Aston Villa F.C.

Aston Villa Football Club został założony w marcu 1874 przez członków Wesleyowskiej kaplicy o nazwie Villa Cross w Aston, obecnie części miasta Birmingham. Założycielami byli Jack Hughes, Frederick Matthews, Walter Price oraz William Scattergood^[2]. Aston Villa pierwszy mecz rozegrała z lokalną drużyną rugby o nazwie Aston Brook St Mary's. Pierwsza połowa meczu była grana w rugby, zaś druga w piłkę nożną^[3]. Villa szybko stała się jedną z najlepszych ekip w Midlands, pierwszy sukces odniosła w roku 1880, wygrywając Puchar Birmingham^[4]. Kapitanem drużyny był wówczas George Ramsay^[4].

Klub pierwszy raz zdobył Puchar Anglii w roku 1887, gdy kapitanem zespołu był Archie Hunter. Aston Villa była jednym z 12 zespołów, które założyły Football League w roku 1888, a sam dyrektor drużyny, William McGregor był założycielem ligi. Aston Villa w Epoce wiktoriańskiej była jednym z najbardziej utytułowanych klubów, zdobywając liczne mistrzostwa Anglii oraz Puchary kraju^[5]. W roku 1897 Villa zdobyła dublet oraz przeniosła się na nowy stadion – Aston Lower Grounds^[6]. Obiekt nie posiadał oficjalnej nazwy, ale kibicie wkrótce zaczęli nazywać go „Villa Park”^[7].

Aston Villa zdobyła w roku 1920 po raz szósty Puchar Anglii; wkrótce po tym klub stracił miejsce w czołówce i w roku 1936 spadł do drugiej ligi. Villa pobiła przy tym ponury rekord: straciła 110 goli, w tym siedem na rzecz gracza Arsenalu, Teda Drake’a w porażce 1:7 na Villa Park^[8]. Podobnie jak wszystkie angielskie drużyny, klub stracił siedem sezonów z powodu II wojny światowej, w efekcie czego wielu piłkarzy było zmuszonych przedwcześnie zakończyć kariery^[9]. Aston Villa została przebudowana pod wodzą jej byłego piłkarza, Alexa Massiego i w roku 1957 drużyna zdobyła swoje pierwsze trofeum od 37 lat. Klub zdobył wówczas Puchar Anglii, po pokonaniu w finale Manchesteru United prowadzonego przez Matta Busby'ego^[10]. Dwa lata później Aston Villa spadła do Second Division. W roku 1960 powrócił do pierwszej ligi, zaś w następnym sezonie zdobył Puchar Ligi Angielskiej^[11].

Późne lata 60. były okresem zamieszania wewnątrz klubu. Pod presją kibiców zmieniono właściciela klubu, odeszło również kilku członków sztabu szkoleniowego. Chaos ten został zapoczątkowany poprzez degradację w roku 1967. Rok później fani wezwali zarząd drużyny do dymisji, ponieważ klub zajął 16. miejsce w tabeli Second Division. Początkowo zwolniono trenera Tomy'ego Cummingsa, następnie rezygnację ogłosił cały zarząd^[12]. Po tym zamieszaniu kontrolę nad klubem przejął Pat Matthews, który na stanowisko prezesa powołał Douga Ellisa^[12]. Mimo to drużyna w sezonie 1969/70 spadła do Third Division. Dwa lata później awansowała jednak do drugiej ligi, kończąc rozgrywki na pierwszej pozycji z 70 punktami na koncie, co było wówczas rekordem^[13]. W roku 1973 szkoleniowcem zespołu został Ron Saunders i w ciągu czterech lat doprowadził Aston Villę do pierwszej ligi i do europejskich pucharów^[14].

Villa powróciła do elity i pod wodzą Saundersa świętowała kolejne sukcesy, w tym mistrzostwo kraju w sezonie 1980/81. Saunders w połowie tego sezonu zrezygnował jednak ze swej funkcji, po kłótni z prezesem. Klub dotarł w tym czasie do ćwierćfinału Pucharu Europy. Następcą Saundersa został Tony Barton, który doprowadził drużynę do finału tych rozgrywek, w którym The Villans zagrali z Bayernem Monachium. Podopieczni Bartona wygrali to spotkanie 1:0 i sięgnęli po raz pierwszy po europejskie trofeum. Do dziś Villa jest jednym z pięciu angielskich klubów, które zdobyły Puchar Europy. W następnych latach Villa grała jednak słabiej. W roku 1987 spadła do drugiej ligi^[15], szybko jednak awansowała z powrotem do najwyższej klasy rozgrywkowej^[16].

