬੋਲਡਤ, ਐਡਮ ਸਮਿਥ, ਜ਼ਿਆਲਿਗ ਹੈਰਿਸ, ਰੁਡੋਲਫ ਰੌਕਰ, ਕਾਂਟ, ਦੇਕਾਰਤ, ਜਾਰਜ ਆਰਵੈੱਲ, ਸੀ ਵੈਸਟ ਚਰਚਮੈਨ, ਐਲਨ ਟਿਉਰਿੰਗ, ਡਬਲਿਊ ਵੀ ਓ ਕੁਇੰਨ, ਰੂਸੀ ਸਾਹਿਤ, ਹਿਬਰਿਊ ਸਾਹਿਤ[3]
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੋਲਿਨ ਮੈਕਜਿਨ, ਐਡਵਰਡ ਸਯਦ, Christopher Hitchens, Steven Pinker, Peter Ludlow, Tanya Reinhart, Morris Halle, Gilbert Harman, Jerry Fodor, Howard Lasnik, Robert Fisk, Neil Smith, Ray Jackendoff, Norbert Hornstein, Jean Bricmont, Marc Hauser, Norman Finkelstein, Robert Lees, Hugo Chávez, Mark Baker, Julian Boyd, Ray C. Dougherty, Derek Bickerton, Amy Goodman, Michael Albert, Donald Knuth

ਚੌਮਸਕੀ ਨੂੰ ਜੇਨੇਰੇਟਿਵ ਗਰਾਮਰ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਪਾਦਕ ਅਤੇ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਜਦੋਂ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖਿਆਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬੀ ਐਫ ਸਕਿਨਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਰਬਲ ਬਿਹੇਵੀਅਰ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਲਿਖੀ, ਜਿਸ ਨੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਵਹਾਰਵਾਦ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਚੁਨੌਤੀ ਦਿੱਤੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕਾਗਨੀਟਿਵ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਸੂਤਰਪਾਤ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਸਗੋਂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ, ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਮਾਨਵਸ਼ਾਸਤਰ ਵਰਗੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਆਈਆਂ।

ਆਰਟਸ ਐਂਡ ਹਿਊਮੈਨਿਟੀਜ ਸਾਈਟੇਸ਼ਨ ਇੰਡੈਕਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 1980-92 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜਿੰਨੇ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਚੌਮਸਕੀ ਨੂੰ ਸਾਈਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਓਨਾ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਜਿੰਦਾ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਅਤੇ ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਰਸੇ ਵਿੱਚ ਅੱਠਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਈਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਲੇਖਕ ਹੈ।^[6][7][8]

1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਵਿਅਤਨਾਮ ਜੰਗ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ਦ ਰਿਸਪਾਂਸਿਬਿਲਿਟੀ ਆਫ ਇੰਟੇਲੈਕਚੂਅਲਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਚੌਮਸਕੀ ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਖੱਬੇ ਪੱਖ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਉਹ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰ ਚਿੰਤਕ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿਧ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਐਕਟਿਵਿਜਮ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਆਲੋਚਨਾ ਲਈ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।