| Viridonia sagittirostris[1] | |||
| Rothschild, 1892 | |||
 Ilustracja z 1890–1899; autor: Frederick William Frohawk | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | Viridonia | ||
| Gatunek | hawajka ostrodzioba | ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| |||
| |||
Hawajka ostrodzioba[3] (Viridonia sagittirostris) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występował endemicznie na Hawaiʻi wzdłuż rzeki Wailuku. Ostatni raz odnotowany w 1901. Uznany za wymarły.
Po raz pierwszy gatunek opisał Walter Rothschild w 1892 na łamach Annals and Magazine of Natural History. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Viridonia sagittirostris, przy okazji opisując także nowy rodzaj Viridonia. Uznał, że należy on do rodziny miodojadów (Meliphagidae)[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza hawajkę ostrodziobą w rodzinie łuszczakowatych, podtrzymuje nazwę nadaną przez Rothschilda[5]. Nazwa rodzajowa Viridonia pochodzi od łacińskiego słowa viridis – „zielony”. Epitet gatunkowy sagittirostris[6] oznacza dosłownie strzałodzioby, pochodzi od dwóch łacińskich słów: sagitta – „strzała” i rostrum – „dziób”[7]. Możliwe, że hawajka ostrodzioba spokrewniona jest z rodzajem Aidemedia, znanym ze szczątków subfosylnych[6]. Spreparowane okazy przechowywane są w zbiorach w Cambridge (Anglia), Cambridge (Massachusetts), Dreźnie, Honolulu, Los Angeles, Nowym Jorku, Tring i Waszyngtonie[8].
Długość ciała wynosiła około 15 cm[8]–17 cm. Hawajki ostrodziobe były powierzchownie podobne do hawajek zielonych (Chlorodrepanis virens). Według Pratta (2005) nie są znane różnice w upierzeniu między samcem a samicą ani też te zależne od wieku ptaka[6]; zdaniem Rothschilda samice były bardziej matowe[4]. Dziób był długi, ostro zakończony, niemal prosty. Miał barwę czarną, podobnie jak nogi, jednak nasada żuchwy była jasnoniebieska. Upierzenie w większości było jednolicie oliwkowe, ciemniejsze na grzbiecie, bardziej żółte na gardle i piersi. Kantarek czarny; poza nim nie występowały żadne wyróżniające się elementy upierzenia[6]. Przybliżone wymiary szczegółowe według Rothschilda (oryginalne podane w calach): długość skrzydła 84 mm, długość górnej krawędzi dzioba 23 mm, długość ogona 53 mm, długość skoku 23 mm[4].
Hawajki ostrodziobe znane są jedynie z okolic rzeki Wailuku nieopodal Kaumana na wyspie Hawaiʻi, gdzie zostały odnotowane na wysokości 152–1220 m n.p.m. Ich zasięg obejmujący obszary nizinne jest unikatowy pośród hawajek. Występowały w wilgotnych lasach Metrosideros polymorpha (‘ohi‘a). Żywiły się bezkręgowcami, okazjonalnie zjadały również nektar. Zdobycz zbierały z pęknięć w korze M. polymorpha, z liści Freycinetia arborea (‘ie‘ie) i paproci. Henry C. Palmer i R.C.L. Perkins obserwowali hawajki ostrodziobe przebywające w parach. Najprawdopodobniej były to ptaki terytorialne. Odpowiadały na imitowane przez człowieka głosy[6].
IUCN uznaje hawajkę ostrodziobą za gatunek wymarły (EX, Extinct)[9]. W grudniu 1895 Perkins odłowił serię okazów, H.W. Henshaw pozyskał kolejne w 1900[8]. Ostatniego osobnika odłowił A.M. Woolcott w 1901; miało to miejsce w okolicy strumienia Kaiwiki, na północ od rzeki Wailuku. Po 1901 nie było już żadnych doniesień[6]. Prawdopodobnie główną przyczyną wymarcia była wycinka lasu, na miejsce którego powstała plantacja trzciny cukrowej[9][8].
