Język tonalny

Język tonalny – język, w którym każda sylaba ma przypisany pewien ton, polegający na odpowiedniej modulacji głosu. Najwięcej języków tonalnych występuje w Azji Południowo-Wschodniej oraz w zachodniej Afryce. Przykładami języków tonalnych są tajski, wietnamski, języki chińskie, czadyjskie czy też język joruba.

Ton należy odróżnić od akcentu tonicznego występującego w takich językach, jak starożytna greka, serbsko-chorwacki, szwedzki, norweski, łotewski czy japoński, a polegającego na podwyższeniu lub obniżeniu tonu niektórych sylab w wyrazie.

Ton w językach tonalnych ma najczęściej funkcję dystynktywną, tzn. dany ton decyduje o znaczeniu wyrazu. Przykład z języka tajskiego: Maí maĭ maî maī „Nowe drewno się pali, nieprawdaż?”^[1].

Istnieją dwa typy tonów: rejestrowe (ang. register), których wysokość nie ulega zmianie, oraz konturowe (ang. contour), których wysokość ulega zmianie w obrębie jednej sylaby. Przykłady tonów konturowych: rosnąco-opadający, wysoki opadający, średni rosnący, opadająco-falujący^[2]. Kontury oznacza się zazwyczaj podwójnymi cyframi od 1 (ton najniższy) do 5 (ton najwyższy), np. 55: ton bardzo wysoki (5) równy; 31: zaczynający się tonem średnim (3), opadający do tonu bardzo niskiego (1).

Liczba i rodzaj tonów znacznie się różni w zależności od języka np.:

• 2 tony – język apacze
• 3 tony – język tybetański, język joruba
• 4 tony – język mandaryński
• 5 tonów – język tajski
• 6 tonów – język zhuang, język wietnamski^[3], język kantoński^[4]
• 7 tonów – język hmong (Zielonych Hmongów)^[5]
• 9 tonów – język hmong (Białych Hmongów)^[6].