Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych

Prawa wyborcze

Członkowie Izby Reprezentantów wybierani są w wyborach powszechnych, w okręgach jednomandatowych. Czynne prawo wyborcze posiadają obywatele amerykańscy, którzy ukończyli 18. rok życia. Konieczna jest dobrowolna rejestracja w spisie wyborców. Bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom amerykańskim, którzy posiadają obywatelstwo od co najmniej 7 lat, zamieszkują w stanie, z którego kandydują i ukończyli 25. rok życia^[1].

Nominowanie kandydatów

Kandydaci do Izby Reprezentantów nominacje partyjne uzyskują w większości stanów w wyniku prawyborów (w 47 z 50 stanów). Partia Republikańska oraz Partia Demokratyczna prawie całkowicie zdominowały Izbę Reprezentantów, dlatego w wyborach liczą się praktycznie jedynie kandydaci tychże partii.

Zmiany w liczbie przedstawicieli i gerrymandering

Liczba członków Izby Reprezentantów wybierana przez poszczególne stany może ulegać zmianie. Po przeprowadzanym co 10 lat spisie ludności dokonuje się każdorazowo nowego podziału mandatów na poszczególne stany oraz wytycza nowe granice okręgów wyborczych, każdy stan jednak musi mieć co najmniej jednego przedstawiciela w Izbie Reprezentantów. Najwięcej przedstawicieli w Izbie posiada obecnie stan Kalifornia – 52.

Konstytucja USA stanowi w art. I § 2, że na każdych 30 000 obywateli nie może przypadać więcej niż jeden przedstawiciel. Obecna liczba członków Izby – 435, ustaliła się w roku 1911. Okresowo uległa podniesieniu w 1959 roku po przyjęciu nowych stanów – Hawajów i Alaski – do 437, ale w roku 1963 powrócono do liczby 435 przedstawicieli.

Poza reprezentantami, w Izbie zasiada także jeden stały pełnomocnik (ang. Resident Commissioners) i czterech delegatów. Choć nie mogą oni brać udziału w plenarnym głosowaniu, biorą udział w pracy komisji i korzystają z innych przywilejów Izby. W 1900 przyznano Portoryko prawo wyboru pełnomocnika. Później przyznano prawo wybierania delegatów, którzy nie mają prawa głosu: Dystryktowi Kolumbia (1971), wyspie Guam (1972), Wyspom Dziewiczym (1972) i amerykańskiemu Samoa (1980).

Podczas dokonywania zmian granic okręgów wyborczych często dochodzi do manipulacji, tak aby zapewnić maksymalne poparcie w danym okręgu dla rządzącej partii. Zjawisko to nazywa się gerrymanderingiem, od nazwiska Elbridge’a Gerry’ego, wiceprezydenta USA w latach 1813–1814.

Kadencja Izby Reprezentantów trwa 2 lata. Izba zgodnie z Konstytucją USA obraduje co najmniej raz w roku. W praktyce w trakcie kadencji odbywają się dwie sesje trwające od stycznia do lipca. Sesja może ulec przedłużeniu, co w praktyce z powodu dużej liczby spraw zdarza się dość często.

Ostatnie wybory do Izby Reprezentantów odbyły się 3 listopada 2020 roku. Obecny 117. Kongres Stanów Zjednoczonych trwa od 3 stycznia 2021 do 3 stycznia 2023 roku.

Speaker

Przewodniczący Izby Reprezentantów nazywany jest Speakerem (spikerem). Wybierany jest przez partię posiadającą większość w Izbie i z niej się wywodzi. Na mocy „Ustawy o sukcesji prezydenckiej” (Presidential Succesion Act) z 1947, spiker Izby jest drugą po wiceprezydencie osobą, która przejmuje obowiązki prezydenta w wypadku, gdyby nie mógł ich podjąć wiceprezydent.

Obecnie funkcję spikera Izby pełni Mike Johnson z Partii Republikańskiej.

Obecne kierownictwo Izby

• 
  Mike Johnson (R-Luizjana) – spiker Izby
• 
  Steve Scalise (R-Luizjana) – lider większości
• 
  Tom Emmer (R-Minnesota) – whip większości
• 
  Hakeem Jeffries (D-Nowy Jork) – lider mniejszości
• 
  Katharine Clark (D-Massachusetts) – whip mniejszości

Dawne kierownictwo izby (urzędujące do stycznia 2023)

• 
  Nancy Pelosi (D-Kalifornia) – spiker Izby
• 
  Steny Hoyer (D-Maryland) – lider większości
• 
  Jim Clyburn (D-Karolina Południowa) – whip większości
• 
  Kevin McCarthy (R-Kalifornia) – lider mniejszości
• 
  Steve Scalise (R-Luizjana) – whip mniejszości

Komisje

Istnienie komisji ukształtowała praktyka działalności Izby pomimo tego, że nie są przewidziane w Konstytucji. Są to pomocnicze ciała kolegialne, których zadaniem jest opiniowanie i praca nad projektami przedłożonymi Izbie. Kierownictwo nad komisjami obejmują przedstawiciele partii posiadającej większość w Izbie. Najczęściej właśnie w komisjach ma miejsce działalność lobbingowa.

