John B. Goodenough

amerykański fizyk i materiałoznawca, noblista z chemii

John Bannister Goodenough (ur. 25 lipca 1922 w Jenie, zm. 25 czerwca 2023 w Austin[1]) – amerykański fizyk i specjalista w dziedzinie inżynierii materiałowej. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za 2019 rok.

John B. Goodenough
Ilustracja
John B. Goodenough (2010)
Państwo działania

Stany Zjednoczone

Data i miejsce urodzenia

25 lipca 1922
Jena

Data i miejsce śmierci

25 czerwca 2023
Austin

Specjalność: fizyka
Odznaczenia
Narodowy Medal Nauki (USA)
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie chemii
Nagroda Japońska
Medal Copleya

Życiorys

Urodził się 25 lipca 1922 r. w Jenie, w Republice Weimarskiej, jego ojcem był historyk religii Erwin Ramsdell Goodenough, a bratem antropolog Ward Goodenough[2]. W dzieciństwie cierpiał na dysleksję, co utrudniało mu edukację w Groton School w Massachusetts, jednak przezwyciężył trudności i wypracował sobie stypendium na studia na Uniwersytecie Yale[3]. Początkowo studiował matematykę na tym uniwersytecie i należał tam do tajnego stowarzyszenia „Czaszka i Kości” (zwanego również Zakonem 322 lub Braterstwem Śmierci)[2]. Po ukończeniu studiów z wyróżnieniem[3] w 1944 r. wstąpił do wojska i służył jako meteorolog[2].

Fizyką zainteresował się po zakończeniu II wojny światowej, i w 1952 r. uzyskał w tej dziedzinie doktorat na Uniwersytecie Chicago[2] u Clarence’a Zenera. Po uzyskaniu doktoratu przeniósł się do Massachusetts Institute of Technology (MIT) i zajął się pracą nad pamięciami komputerowymi, a jego zespół stworzył m.in. przełomową pamięć magnetyczną RAM. Ta praca przyczyniła się do sformułowania reguł Goodenougha–Kanamoriego dotyczących interakcji między jonami[3]. W 1976 r. został profesorem chemii[4] i kierownikiem laboratorium chemii nieorganicznej na Uniwersytecie Oksfordzkim[3]. W latach 70. i 80. prowadził badania nad bateriami litowo-jonowymi[2], m.in. w 1980 r. jego laboratorium opracowało katodę z tlenku litowo-kobaltowego(III); opracowana przez niego technologia została później upowszechniona przez koncern Sony[2], a uczelnia nie opatentowała rozwiązania[3].

Od 1986 r. związany był z Uniwersytetem Teksańskim w Austin[2], opracowując m.in. jeszcze wydajniejszą żelazowo-fosforanową katodę w strukturze oliwinu[3]. W 2016 r. brał udział w opracowaniu baterii, która wykorzystuje szklany elektrolit zamiast płynnego[2].

Od 1963 r. był członkiem American Physical Society, a od 1976 r. National Academy of Engineering. W 1967 r. został doctorem honoris causa Uniwersytetu w Bordeaux[4]. Miał znaczący wkład w wynalezienie akumulatorów litowo-jonowych[5], za co przyznano mu Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w 2019 r. (wspólnie z M. Stanleyem Whittinghamem i Akirą Yoshino)[6][7]. Jest najstarszym laureatem Nagrody Nobla w historii[8]. Wcześniej otrzymał m.in. Nagrodę Japońską (2001), Nagrodę Enrica Fermiego (2009)[9], National Medal of Science (2012)[10] i Charles Stark Draper Prize (2014)[9].

25 lipca 2022 roku ukończył 100 lat[11].

Przypisy