W roku 1992 klub był jednym z założycieli Premier League i w inauguracyjnym sezonie zajął drugą lokatę w tabeli. Późne lata 90. były okresem nierównej gry drużyny, w tym czasie grali pod kierunkiem trzech różnych szkoleniowców, przez co mieli znaczne wahania formy oraz pozycji w tabeli. Mimo to, Aston Villa świętowała dwa razy zdobycie Pucharu Ligi. W roku 2000 po raz pierwszy od 43 lat dotarli do finału Pucharu Anglii, w którym przegrali 0:1 z Chelsea. Na początku XXI wieku pozycja ligowa drużyny również bardzo się wahała. Kolejni trenerzy nie mogli ustabilizować formy zespołu. W roku 2006 szkoleniowcem zespołu przestał być David O’Leary^[17], zaś jego miejsce zajął Martin O’Neill. Zmieniono również współwłaściciela. Po 23 latach Doug Elis sprzedał swoje 38% udziałów w klubie Randy'emu Lernerowi^[18]. Klubowy herb również uległ zmianie. Latem 2007 roku do klubu wszedł nowy sponsor^[19]. W sezonie 2007/08 Aston Villa zajęła 6. miejsce w lidze oraz wygrała Puchar Intertoto i awansowała do Pucharu UEFA. W lutym 2010 roku klub wystąpił w finale Pucharu Ligi, w którym przegrał z Manchesterem United^[20].

2 czerwca 2012 roku klub ogłosił, że nowym szkoleniowcem zostanie Paul Lambert^[21]. Pod jego wodzą do klubu dołączyli tacy piłkarze jak: Ron Vlaar, Brett Holman, Ashley Westwood, Christian Benteke i Karim El Ahmadi. W debiucie jego drużyna przegrała 1:0 z West Ham United. 11 grudnia 2012 Lambert poprowadził The Villians, przeciwko swojemu byłemu klubowi, Norwich City. W półfinale Carling Cup, klub przegrał dwumecz z czwartoligowym Bradford City 4:3. Ostatecznie rozgrywki zakończył na 15. miejscu. Najlepszym strzelcem zespołu został Christian Benteke. W sezonie 2013/14 do klubu dołączyli: Aleksandyr Tonew^[22], Jores Okore, Jed Steer, Antonio Luna Rodríguez^[23], Leandro Bacuna^[24], Libor Kozák i Nicklas Helenius^[25], odeszli zaś: Richard Dunne, Andy Marshall, Eric Lichaj^[26], Brett Holman i Derrick Williams.

Podobnie jak w poprzednich rozgrywkach Aston Villa zajęła 15. miejsce z dorobkiem 38 punktów. Po jego zakończeniu klub na sprzedaż wystawił właściciel Randy Lerner^[27]. 14 czerwca 2016 ogłoszono, że klub został częścią Recon Group, której właścicielem jest chiński biznesmen Xia Jiantong (Tony Xia) za sumę 76 mln funtów^[1].

13 września 2014 po zwycięstwie nad Liverpoolem na Anfield, The Villans po raz po raz pierwszy od 1998 roku, zdobyli 10 punktów po 4 kolejkach^[28].11 lutego 2015 po przegranej 2-0 z Hull City Paul Lambert rozstał się z klubem za porozumieniem stron.

14 lutego 2015 nowym szkoleniowcem został Tim Sherwood podpisując trzyipółletni kontrakt^[29]. 19 kwietnia 2015 Aston Villa pokonała Liverpool w półfinale Pucharu Anglii i po raz pierwszy od 15 lat uzyskała awans do finału tych rozgrywek^[30]. W sezonie 2015/2016 po przegranym meczu z Manchesterem United 16 kwietnia 2016 roku klub potwierdził swój spadek z Premier League.

