Aldehyd mrówkowy
Aldehyd mrówkowy, formaldehyd, E240[13] (nazwa systematyczna: metanal), HCHO – organiczny związek chemiczny, pierwszy w szeregu homologicznym aldehydów. Został odkryty przez rosyjskiego chemika Aleksandra Butlerowa w 1859 roku[14]. W handlu najczęściej spotyka się jego 35–40% roztwór w wodzie, zwany formaliną. Produktem kondensacji formaldehydu jest polioksymetylen (zwany także paraformaldehydem)[2][3].
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny | CH2O | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Inne wzory | HCHO, H2CO | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa molowa | 30,03 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | bezbarwny gaz[1] o charakterystycznym[2], nieprzyjemnym zapachu[3] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pochodne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Formaldehyd powstaje podczas niepełnego spalania substancji zawierających węgiel[15] (na przykład podczas wędzenia pokarmów bogatych w białka[13]). Przemysłowo otrzymuje się go przez utlenianie i odwodornianie, na katalizatorze tlenkowym (molibdeniany żelaza lub bizmutu) albo srebrowym, metanolu[16][15].
Dobrze rozpuszcza się w wodzie, do stężenia około 40% (wagowo)[15]. Działa silnie bakteriobójczo oraz denaturująco na białka[2][3].
Zastosowanie
Aldehyd mrówkowy jest konserwantem[13][16][15] oraz środkiem odkażającym[2][3][13][15] stosowanym przy produkcji tuszów do rzęs, utwardzaczy i lakierów do paznokci, mydeł, odżywek do włosów i szamponów, kremów przeciw starzeniu się skóry, płynów do kąpieli, dezodorantów, fornirów, lakierów przemysłowych, wosków samochodowych, wypełniaczy szczepionek, środków zapobiegających pienieniu oraz karmy dla zwierząt[16]. Ponadto używa się go do wyrobu żywic syntetycznych, włókien chemicznych, barwników[3][15], a także do utrwalania preparatów anatomicznych[3].
Formaldehyd znajduje się na kanadyjskiej liście niezalecanych składników kosmetyków. W niektórych krajach jego stosowanie jest całkowicie zakazane, jest bowiem toksyczny dla wątroby, skóry oraz układów oddechowego, odpornościowego, rozrodczego i nerwowego. Wywołuje również podrażnienia oczu, nosa i gardła, krwawienie z nosa, kaszel, wysypkę oraz astmę. Podejrzewa się go także o teratogenność i kancerogenność[16]. Jego dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0,15 mg/kg masy ciała[13].
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Formaldehyd, międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowa Organizacja Pracy (pol. • ang.).