Dekomunizacja
Dekomunizacja – postulat zgłaszany przez antykomunistyczne ugrupowania polityczne i stowarzyszenia obywatelskie[2] zmiany systemowej w państwach postkomunistycznych. Obecnie proces dekomunizacji dotyczy głównie państw dawnego bloku wschodniego (Niemcy[3], Polska, Litwa[4], Estonia[potrzebny przypis], Czechy[5], Słowacja[6], Węgry[7], Ukraina[8], Rosja[potrzebny przypis])[9].
Zmiany systemowe
Jednym z elementów dekomunizacji było systemowe zerwanie z komunistyczną przeszłością poprzez rozliczenie polityczne, historyczne i prawne komunistów, oraz ustawowy zakaz sprawowania funkcji publicznych (posłów, sędziów, urzędników instytucji publicznych, menedżerów wyższego szczebla spółek skarbu państwa, niekiedy dziennikarzy[10]), przez pracowników i współpracowników (w tym tajnych), służb bezpieczeństwa zwalczających demokratyczną opozycję i wspólnoty religijne[11][12][13][14].
Dekomunizacja w Polsce
Dekomunizacja nazw ulic i placów
Innym elementem jest ustawowa regulacja dotycząca likwidacji nazw i symboli komunistycznych z przestrzeni publicznej, tzw. dekomunizacja ulic i placów[15][16][17]. Dekomunizacja nazw ulic w Polsce przebiegała dwuetapowo. W pierwszych latach po obaleniu komunizmu nowe władze samorządowe spontanicznie pod wpływem opinii publicznej przywracały przedwojenne nazwy ulic. Niezdekomunizowane w tamtych czasach nazwy ulic, patroni instytucji publicznych itp. zostały objęte „Ustawą Sejmu z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej”[18] Po wejściu w życie ustawy samorządy miały rok na wprowadzenie zmian. Najczęściej ogłaszały wtedy konsultacje społeczne w celu wybrania nowej powszechnie akceptowanej nazwy lub patrona[19][20][21][22][23]. Tryb zmiany nazw ulic zapisany w ustawie nie wymuszał zmiany dokumentów do czasu ich wygaśnięcia[24].
Dekomunizacja na Ukrainie
Dekomunizacja w Czechach
Przypisy
Bibliografia
- W poszukiwaniu paradygmatu transformacji / pod red. Jadwigi Staniszkis, Instytut Studiów Politycznych PAN, 1994
- Ewelina Targosz, Dekomunizacja Albanii – lustracja, wymiar sprawiedliwości i pomoc UE, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014
- Jennifer A. Yoder, „From East Germans to Germans?: The New Postcommunist Elites”, ISBN 0-8223-2372-9, s. 95–97, 1999
- Michael Mandelbaum, „Post-Communism: Four Perspectives”, Council on Foreign Relations ISBN 0-87609-186-9, 1996
- Political Transformation and Changing Identities in Central and Eastern Europe, Andrew M Blasko, Diana Januauskiene, Washington, D.C.: Council for Research in Values and Philosophy, 2008, ISBN 1-56518-246-4, OCLC 181079162.
- Stéphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Panné, Andrzej Paczkowski, Karel Bartošek, Jean-Louis Margolin, „Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania” ISBN 83-7180-326-5
Linki zewnętrzne
- Bronisław Wildstein, „Całe zło lustracji” – Fragment książki Dekomunizacja, której nie było, Ośrodek Myśli Politycznej i Księgarnia Akademicka, Kraków 2000
- USTAWA z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki - Dz.U. 2016 poz. 744