Pierwsze podziały w klubie nastąpiły pod koniec XIX wieku i zostały spowodowane ustawą, która miała na celu kodyfikację rosnącej liczby zawodowych drużyn i piłkarzy w Piłkarskim Związku ligi. Drużyny te zostały zobowiązane rozprowadzać udziały dla inwestorów, jako ułatwienie handlowe pomiędzy klubami znoszące konieczność udziału związku piłkarskiego w transakcjach. Pierwszym istotniejszym udziałowcem w historii Aston Villi był Doug Ellis. Zaczął wykupywać udziały od 1960 roku, by stać się prezesem w 1968 roku i głównym udziałowcem w latach 1982-2006. W 1996 roku klub zadebiutował na Londyńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych[1]

14 sierpnia 2006 roku zostało potwierdzone, że Randy Lerner, właściciel National Football League's Cleveland Browns, osiągnął porozumienie w sprawie kupna Aston Villi za £62.6 million. Oświadczenie wydane 25 sierpnia do Londyńskiej Giełdy informowało, że Lerner zabezpieczył 59,69% udziałów, co uczyniło go większościowym udziałowcem, a on sam mianował się prezesem.[2] W ostatnim roku władzy Douga Ellisa w Villi, klub stracił £8.2m przed opodatkowaniem, w porównaniu do £3m zysku rok wcześniej, a przychód spadł z £51.6m do £49m. [3] 18 Września Randy Lerner zwiększył swoje udziały w klubie do 89,69% i tym samym przyczynił się do rezygnacji Douga Ellisa i jego zarządu na korzyść nowego pod przewodnictwem samego Lernera już 19 września.

W latach 2016–2018 właścicielem klubu był dr Tony Xia.

W lipcu 2018 roku ogłoszono, że egipski miliarder Nassef Sawiris i współzałożyciel Fortress Investment Group Amerykanin Wes Edens, zgodzili się kupić większościowy pakiet akcji klubu^[31]. Xia pozostał mniejszościowym udziałowcem i wiceprezesem i zachował 45 procent udziałów^[32]. W sierpniu 2019 poinformowano, że mniejszościowy pakiet akcji został wykupiony i dr Xia stracił wszystkie udziały w klubie^[32].

Aston Villa ma w swoim dorobku zarówno europejskie, jak i krajowe trofea. Ostatnim ważniejszym sukcesem był zdobyty w roku 1996 Puchar Ligi Angielskiej. Młodzieżowa drużyna zdobyła w 2002 roku Młodzieżowy Puchar Anglii^[33].

Europejskie

• Puchar Europy (1):
  • 1982
• Superpuchar Europy (1):
  • 1982/83
• Puchar Intertoto (1):
  • 2001^[33]

Krajowe

Ligowe tytuły

• Mistrz Anglii (7):^[34]
  • 1893/94, 1895/96, 1896/97, 1898/99, 1899/1900, 1909/10, 1980/81
• Second Division (2):^[34]
  • 1937/38, 1959/60
• Third Division (1):^[34]
  • 1971/72

Puchary

• Puchar Anglii (7):
  • 1887, 1895, 1897, 1905, 1913, 1920, 1957
• Puchar Ligi Angielskiej (5):
  • 1961, 1975, 1977, 1994, 1996
• Tarcza Wspólnoty (1):
  • 1981 (wraz z Tottenhamem Hotspur)

Łącznie z sezonem 2018/19, Aston Villa spędziła 105 sezonów w najwyższej klasie rozgrywkowej w Anglii, gdzie lepszym wynikiem może pochwalić się jedynie Everton (116 sezonów). Mecze pomiędzy tymi dwoma drużynami były najczęściej rozgrywanymi meczami w historii całej ligi. Villa zajmuje dziewiąte miejsce w tabeli wszech czasów Premier League oraz zdobywając 20 ważnych trofeów jest piątym najbardziej utytułowanym klubem w Anglii.

Aston Villa jest rekordzistą w liczbie zdobytych goli w jednym sezonie; w sezonie 1930/31 strzeliła 128 bramek^[35]. Legenda Villi, Archie Hunter jest pierwszym piłkarzem, który zdobył gola w każdej rundzie Pucharu Anglii, dokonał tego w roku 1887. W latach 1888-1901 Aston Villa nie przegrała żadnego meczu na własnym stadionie w Pucharze Anglii^[36].

Aston Villa jest jednym z sześciu klubów angielskich, które zdobyły Puchar Europy/puchar Ligi Mistrzów. Pozostała piątka to Liverpool, Manchester United, Nottingham Forest, Chelsea i Manchester City. Villa puchar ten zdobyła 26 maja 1982 wygrywając w finale 1:0 z Bayernem Monachium; jedynego gola w tym spotkaniu zdobył Peter Withe^[37].

Osobny artykuł: Villa Park (stadion).

