Alina Janowska

Pochodziła z rodziny ziemiańskiej, była córką Stanisława i Marceliny Janowskich^[3]. Ojciec, z wykształcenia inżynier rolnik, był adiutantem generała Józefa Dowbor-Muśnickiego. Matka, Marcelina Rymkiewiczówna, z wykształcenia śpiewaczka operetkowa, porzuciła obiecującą karierę dla męża i rodziny^[4] . Jej stryj, Bohdan Janowski, oficer i dziedzic majątku Janowskich Polany II^[5] koło Wiszniewa, zginął w Katyniu. Dzieciństwo spędziła m.in. w Berdówce, Brodach pod Kalwarią Zebrzydowską, Miętnem koło Garwolina i Żyrowicach^[6]. Na przełomie 1939 i 1940 została osadzona wraz z matką i bratem w obozie jenieckim Stalag I B Hohenstein pod Olsztynkiem^[7]. Została uratowana przed wywozem na roboty do Niemiec i przydzielona do prac w ogrodach pałacu w Wilanowie^[8].

Aresztowana w nocy z 23 na 24 kwietnia 1942, została oskarżona o współpracę z podziemiem i pomoc rodzinie żydowskiej. Przez 7 miesięcy więziona na Pawiaku w Warszawie. Wielokrotnie przesłuchiwana w siedzibie Gestapo przy al. Jana Chrystiana Szucha 25. 6 listopada została zwolniona i jednocześnie uratowana przed wywozem do Oświęcimia^[9]. Wzięła udział w powstaniu warszawskim, przyłączając się do niego pierwszego dnia powstania, 1 sierpnia. Była łączniczką dowództwa batalionu „Kiliński”, pod pseudonimem „Alina” (nieformalnie „Setka” – z uwagi na to, że można było na nią liczyć w 100%)^[10], na służbie pozostawała aż do 4 października 1944. Po upadku powstania i wyjściu z Warszawy przedostała się do rodziców w Tworkach.

Jej pierwszy występ w 1943 zapowiadał Jerzy Waldorff, akompaniowali Witold Lutosławski i Andrzej Panufnik^[11]. Po wojnie trafiła do łódzkiego Teatru Syrena, grała w kabarecie Gong. Wypatrzona w Syrenie przez asystenta Leonarda Buczkowskiego znalazła się na planie Zakazanych piosenek (1946). W 1946 ukończyła Szkołę Tańca Artystycznego Janiny Mieczyńskiej w Łodzi. W 1948 zdała aktorski egzamin eksternistyczny.

Po powrocie do Warszawy w 1947 występowała w Teatrze Nowym (1947–1949), Teatrze Wojska Polskiego (późniejszy Dramatyczny; 1949–1952). W latach 1952–1955 oraz 1960–1965 grała w Teatrze Syrena. W międzyczasie (1956–1960) aktorka teatru Buffo. W latach 1962–1964 wykładała interpretację piosenki w Szkole Muzycznej im. Chopina w Warszawie^[12]. Od 1966 do 1980 była związana z Teatrem Komedia w Warszawie^[13].

W 1990 została wybrana radną dzielnicy Żoliborz z listy ŻKO „Solidarność”. Następnie objęła funkcję przewodniczącej Rady Gminy Warszawa-Żoliborz^[13].

Była prezesem Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom „Gniazdo”^[14], od 2007 była członkinią honorową i Prezesem Honorowym Stowarzyszenia^[15]. Wieloletnia przewodnicząca Sekcji Estrady Związku Artystów Scen Polskich^[12].

Po raz ostatni wystąpiła przed publicznością 17 marca 2013 na 34. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu w koncercie „Urodziny Aliny. Benefis Aliny Janowskiej”, kiedy świętowała jubileusz pracy artystycznej^[16].

Cierpiała na chorobę Alzheimera^[17]. Po mszy świętej pogrzebowej w kościele św. Stanisława Kostki została pochowana w Alei Zasłużonych cmentarza Wojskowego na Powązkach (kwatera G-tuje-37)^[18][19].

Była zaręczona z Tadeuszem Plucińskim. Od 1954 do 1963 jej mężem był Andrzej Borecki^[20], z którym miała córkę Agatę (ur. 1957). Od 1963 była żoną architekta Wojciecha Zabłockiego. Mieli dwoje dzieci: Michała (ur. 1964) i Katarzynę (ur. 1969)^[16]. Od 1975 mieszkali w zaprojektowanej przez Wojciecha Zabłockiego willi przy ul. Kaniowskiej na Żoliborzu^[13].

Filmy fabularne (kinowe i telewizyjne)

Seriale telewizyjne

• 1979: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[21]
• 1979: Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”
• 1995: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[22]
• 2001: Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[23]
• 2001: odcisk dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach
• 2003: Kawaler Orderu Uśmiechu
• 2005: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
• 2017: Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (pośmiertnie)^[24]
• Krzyż Partyzancki
• Krzyż Armii Krajowej
• Warszawski Krzyż Powstańczy

• Dariusz Michalski: Jam jest Alina, czyli Janowska Story. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007. ISBN 978-83-7469-597-8. OCLC 189464738.
• Biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego
• Alina Janowska w bazie IMDb (ang.)
• Alina Janowska w bazie Filmweb
• Alina Janowska w bazie filmpolski.pl
• Alina Janowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .

• Alina Janowska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Alina Janowska na zdjęciach w bibliotece Polona