Największą z komisji jest Komisja Ogólna, w której skład wchodzą wszyscy członkowie Izby. Poza tym działa 20 komisji stałych, które zakresem kompetencji obejmują różne obszary życia (np. Komisja ds. rolnictwa, Komisja spraw zagranicznych). Komisje stałe mają uprawnienia do kontroli działań rządu w obszarze swojej działalności. W tym celu mogą zwoływać posiedzenia, na których posiadają uprawnienia do przesłuchiwania świadków pod groźbą odpowiedzialności karnej.

Oprócz tego istnieje Komisja do spraw wywiadu, nie jest ona jednak zaliczana do komisji stałych.

Izba może tworzyć również wespół z Senatem „wspólne komisje” (joint committees) oraz „komisje uzgadniające” (conference committees). Tworzone są też komisje zadaniowe do zbadania określonych zagadnień.

Komisje dzielą się na podkomisje.

Uprawnienia legislacyjne

Izba Reprezentantów stanowi wraz z Senatem podstawowe źródło obowiązującego prawa krajowego (federalnego). Projekt ustawy może wnieść każdy z członków Izby. Projekty ustaw mogą być autorstwa członków Izby lub pochodzić od administracji prezydenckiej. Zgodnie z Konstytucją Izbie przysługuje wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej w kwestiach podatkowych. Jako skutek takiego rozwiązania przyjmuje się także zwyczajowo wyłączność inicjatywy Izby w kwestiach ustawodawstwa związanego z wydatkami publicznymi (tzw. uprawnienia apriopriacyjne).

Uprawnienia ustrojodawcze

Izba jako część Kongresu ma prawo do dokonywania zmian w Konstytucji. Aby zmiany weszły w życie, muszą uzyskać poparcie 2/3 członków każdej z izb, a następnie zgodę 3/4 legislatur stanowych.

Uprawnienie sądownicze i śledcze

Izba formułuje oskarżenie, które zapoczątkowuje proces impeachmentu, tzn. odsunięcia od władzy Prezydenta.

Komisje Izby posiadają uprawnienia dochodzeniowo-śledcze. Mogą wzywać pracowników administracji na przesłuchania i prowadzić własne śledztwa.

Uprawnienia kontrolne

Większość uprawnień kontrolnych nie należy tylko do Izby Reprezentantów, ale do Kongresu jako całości. Do takich uprawnień można zaliczyć:

• publiczne przesłuchania przed komisjami,
• zawarte w wielu ustawach prawo weta pozwalające na wstrzymanie określonych działań organów administracji,
• decydowanie o przyznaniu funduszy na działalność agend rządowych,
• postępowania wyjaśniająco-kontrolne wykonywane przez Biura Generalnych Inspektorów (IGS),
• okresowe raporty organów władzy wykonawczej (ich przedkładanie jest zastrzeżone w poszczególnych ustawach),
• opracowania wykonywane przez pomocnicze organy Kongresu (Biuro Analiz Kongresowych, Kongresowe Biuro Budżetowe),
• analizy poszczególnych członków Kongresu dotyczące działania administracji.

Uprawnienie elekcyjne

Zgodnie z XII poprawką do Konstytucji Izba dokonuje wyboru Prezydenta w przypadku gdy żaden z kandydatów nie uzyska większości w Kolegium Elektorskim. Wybór jest dokonywany spośród trzech kandydatów z najwyższą liczbą głosów elektorskich. Głosy liczone są stanami, każdemu stanowi przysługuje jeden głos.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych nie ustanawiała określonej liczby członków parlamentu. Określała jednak, że każdy stan wyznacza dwóch senatorów i bez swojej zgody nie może zostać pozbawiony głosu w Senacie (jak dotąd żaden stan nie zgodził się na mniejszą liczbę senatorów). W przypadku Izby Reprezentantów postanowiono, że liczba reprezentantów będzie proporcjonalna do liczby mieszkańców (wolnych, wyłączając niepodlegających opodatkowaniu Indian oraz po dodaniu trzech piątych pozostałych mieszkańców stanów). Obliczanie to miało odbyć się podczas spisów powszechnych odbywanych co dziesięć lat. Postanowiono również, że reprezentantów nie może być więcej niż jeden na trzydzieści tysięcy mieszkańców oraz że każdy stan ma prawo do co najmniej jednego reprezentanta.

Do czasu pierwszego spisu (który miał się odbyć w ciągu trzech lat od pierwszej sesji Kongresu) to Konstytucja określała, ilu reprezentantów przypada poszczególnym stanom (od dziesięciu dla Wirginii do jednego dla Rhode Island i Delaware).

• Ustroje państw współczesnych, red. E. Gdulewicz, Lublin 2002.
• Antoszewski A., Herbut R., Systemy polityczne współczesnego świata, Gdańsk 2001.
• Gdulewicz E., Kręcisz W., Orłowski W., Skrzydło W., Zakrzewski W., Ustroje państw współczesnych, Lublin 2000.
• Systemy polityczne rozwiniętych państw kapitalistycznych, red. A. Jamróz, Warszawa 1989.

• Strona Izby Reprezentantów
• Strona obecnego Speakera Izby