Obecnym stadionem Aston Villi jest, czterogwiazdkowy w skali UEFA, Villa Park, wcześniej klub grał na Aston Park (1874–1876) i Perry Barr (1876–1897). Villa Park jest obecnie największym stadionem piłkarskim w Midlands i ósmym w całej Anglii. Na obiekcie było rozgrywanych 16 meczów międzynarodowych, pierwszy w roku 1899, ostatni zaś w 2005. Dlatego stadion ten jest pierwszym w Anglii, na którym były rozgrywane spotkania reprezentacyjne w trzech różnych wiekach^[38]. Na Villi Park było rozgrywanych 55 półfinałów Pucharu Anglii, najwięcej w historii. Klub planuje rozbudować północną trybunę. Jeśli tak się stanie, to obiekt będzie mógł pomieścić 51 tysięcy kibiców.

Wnętrze stadionu.

Z tym tematem związana jest kategoria: Piłkarze Aston Villa F.C..

Stan na 1 września 2023^[39]

Nr	Poz.	Piłkarz
1	1 bramkarzBR	Emiliano Martínez (wicekapitan)
2	2 obrońcaOB	Matty Cash
3	2 obrońcaOB	Diego Carlos
4	2 obrońcaOB	Ezri Konsa
5	2 obrońcaOB	Tyrone Mings
6	3 pomocnikPO	Douglas Luiz
7	3 pomocnikPO	John McGinn (kapitan)
8	3 pomocnikPO	Youri Tielemans
9	3 pomocnikPO	Bertrand Traoré
10	3 pomocnikPO	Emiliano Buendía
11	4 napastnikNA	Ollie Watkins
12	2 obrońcaOB	Lucas Digne
14	2 obrońcaOB	Pau Torres

Nr	Poz.	Piłkarz
15	2 obrońcaOB	Alexandre Moreno
16	2 obrońcaOB	Calum Chambers
17	2 obrońcaOB	Clément Lenglet (wypożyczony z Barcelony)
19	3 pomocnikPO	Moussa Diaby
22	3 pomocnikPO	Nicolò Zaniolo (wypożyczony z Galatasaray)
24	4 napastnikNA	Jhon Durán
25	1 bramkarzBR	Robin Olsen
30	2 obrońcaOB	Kortney Hause
31	3 pomocnikPO	Leon Bailey
32	3 pomocnikPO	Leander Dendoncker
41	3 pomocnikPO	Jacob Ramsey
44	3 pomocnikPO	Boubacar Kamara
47	3 pomocnikPO	Tim Iroegbunam

Piłkarze na wypożyczeniu

Nr	Poz.	Piłkarz
38	1 bramkarzBR	Viljami Sinisalo (w Exeter City do 30 czerwca 2024)
	3 pomocnikPO	Finn Azaz (w Plymouth Argyle do 30 czerwca 2024)

Nr	Poz.	Piłkarz
	3 pomocnikPO	Philippe Coutinho (w Al-Duhail do 30 czerwca 2024)
	3 pomocnikPO	Morgan Sanson (w Nicei do 30 czerwca 2024)

Aston Villa w czasie swojej historii miała 43 kapitanów. Poniżej znajduje się chronologiczna lista kapitanów drużyny.

Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania 1. Walter H. Price 1874 1874 2. George Ramsay 1876 1884 3. Archie Hunter 1884 1891 4. John Devey 1891 1898 5. Jimmy Crabtree 1898 1902 6. Howard Spencer 1902 1906 7. Joe Bache 1906 1914 8. Andy Ducat 1919 1921 9. Frank Moss 1921 1927 10. Billy Walker 1927 1933 11. Alec Talbot 1933 1934 12. Eric Houghton 1934 1936 13. Tom Griffiths 1936 1937 14. Alex Massie 1937 1938 15. George Cummings 1938 1949

Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania 16. Dicky Dorsett 1949 1951 17. Danny Blanchflower 1951 1955 18. Johnny Dixon 1955 1959 19. Vic Crowe 1959 1964 20. Alan Deakin 1964 1966 21. Charlie Aitken 1966 1973 22. Chris Nicholl 1973 1974 23. Ian Ross 1974 1976 24. Chris Nicholl 1976 1977 25. Dennis Mortimer 1977 1984 26. Allan Evans 1984 1989 27. Stuart Gray 1989 1992 28. Kevin Richardson 1992 1995 29. Andy Townsend 1995 1997 30. Gareth Southgate 1997 2001

Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania 31. Paul Merson 2001 2002 32. Steve Staunton 2002 2003 33. Olof Mellberg 2003 2006 34. Gareth Barry 2006 2008 35. Martin Laursen 2008 2009 36. Stilijan Petrow 2009 2012 37. Ron Vlaar 2012 2015 38. Micah Richards 2015 2016 39. Tommy Elphick 2016 2017 40. John Terry 2017 2018 41. James Chester 2018 2020 42. Jack Grealish 2020 2021 43. Tyrone Mings 2021 obecnie

Obecny zarząd^[40]

• Prezydent klubu – Naseef Sawiris
• Wiceprezydent klubu – Wes Edens
• Dyrektor generalny – Christian Purslow

Sztab szkoleniowy i medyczny^[40]

Funkcja	Imię i nazwisko
Dyrektor sportowy	Johan Lange
Menadżer	Steven Gerrard
Asystent menadżera	Gary McAllister
Asystent menadżera	Michael Beale
Trener bramkarzy	Neil Cutler
Trener przygotowania fizycznego	Jordan Milsom
Trener indywidualny	Austin MacPhee
Szef fizjoterapii	Alan Smith
Fizjoterapeuta	Rob Marshall
Trener rozwojowy	Nick Haycock

Z tym tematem związana jest kategoria: Trenerzy piłkarzy Aston Villa F.C..

Chronologiczna lista trenerów klubu od jego założenia^[41]. Na liście uwzględniono tych szkoleniowców, którzy poprowadzili zespół w przynajmniej jednym oficjalnym spotkaniu.

Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania 1. George Ramsay 1884 1926 2. W. J. Smith 1926 1934 3. Jimmy McMullan 1934 1936 4. Jimmy Hogan 1936 1939 5. Alex Massie 1945 1950 6. George Martin 1950 1953 7. Eric Houghton 1953 1958 8. Joe Mercer 1958 1964 9. Dick Taylor 1964 1967 10. Tommy Cummings 1967 1968 11. Tommy Docherty 1968 1970 12. Vic Crowe 1970 1974 13. Ron Saunders 1974 1982 14. Tony Barton 1982 1984 15. Graham Turner 1984 1986 16. Billy McNeill 1986 1987 17. Graham Taylor 1987 1990 18. Jozef Vengloš 1990 1991

Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania 17. Graham Taylor 1987 1990 20. Brian Little 1994 1998 21. John Gregory 1998 2002 22. Graham Taylor 2002 2003 23. David O’Leary 2003 2006 24. Martin O’Neill 2006 2010 25. Gérard Houllier 2010 2011 26. Alex McLeish 2011 2012 27. Paul Lambert 2012 2015 28. Tim Sherwood 2015 2015 29. Rémi Garde 2015 2016 30. Eric Black 2016 2016 31. Roberto Di Matteo 2016 2016 32. Steve Bruce 2016 2018 33. Dean Smith 2018 2021 34. Steven Gerrard 2021 2022 35. Unai Emery 2022

Głównymi rywalami Aston Villi od zawsze była ekipa innego lokalnego klubu, czyli Birmingham City. Mecze między tymi dwoma ekipami są znane jako Second City Derby^[42]. Villa posiada też kilka innych lokalnych rywali, ale mecze z nimi już tak nie elektryzują fanów jak potyczki z City. Do rywali tych zaliczają się: West Bromwich Albion, Wolverhampton Wanderers i Coventry City.

Sponsorzy techniczni i główni^[43]

Sponsorzy i partnerzy w sezonie 2021/22^[44]

Dużo programów telewizyjnych w ostatnich kilku dekadach nawiązuje do Aston Villi. W sitcomie Porridge, Lennie Godber jest kibicem Villi^[45]. W pierwszym odcinku serialu Tak jest, panie ministrze Jim Hacker mówił, że musi się zwalniać z pracy, żeby obejrzeć grę Aston Villi. Jednak w późniejszym odcinku zorganizował kampanię, żeby uratować fikcyjny lokalny klub – „Aston Wanderers”. W czasie odcinków The Fast Show, kibic Villi Mark William jest przedstawiony w koszulce w koszulce rywali The Villans – Birminghamu City, co później zepsuło jego reputację.

Osobny artykuł: Aston Villa F.C. w europejskich pucharach.

• Ward, Adam; Griffin, Jeremy: The essential history of Aston Villa. Headline book publishing, 2002. ISBN 0-7553-1140-X.brak strony w książce

• Oficjalna strona klubu. avfc.premiumtv.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-06-24)].